Echtscheiding en kinderen: ‘De essentie is dat in elk gesprek over school het kind centraal staat en alleen het belang van het kind telt.’

19 november 2015

Als ouders gaan scheiden, heeft dat een grote invloed op de prestaties van het kind op school. Meer dan ooit moet de school een veilige haven zijn, een plek waar de belangen van het kind altijd centraal staan. Maar hoe doe je dat als leerkracht als twee ouders in een ‘vechtscheiding’ verwikkeld zijn? Psychologe Marja Klaver schreef er dit blog over.

Henk-Jan zit in groep 8. Vader wil dat hij naar de Havo gaat. Moeder voelt voor VMBO-t, ook het advies van de school. Henk-Jan raakt in verwarring. Vader en moeder willen niet samen op school komen voor overleg. Wat nu?

Marit vraagt haar vader en moeder te komen kijken naar de musical. Er is één probleem: haar ouders zijn gescheiden. ‘Die avond kregen moeder en de nieuwe vriendin van vader ruzie en moeder liep scheldend weg. Marit vluchtte naar de WC.’

Wat als dit gebeurt op school?

•    De prestaties van een kind gaan achteruit. Het kind is gespannen, minder geconcentreerd. Zeker bij vechtscheidingen is het kind de dupe. Ouders zijn teveel met zichzelf bezig en vergeten hun ouderrol.
•    Ouders weigeren samen op school te komen, maken ruzie op het schoolplein, verwijten de leraar partij te kiezen of vragen juist om aan hun kant te staan.
•    De informatie vanuit school komt niet bij beide ouders terecht.
•    Leraren moeten zelf elke keer beslissen hoe te reageren in situaties met scheidende ouders.

Acht suggesties voor een protocol

1.    Nodig ouders samen uit    
Het is in het belang van het kind dat ouders samen komen voor overleg. Bij co-ouderschap zijn de ouders samen beslissingsbevoegd. Vraag ze dan met één mond te spreken. Is er geen co-ouderschap, dan is de voogd beslissingsbevoegd en moet die de ander informeren.

2.     Kies partij voor het kind
Op school staat het belang van het kind centraal. Wanneer ouders het niet eens zijn, bijvoorbeeld over de keuze van vervolgonderwijs, kom je als leerkracht in een onmogelijke situatie terecht. Houd je verre van de conflicten tussen ouders. Licht het standpunt van de school toe, vertel dat het belang van het kind voorop staat en vraag de ouders samen de beslissing te nemen.

3.     Vervul je actieve informatieplicht
In de wet staat dat scholen een actieve informatieplicht hebben. Geef gescheiden ouders gelijktijdig dezelfde informatie, stuur de nieuwsbrief naar twee e-mailadressen, verstrek dubbele rapporten en schoolkranten. Maak alleen een uitzondering wanneer het belang van het kind ermee gediend is.

4.      Laat op school de witte vlag wapperen
Zorg dat je als school je neutrale positie behoudt. De essentie is dat in elk gesprek over school het kind centraal staat en alleen het belang van het kind telt. Daar kun je als school de ouders op aanspreken. De school, het schoolplein en het hek zijn neutraal terrein.

5.     Expliciteer wederzijdse verwachtingen
Ga in gesprek met ouders over de wederzijdse verwachtingen en hoe je als leraar met beide ouders wilt samenwerken in het belang van het kind. Houd per gescheiden ouderpaar bij wat de afspraken zijn over gezag, omgangsregeling en informatievoorziening.

6.    Organiseer één aanspreekpunt
Zorg ervoor dat er op school één leraar is die veel verstand heeft van de effecten van scheiden en die aanspreekpunt kan zijn voor teamleden. Steun elkaar in het team en bespreek probleemsituaties om steeds sterker te staan in het samenwerken met gescheiden ouders.

7.     Geef ouders advies
Let op signalen van kinderen in een echtscheidingsperiode: slechtere concentratie, verminderde schoolprestaties, ongewoon stil zijn of juist uitbundig, prikkelbaar of agressief. Adviseer ouders als je merkt dat kinderen extra hulp nodig hebben. Er zijn speciale begeleidingsprogramma’s voor kinderen in deze situatie, zoals bijvoorbeeld KIES (kinderen in echtscheidingssituaties), “Dappere Dino’s”, “!JES jij en scheiden” en “Okee”.

8.     Praat met kinderen
Praat met kinderen bij een scheiding; ouders vergeten dat soms in hun verdriet. De school, de klas en de leraar zijn een stabiele factor voor het kind. Op dat moment heb je een extra belangrijke rol. Benoem dat kinderen nooit schuld hebben aan een scheiding, dat hun ouders hun ouders blijven, van ze houden en voor ze zullen zorgen. Geef het kind zo mogelijk de gelegenheid in een driehoeksgesprek met de ouder(s) te vertellen wat het graag wil van de ouder om het op school zo goed mogelijk te laten gaan.

Tot slot
Ik krijg regelmatig vragen van scholen hoe om te gaan met gescheiden ouders. Geen echtscheiding verloopt hetzelfde, elk kind reageert weer anders. Steeds zullen zich nieuwe situaties voordoen die om een antwoord vragen. Verzamel de slechte ervaringen en alle geslaagde oplossingen en deel ze met elkaar in je team en als reactie op dit blog. Dan kan ik die weer doorgeven aan andere directeuren. Dank je wel!

Marja Klaver is psycholoog/andragoog en schreef een boek over het realiseren van succesvolle ouderbetrokkenheid, op basis van het trainen van 85 scholen op het gebied van excellente communicatie en uitgebreid literatuuronderzoek.