Future Me: het versterken van het toekomstperspectief van jongeren voor wie dat niet vanzelfsprekend is

19 mei 2025

‘Verbeeldingskracht geeft je de ruimte om alles wat je ziet te veranderen. Van een raam dat je weerhoudt naar buiten te gaan, naar een venster op de wereld. Van een onmogelijkheid te ontsnappen, naar een toegangspoort tot ongekende dromen.’ Martijn Verhagen was te gast in een voormalige jeugdgevangenis, waar de ramen gemaakt waren op het formaat van een kinderhoofd. Nu is het een prachtige plek vol ambities waar jongeren kunnen wonen en elkaar kunnen ontmoeten en waar verschillende maatschappelijke organisaties gehuisvest zijn en bezocht Martijn er hun Future Me communitydag. Future Me is een onderwijsvernieuwing waarin kinderen en jongeren samen met kunstenaars hun gewenste toekomst ontdekken en leren hoe zij krachtig en bewust hun talenten kunnen inzetten om daar te komen.

Op woensdag 9 april vond een Future Me communitydag plaats waar schoolleiders, kunstenaars en jongeren van de deelnemende scholen samenkwamen om elkaar te ontmoeten en te inspireren. Namens NIVOZ mocht ik een workshop Pedagogisch Tact en Leiderschap verzorgen om de betrokkenen al een voorproefje te geven. In dit verslag lees je iets over de inhoud van die middag en over wat deze samenwerking zo bijzonder maakt. Naast het team van Future Me waren er directeuren van de deelnemende scholen, docenten en coaches van die scholen en een aantal jongeren dat deelneemt aan het programma.

De Future Me communitydag vond plaats in De Tafelberg in Amsterdam, een prachtige plek vol ambities waar jongeren kunnen wonen en elkaar kunnen ontmoeten en waar verschillende maatschappelijke organisaties gehuisvest zijn. Voor mij persoonlijk heeft de plek ook een bijzondere betekenis. Ruim 20 jaar geleden was ik hier al eerder. Toen was het nog een jeugdgevangenis en was ik er als gezinsvoogd om een jongere te bezoeken. Ik hoorde vandaag dat de ramen van het gebouw zijn gemaakt op maat van een kinderhoofd, en dan wel zo dat het er niet doorheen past. Ontsnappen was daardoor onmogelijk. Ik was me daar destijds helemaal niet van bewust. Ik bewoog zelf nog meer mee met het systeem dan ik dacht.

Je zou misschien denken dat als we kinderen laten groeien dat het nog moeilijker is om te ontsnappen. Maar dat is het mooie aan mijn tweede bezoek aan deze locatie: daarin blijkt dat als verbeeldingskracht gestimuleerd wordt, dat dan niet alleen de kinderen groeien, maar ook hun mogelijkheden voor de toekomst. Nu wordt dat raam op z’n minst een plek om doorheen te kijken naar het heelal en te dromen van alles wat daar zou kunnen gebeuren. Vanaf het moment dat ik me bewust werd van het raam en de ruimte, ontstonden er allerlei mogelijkheden. Dat verbeeldingskracht belangrijk is, wist ik intussen. Verbeeldingskracht geeft je de ruimte om alles wat je ziet te veranderen. Van een raam dat je weerhoudt naar buiten te gaan, naar een venster op de wereld. Van een onmogelijkheid te ontsnappen, naar een toegangspoort tot ongekende dromen. Van een disciplinerend systeem dat je binnenhoudt, naar een warme community waarin je kunt groeien.

We kregen vandaag een klein proeverijtje van wat Future Me te bieden heeft. Het belangrijkste daarbij was om elkaar te ontmoeten en te inspireren. Dat deden we met muziek, een workshop podcastmaken en een mini-workshop Pedagogische Tact en Leiderschap. In de muziekworkshop van Bazz werd duidelijk dat muziek verbindend werkt en dat ieder met zijn eigen talenten kan bijdragen aan het geheel. De docent? Dat is niet degene die van tevoren bepaalt wie wat moet spelen in het stuk, maar degene die luistert, kwaliteiten herkent, mooie ritmes opspoort en dirigeert. Tijdens de muziekworkshop maakte onze stagiair Job aan den lijve mee hoe het voelt om gemotiveerd te worden door de coaches van Future Me. Aanvankelijk voelden hij en de andere deelnemers ongemak om een instrument te bespelen waar ze geen ervaring mee hadden: "ik kan dit niet", was de intuïtieve reactie. Door het motiveren en dirigeren van coach Bazz en het samen spelen met anderen, ontstond vertrouwen om het toch te proberen, om toch dat instrument te bespelen. 'En het ging eigenlijk harstikke goed: er was verbinding, we hadden plezier, en ik kreeg het gevoel: dit kan ik!'

In de workshop podcast-maken werd vooral duidelijk dat door Future Me een veilige sfeer wordt gecreëerd waarin kwetsbaarheid en openheid vanzelfsprekend zijn. Dat werd duidelijk door de jongeren die open spraken over hun persoonlijke worstelingen. Aries, die ook stand-upcomedy inzet in het programma, bleef daarmee dichter bij de jongere dan ooit en deed recht aan zijn uitspraak: “humor is verwerkte droefheid”. Wat Job opviel? de aanwezigheid van de jongeren, die open waren over hun verhaal, en hoe de Future Me coaches hadden bijgedragen aan hun persoonlijke groei, het verwerken van hun droefheid. Hij hoorde onder andere het verhaal van een jongere die de omgang met anderen lastig vond, en zich terugtrok, maar door het contact met de Future Me coaches het vertrouwen en de rust opbouwde om contacten wel aan te gaan. En het was niet alleen die ontwikkeling die indruk maakt, maar ook de manier waarop hij het onder woorden kon brengen. 'Dat maakte indruk.'

In de workshop Pedagogische Tact en Leiderschap proefden de deelnemers aan het nieuwe professionaliseringstraject van Future Me. De kern? Met elkaar in gesprek, luisteren naar de ander en altijd focus op de bedoeling van het programma. We spraken over net begrip pedagogische conditie, het belang van kwetsbaarheid. Niet alleen ruimte voor kwetsbaarheid van de jongeren, maar ook van docenten en coaches. En zelfs in een miniworkshop werd voelbaar hoe dat gesprek verbindend en versterkend werkt. het vraagt moed om je kwetsbaar op te stellen, maar het geeft enorm veel kracht als je dat samen met anderen doet.

En die bedoeling? Het versterken van het toekomstperspectief van jongeren voor wie dat niet vanzelfsprekend is, maar wel zou moeten zijn. Met het gebouw van deze middag in gedachten: het gaat niet om het ontsnappen aan de discipline, of het je bevrijden uit een dwingend milieu, maar om het aanjagen van dromen en het ontdekken van je eigen weg.

 

De essentie van Future Me Ieder kind heeft het recht om een eigen toekomst vorm te geven en vol zelfvertrouwen te leven. Een toenemend aantal jongeren heeft een sombere blik op de toekomst. Ze worstelen met een negatief zelfbeeld en lopen vast in bestaande systemen. Tegelijkertijd zijn de wachtlijsten bij zorginstellingen langer dan ooit. Bij veel jongeren ontstaat een gebrek aan mentale ruimte voor dromen en ambities waarbij ze hun zelfbeeld, zelfvertrouwen en perspectief op hun toekomst verliezen. Toekomstbewustzijndeprivatie noemen wij dit zorgwekkende verschijnsel. Future Me doorbreekt dit door jongeren in contact te brengen met hun drijfveren en hun dromen. Ze gaan, samen met hun vaste docenten en inspirerende Future Me-coaches uit disciplines zoals fotografie, boksen, theater en muziek aan de slag met creatieve project­en waarin hun eigen ervaringen, verhalen en toekomstbeelden centraal staan. Zo helpen we jongeren uit hun hoofd te komen en opnieuw verbinding te maken met zichzelf. We geven de jongeren de leiding over hun eigen leer- en ontwikkelingsproces en stimuleren diepgaande reflectie. Dit versterkt hun motivatie en vertrouwen om regie te nemen over hun eigen toekomst. Door middel van het Future Me-programma voor scholen en zorginstellingen integreren we kunst en ervaringsgericht leren in de onderwijsprogramma’s. We streven naar een blijvende verrijking van de lessen én de pedagogische cultuur. Zo bouwen we niet alleen aan een generatie die in zichzelf gelooft, maar zetten we ook de eerste stappen naar een systeemverandering; een omslag in de onderwijsmentaliteit waarbij we jongeren zelf centraal stellen in het vormgeven van hun toekomst. www.futureme.nl