Het stapelprobleem: als prikkels te veel worden en de vierjarige Pim niet kan slapen...

25 april 2015

'Pim (4) heeft al jaren een slaapprobleem. Het is een drama om hem in bed te krijgen en gedurende de nacht wordt hij vaak wakker en wil bij zijn ouders in bed. Dat is niet bevorderlijk voor zijn eigen nachtrust en die van zijn ouders.' Anita Matheij gaat met hem werken in haar praktijk en komt erachter dat hij een gevoelige jongen is die niet alle prikkels kan verwerken. 'Als er om hem heen iets gebeurt, kan hij het in zijn eigen lijf voelen en daar wordt hij heel moe van. Dan zit hij ‘vol’ en kan het letterlijk uitschreeuwen van onmacht en frustratie.'

De ouders van hebben van alles geprobeerd om hem te laten slapen, maar het lijkt wel alsof er telkens weer een nieuwe angst opduikt. De ene keer zijn het draken, de andere keer spoken en zelfs Langnek, het boegbeeld van de Efteling kwam onlangs voorbij.

Sinds kort slaapt Pim bij zijn oudere broer op de kamer. Het is een noodgreep, maar dan slaapt hij tenminste en wordt hij uitgerust wakker. Dat het hem goed doet, blijkt uit het feit dat hij opeens een groeispurt doormaakt. Ook op school valt het op dat Pim een sprong in zijn ontwikkeling heeft gemaakt.

Ik ben bang
'Weet jij waarom je vandaag hier naartoe bent gekomen?', vraag ik Pim als hij voor de eerste keer in De Kinderpraktijk Soest komt. De meeste jonge kinderen kunnen deze vraag nog niet zo goed beantwoorden. Pim heeft daar geen enkele moeite mee. 'Ik ben bang!', roept hij. 'Kun je misschien ook vertellen waarvoor je bang bent?' Hij fluistert het antwoord in zijn moeders oor. 'Ik ben bang voor draken.' 'Alleen voor draken, of ook nog voor iets anders?' 'Ook voor schapen….en voor paarden.' Dat laatste verbaast zijn ouders, want Pim gaat graag mee naar De Paardenkamp, een opvanghuis voor bejaarde paarden in Soest. Maar Pim houdt voet bij stuk. 'Dat zijn wel dromen van mij', zegt hij.

De stelligheid waarmee hij antwoord geeft, zal ons nog regelmatig verbazen tijdens deze sessie. Terwijl Pim gezellig gaat tekenen, houdt hij goed in de gaten wat wij aan het doen zijn en geeft hij sturing aan het proces. Als ik niet beter wist, zou ik denken dat ik een kind van 7 jaar tegenover mij had. Wanneer ik op een rijtje zet waar hij bang voor is, begint hij opeens heftig in zijn ogen te wrijven. Alsof het allemaal iets te dichtbij komt. 'Dat doet hij de laatste tijd wel vaker', zegt zijn moeder. Het ogen wrijven blijkt voor hem een manier te zijn om dat wat hij niet wil zien, omdat het hem angst inboezemt, weg te wrijven.

Het stapeleffect
Omdat Pim heel gevoelig is, beleeft hij de dingen intens. Als er om hem heen iets gebeurt, kan het in zijn eigen lijf voelen en daar wordt hij heel moe van. Al die indrukken stapelen zich op en op een gegeven moment wordt het hem teveel. Dan zit hij ‘vol’ en kan het letterlijk uitschreeuwen van onmacht en frustratie. Vaak wordt hij dan huilerig en gaat klierig doen. Klieren is voor hem een manier om te laten merken: er komt teveel op mij af en ik kan het niet verwerken.

Samen gaan we kijken of we Pim kunnen helpen, door ervoor te zorgen dat er niet zoveel meer binnenkomt. Wat het beste werkt, is iets dat eenvoudig in te passen in het dagelijkse ritueel. Wanneer Pim zijn jas aantrekt om ergens naartoe te gaan, mag zijn moeder een extra jas om hem heen visualiseren, die hem beschermt tegen indrukken van buitenaf. Zij kan daar woorden aan geven door te zeggen: 'Eerst trek je je gewone jas aan en dan nog je beschermjas.'

Stress afvoeren
Omdat er soms toch teveel prikkels binnenkomen, gaan we ook zoeken naar handige manieren om stress af te voeren. Pim heeft er zelf al een paar ontdekt die goed werken voor hem: plassen (=afvoeren), douchen (=van je af spoelen) en knuffelen (=mama tanken). Wat ook kan helpen, is even flink stampen of springen, als een manier om snel te gronden. Door stevig contact te maken met de aarde sta je zelf ook steviger in je schoenen en kun je beter bij jezelf blijven.

Tenslotte onderzoeken we of er nog dingen in de weg zitten, die ervoor zorgen dat Pim bang is en niet lekker kan slapen. Tijdens deze zoektocht stuiten we op vier dwarsliggers. Dit zijn delen van Pim die de boel in de war schoppen. Ieder mens heeft een of meer dwarsliggers, die ervoor zorgen dat je je doel niet bereikt.

LEES VERDER

Anita Matheij is kindertherapeute, blogt op haar website en heeft het boek Ken je kind geschreven.