‘Heeft u hier een cursus voor moeten volgen?’

22 november 2021

Nog niet zo lang geleden realiseerde pabo-docent Natasja de Kroon zich hoe weinig ze het afgelopen jaar had gelezen over onderwijs. Tijdens een brainstorm over hun pedagogische visie hadden haar collega’s allemaal hun favoriete boeken meegenomen. Boeken die ze, bewust of onbewust, altijd meenemen bij het voorbereiden van hun colleges. Het leidde tot mooie gesprekken. Gesprekken over het waarom en het waartoe. Natasja nam zichzelf voor om weer meer te gaan lezen. Zichzelf weer te gaan voeden. En dus reageerde ze enthousiast op onze vraag om het nieuwe boek van Pascal Cuijpers te lezen.

De titel, Heeft U Hier Een Cursus Voor Moeten Volgen?, doet vermoeden dat het boek vooral als vermaak is bedoeld. Maar de verzameling columns in het boek heeft regelmatig een serieuze toon. Een kritische en soms bezorgde blik op de staat van ons onderwijs. Kritiek op het streven naar excellentie en het behalen van het hoogste: ‘Want waar is de waardering voor de groep die niet excelleert?’ Pascal illustreert zijn pleidooi met het verhaal van de ouder die zijn kind beloofde bij een hoge CITO-score een reis met hem te maken. Een goedbedoelde prikkel met grote kans op teleurstelling of erger. Want alles lager dan die hoogste score heeft dan geen waarde meer. En wordt ook nog eens bestraft door het mislopen van de reis. Hoe mooi zou het zijn om het maken van de toets te belonen en niet het resultaat?

In alle columns komt een diepe liefde voor onderwijs naar voren. De wil om het goed te doen voor de leerlingen en ze te helpen om te groeien, ook als het even moeilijk gaat. Op heldere wijze beschrijft Pascal hoe hij kinderen helpt om zich voor te bereiden op het eindexamen en om hun faalangst onder controle te krijgen.

Al lezende maakt Pascal duidelijk dat onderwijs zo veel meer is dan iets waar je even een cursus voor moet volgen. Het doet hem pijn hoe licht er wordt gedacht over de waarde van onderwijs. Dat het soms lijkt alsof iedereen zo maar voor de klas kan. ‘Er is blijkbaar veel voor nodig om beleidsmakers het belang van goed onderwijs in te laten zien.’

Het boek laat duidelijk zien wat er komt kijken bij onderwijs. Liefde voor het vak, maar vooral ook een oneindige nieuwsgierigheid naar en verwondering over de leerling. Een pleidooi voor meer tijd om met kinderen in gesprek te gaan en minder toetsen: ‘Omdat veel leerlingen niet krijgen wat ze verdienen, wat ze eigenlijk waard zijn, doordat ze gehinderd worden door stress of andere factoren. Vijf proefwerkweken resulteert in vijfentwintig dagen minder les op een totaal van tweehonderd lesdagen die een school rijk is.’

Wat mij betreft slaat hij hier de spijker op zijn kop! Na maanden van online onderwijs heb ik me als ouders vaak afgevraagd wat er nou precies getoetst werd. En of het niet beter zou zijn om alles in te zetten op leren en lesgeven.

Pascal is zeer actief op social media. En dat is niet voor niets. Hij is ervan overtuigd dat leraren misschien wel de grootste influencers zijn van alle tijden. Alleen heeft niemand dat nog in de gaten. Door middel van zijn tweets geeft hij inkijkjes in de klas, zoals bijvoorbeeld: ‘Oké, dan mogen jullie nu aan de slag. Als er vragen zijn mag je die in de chat zetten.’ Leerling: ‘Hoe gaat het met u?’

Al met al is het een heerlijk boek voor op de tafel in de teamkamer. Om af en toe even afstand te nemen van de dagelijkse realiteit. En met elkaar het gesprek aan te gaan over de staat van ons onderwijs.

Al lezende kijk ik terug op mijn werkweek. Op het college waar ik me zo op had verheugd. Mijn best had gedaan om mooie inhouden voor te bereiden. Om vervolgens tot de ontdekking te komen dat er maar een student naar het lokaal was gekomen. De rest zat online te wachten op een hybride bijeenkomst (als het toch online is, is het makkelijker om thuis te blijven). De aanwezige student voelde zich licht ongemakkelijk en een aantal studenten thuis haakte na tien minuten af. En dat deed pijn. Wat maakte dat deze studenten de keuze maakten om niet aan te haken of om af te haken? Wat had ik beter kunnen doen? Was dit een gevalletje van de fastfoodcommunicatie die Pascal beschrijft? Of is er iets anders aan de hand? Dat is iets wat ik volgende week ga onderzoeken. Wie weet, misschien is daar wel een cursus voor!

Natasja de Kroon is docente Pedagogiek aan de PABO.

Pascal Cuijpers, Heeft u hier een cursus voor moeten volgen, Uitgeverij Quirijn, ISBN  9789079596492