Expliciete scholing rondom racisme

21 oktober 2020

“Lieve collega, naast dat je een warme, goed gehumeurde en betrokken leerkracht bent, zal je waarschijnlijk ook onbewust racistische vooroordelen hebben en daarnaar handelen.” Zo begint een onderzoek naar emotionele en cognitieve ontwikkeling van toekomstige leerkrachten, met de titel "Expliciete scholing rond racisme", van Inti Soeterik, Fadie Hanna en Tuğba Öztemir, lerarenopleiders aan de Universitaire Pabo van Amsterdam. Je kunt het hele onderzoek, dat eerder werd gepubliceerd door Zorg Primair, hier lezen.

“Lieve collega, naast dat je een warme, goed gehumeurde en betrokken leerkracht bent, zal je waarschijnlijk ook onbewust racistische vooroordelen hebben en daarnaar handelen. Dit vind je vast niet fijn om te vernemen en we kunnen ons goed voorstellen dat jij ons nu beticht van vooringenomenheid, immers we kennen je niet eens. Dat snappen wij: niemand die wij kennen vindt het prettig om gewezen te worden op het hebben van racistische vooroordelen en het handelen op basis van racistische opvattingen. Toch veronderstellen gerenommeerde nationale (bijv. Philomena Essed en Gloria Wekker) en internationale (bijv. Christine Sleeter en Gloria Ladson-Billings) onderzoekers dat wij allemaal racistische ideeën bezitten waar vanuit wij (ook onbewust en onbedoeld) communiceren en ons gedragen.”

Het hebben van racistische vooroordelen is niet natuurlijk, maar aangeleerd. Racistische vooroordelen zijn door de eeuwen heen gecreëerd en gereproduceerd door alledaagse uitwisselingen via media (bij. krant, tv en Internet) onderwijs (bijv. geschiedenis- en maatschappijleerboeken) en via het dagelijkse gesprek met anderen (bijv. de leraar en de opvoeders). Dit houdt in dat wij racistische vooroordelen aangeleerd en geïnternaliseerd hebben en deze tegelijk ook (vaak onbewust en onbedoeld) doorgeven. Hiermee spelen wij dus ook een rol in het reproduceren van racistische structuren. De kansen van mensen niet behorend tot de dominante groep worden daardoor in verschillende domeinen van het leven zoals het onderwijs, de arbeids- en de huizenmarkt systematisch en structureel beperkt (lees bijv. van de Werfhorst & Van Hest, 2019).

Bovengenoemde onderzoekers (Essed, Wekker, Sleeter en Ladson-Billings) geven gelukkig ook aan dat een intensieve training expliciet gericht op racisme en gerelateerde onderwerpen handelen op basis van vooroordelen kan verminderen. In dit artikel richten we ons op de opbrengsten van de module ‘Leerkrachtvaardigheden’ van de Universitaire Pabo van Amsterdam, die expliciet en wekelijks stilstaat bij racisme in het basisonderwijs. Omdat nog niet veel lerarenopleidingen en nascholingstrajecten in Nederland en Vlaanderen dit doen en er best veel scepticisme en angst rondom dit thema heerst, leek het ons belangrijk deze specifieke module van onze eigen opleiding onder de loep te nemen en de bevindingen hiervan met het onderwijsveld te delen. Dit in de hoop dat andere opleidingen en nascholingstrajecten ook expliciet en structureel stil gaan staan bij deze onderwerpen.

Download hier het hele onderzoek in pdf

Bronvermelding
Soeterik, I. M., Hanna, F., & Öztemir, T. (2019). Expliciete scholing rondom racisme: een onderzoek naar emotionele en cognitieve ontwikkeling van toekomstige leerkrachten. Zorg Primair, 5, 29-32.