'Hoe je zorgleerlingen vleugels geeft en iedereen om hen heen'

4 mei 2015

Van Pien van den Boorn-Reitsma (1947) verscheen in 2015 het boek 'Hoe je zorgleerlingen vleugels geeft en iedereen om hen heen'. Een handreiking aan docenten, noemt ze het boekje. ‘Om de beelddenkers in je klas te ontdekken. In elke groep kom je er minstens vijf tegen. Creatieve geesten, die meer in beelden dan in taal denken. Veelal laatbloeiers, met een geheel eigen leerstijl.’ Beatrice Keunen in gesprek met de auteur, het interview stond eerder in het magazine #1 van hetkind over Passend Onderwijs.

Hoe weet je dat zo zeker Pien, dat er zich in elke klas minimaal vijf beelddenkers bevinden?
‘Ik kom aan dat gemiddelde door bestudering van diverse onderzoeksrapporten en door mijn ruim vijftien jaar lange praktijkervaring met uiteenlopende leerstijlen bij kinderen en jongeren met ontwikkelingen die anders dan ‘normaal’ verlopen. Deze leerlingen, met kenmerken van autisme, ADHD, hoogbegaafdheid of hoogsensitiviteit, leren bij voorkeur niet via taal maar via beelden en gebeurtenissen.’

Hoe denkt een beelddenker?
‘Geluiden, gevoelens, geuren en beelden komen min of meer tegelijkertijd binnen. In de waaier van beelddenkers denkt de meest extreme persoon waarschijnlijk uitsluitend in drie-dimensionele, mentale beelden met een intense gevoelslading. Beelddenkers zijn altijd filmisch in hun hoofd; gedachten vormen eilandjes van associaties, die al naar behoefte aan elkaar worden gekoppeld. Moeite met inslapen is dikwijls het gevolg. Vaak zijn ze ook hoogsensitief.’

Zelf ben je ook een beelddenker?
‘Jazeker, en daar ben ik pas op latere leeftijd achter gekomen. Ik dacht altijd dat er ’n steekje los was in mij. Als kind al. Misschien  had dat te maken, dacht ik destijds, met het feit dat ik geen veilige kinder- en jeugdtijd had. Mijn ouders en zus keerden behoorlijk getraumatiseerd terug uit het Jappenkamp, waarin ze tijdens de Tweede Wereldoorlog verbleven. Voor mijn broer met ernstige dyslexie ben ik een opleiding gaan volgen bij de Amerikaan Ronald Davis2 en kwam toen voor het eerst in aanraking met het begrip ‘beelddenken’. De puzzelstukjes van mijn leven sloten aaneen: ik begreep waarom ik anders was. Dat voelde goed.’

Kun je iets dieper ingaan op die specifieke leerstijl van beelddenkers?
‘Bekend uit de literatuur3 is de nadrukkelijke voorkeur van beelddenkers voor werken vanuit de rechterhersenhelft. Deze uit zich in hun creativiteit. Die herken je bij jonge, beelddenkende kinderen direct in hun tekeningen en bij jeugdigen vaak in hun originele denken. Deze leerlingen zijn snel afgeleid en willen weten waartoe leerwerk dient. Ze beginnen het liefst zonder handleiding en vinden het moeilijk om gelijktijdig én te luisteren én aantekeningen te maken. Ze werken slordig. Hebben voorbeelden nodig bij verbale instructie en horen moeilijk het verschil tussen buschauffeur en bosje vuur…’

…en zien dan ook direct het verkeerde beeld voor zich?
‘Jazeker. Als er dus niet goed wordt gearticuleerd of als er in de klas een slechte akoestiek is, zijn ze minder goed in staat zijn om de instructies op te nemen. Aan een stuk luisteren, is voor beelddenkers sowieso een probleem. Dat help je de wereld uit zodra je er verhaaltjes bij vertelt of als je je les illustreert met plaatjes en filmpjes.’

Wat is in jouw boek de voornaamste handreiking aan docenten?
‘Gebruik meer creatieve en coöperatieve samenwerkingsvormen. Laat verhalen bedenken, sketches uitvoeren, tekeningen maken, mindmaps ontwerpen, filmpjes maken. De beelddenkers komen er beter mee tot hun recht. Al die toetsmethodes… Er is binnen het onderwijs veel te weinig speelruimte, die voor deze laatbloeiers juist zo van belang is. Beelddenkers voelen zich vaak bekneld. Met vluchtgedrag, faalangst, concentratieproblemen als gevolg. Je kunt dit voor zijn. Probeer ze te zién en vanuit je didactiek en pedagogiek bij hen aan te sluiten. Dat geeft hun identiteit een positieve boost. Het versterkt bovendien de sociale cohesie in de klas.’

De titel van jouw boek geeft een relatie aan tussen beelddenken en zorgleerlingen? Zijn er ook leerlingen zónder zorg, die wél beelddenken?
‘Jazeker. Maar die vallen niet op, omdat zij zich op school onzichtbaar maken.

Lees verder in DEZE PDF  van het Magazine van hetkind #1
Alsmede een kanttekening van Luc Stevens op het verhaal.

Beatrice Keunen is hoofdredacteur a.i. bij hetkind en hoofdredacteur van Balans Magazine.