De eerste uitnodiging voor een kinderfeestje

11 september 2024

“Anouschka is een opvallend meisje. Dat is ze al vanaf groep 1. 'Onaangepast gedrag', staat in haar dossier. 'Ze praat constant door de leerkracht heen, kan niet samenspelen met andere kinderen, houdt zich niet aan de regels, heeft moeite om op haar beurt te wachten, kan boos of kattig reageren'.” Haar leerkracht, Bart Heeling, vertelt over hoe hij omging met Anouschka in zijn groep 5.

“Het is het beste om Anouschka (niet het meisje op de foto, red.) zo dicht mogelijk bij jou als leerkracht te zetten, om haar direct te kunnen corrigeren. Daarnaast heeft Anouschka bij vrijwel elk vak verlengde instructie nodig, waardoor ze tijdens het zelfstandig werken moment bij de leerkracht aan de groepstafel moet zitten. Haar resultaten lopen achter en we denken aan een doublure.”

Ze is nog nooit uitgenodigd op een kinderfeestje van één van haar klasgenootjes.

Anouschka lijkt zélf te geloven dat ze dom is en is zich meer en meer gaan gedragen naar het opvallende meisje zoals ze is beschreven. Tijdens observaties is te zien dat ze moeite heeft om aan haar werk te beginnen, zich niet kan concentreren en continu aandacht zoekt bij anderen. Tevens is bij de observatie te zien dat de leerkracht daar op sanctioneert. Anouschka wordt kort gehouden.

Als dit patroon niet doorbroken wordt, groeit deze situatie met haar mee, ontwikkelt het negatieve beeld dat ze van zichzelf heeft zich tot een eigenschap.
Oh ja, nog vergeten te zeggen: haar vrij mondige ouders gingen scheiden toen Anouschka nog erg jong was.

In groep vijf kreeg ik haar in de klas.

Tegen alle adviezen in geef ik haar een plek achterin de klas, laat ik haar tijdens zelfstandig werken gewoon op haar plek zitten en zorg ik ervoor dat ze in een groepje zit. De eerste weken zijn erg onrustig voor de hele klas, met name voor het groepje waarin ze mag zitten. Ze wordt gepest en raar aangekeken. Ze gedraagt zich opvallend, trekt gekke gezichten en maakt veel geluidjes. In de klas spreken we in algemene termen over pesten, wat we daaronder verstaan en wat het voor je betekent. Of je nou de gepeste bent, of de pester.

Ik corrigeer haar zachtjes en nabij, in plaats van klassikaal. Loop even langs haar en zeg zachtjes: "Doe maar niet, Anouschka." Tijdens het zelfstandig werken loop ik door de klas en geef haar korte aanwijzingen over het werk. Na enkele weken wordt er voorzichtig samengewerkt en zie ik samenspelen in de pauze ontstaan. Na een half jaar komt de eerste uitnodiging voor een kinderfeestje...

Inmiddels is ze een vrolijke meid van achttien jaar, heeft haar VMBO voltooid en werkt in een winkel. Ik kom haar wel eens tegen op de fiets. We zwaaien, ze lacht.

Welke slogan past bij dit verhaal?

Dit blog is met toestemming overgenomen van de LinkedIn-pagina van Bart Heeling

Bart Heeling heeft in 2011 een master special educational needs als gedragsspecialist afgerond en werkte jarenlang als leerkracht in het speciaal onderwijs cluster 4. Inmiddels is hij vooral spreker in het onderwijs.

Medio december 2024 is het tweede boek van Bart Heeling uitgekomen, Dubbel Speciaal, zijnde praktijkverhalen uit het speciaal onderwijs, gerangschikt naar thema’s als in- en externaliserend gedrag, motivatie, weerstand, beloften, sociaal besef, de positie van ouders, verbinding, humor, traumasensitief werken en pedagogische tact. Kijk en bestel hier.