De bestuurder: ‘Zolang ik betekenisvol kan zijn, zit ik goed’

25 juni 2018

‘In de wonderlijke achtbaan van mijn leven heb ik mij met regelmaat afgevraagd of mijn doen er nog toe deed in de omgeving waarin ik verkeerde. Wanneer ik deze vraag ontkennend moest beantwoorden stapte ik op, hoe prachtig de plek ook was.’ Jeroen Goes is inmiddels onderwijsbestuurder, na een loopbaan van onder andere schilder, marketingmedewerker en schoolleider. We vroegen hem te schrijven over zijn ervaringen in zijn nieuwe functie. Hij zag een rode draad in carrière en een missie, die hij hier toelicht.

‘Wat wil je later worden? Wat ga je over een jaar studeren?’ Het zijn de vragen die mijn zeventienjarige zoon met regelmaat voorgeschoteld krijgt.

Hij heeft nog geen idee. Wer-ke-lijk géén idee. Mijn zoon is in veel aspecten een kopie van mijn jongere ik. En nu, zo’n dertig jaar later nadat dezelfde soort vragen aan mij werd gesteld, denk ik niet dat ik destijds ‘bestuurder’ als antwoord had kunnen geven. Wist ik veel.

Klassenvertegenwoordiger

Al zat het wel al jong in mij om een voortrekkersrol te nemen. Mijn klasgenoten op de lagere school benoemden mij tot klassenvertegenwoordiger. Mijn ‘meester’ vond dat geen goed idee en negeerde de verkiezingsuitslag en koos zijn lievelingsleerling als vergenwoordiger van de klas.
Zij was op deze katholieke school inderdaad roomser dan ik wilde zijn.

Het zat er dus wel een beetje in. Ook in alle andere ambachten die ik uitvoerde voordat ik op mijn 28e in het onderwijs terecht kwam. Ambachten die ik door een samenloop van omstandigheden heb uitgevoerd en waarbij ik in veel gevallen in een leidinggevende positie terecht kwam. Meestal ongevraagd, het liep gewoon zo. Van plafondmaker in Amsterdam, schilder in de Randstad en van horecaman tot marketingmedewerker in Den Haag. En oh ja... psychiatrisch verpleegkundige in de dop, wat een tijd!

Leren van de omgeving

Steeds weer werd ik op een plek neergezet met een zekere eindverantwoordelijkheid. Ongeschoold in de ambacht die ik uitvoerde. Mijn scholing heeft mij nooit daar gebracht waar ik uiteindelijk terecht ben gekomen. Of liever gezegd: mijn gebrek aan scholing heeft mij nooit belemmerd om op die plekken te komen waar ik zoveel heb kunnen leren. Kunnen leren van de wereld om mij heen en kunnen leren van mezelf.

Het ongezien zijn als leerling op de scholen die ik bezocht, leidde uiteindelijk tot een van de meest leerzame periodes van mijn leven; werken in de bouw, de horeca, de verpleging en de marketing. Het meest leerde ik in die tijd van de mensen om mij heen.

In het onderwijs liep het al niet heel anders. Leerkracht, intern begeleider, schoolleider. In vier jaar tijd doorliep ik deze rit, niet gepland, gewoon omdat het zo ging. En nu, zo’n twintig jaar later zit ik op de plek die ik nimmer ambieerde; de bestuurder.

Ten dienste van de omgeving

Er is niet veel veranderd, ook het schilder zijn, marketingmedewerker en plafondmaker lag niet geheel in de lijn van mijn persoonlijke ambities. Niet het vak is het dat ik ambieer, wel het excelleren en het juiste te doen voor de omgeving waarin ik verkeer. Dat is mijn ambiitie.

Ook in dit vak is het niet het ‘vak’ an sich dat ik op het voetstuk wil plaatsen of als hoge ambitie wil beschrijven. De schilder staat ten dienste van zijn klant, de ober maakt het zijn gasten plezierig en de psychiatrisch verpleegkundige roeit met de riemen die hij heeft om zo goed mogelijke zorg te bieden aan de mensen die hij tegenkomt in een moeilijke fase in hun leven. Er is niet veel veranderd in de tijd. Als bestuurder ambieer ik het om het niet heel anders te doen; betekenisvol zijn ten dienste van de omgeving. 

En ik denk dat dat kan.

Er is namelijk in het Nederlandse onderwijs nogal wat bedacht rondom de kerntaak heen. Te vaak wordt naar mijn beleving vergeten waar het vak om draait: gewoon goed onderwijs aan alle kinderen die aan ons worden toevertrouwd. Hele werelden zijn rondom dat onderwijs heen gebouwd, hele lagen en structuren zijn op het onderwijs gestapeld. En kijk mij nu zitten daar ergens bovenop die stapel.

Geen tussenlagen

Bij voorkeur breek ik de stapel rondom dat onderwijs af en geef ik het roer terug aan de mensen in de school zelf: de leerkracht en hun direct leidinggevende. Geen belemmerende extra regelgeving vanuit het bestuurskantoor, geen onnodige bemoeienis. Wel het vertrouwen, de ondersteuning en de stok achter de deur.

Een stok achter de deur om de hoogste ambities voor het onderwijs aan te spreken, om iedere leerkracht en directeur tot hoge prestaties uit te dagen. Voor hun school, hun leerlingen en de ouders van deze leerlingen.

In mijn zoektocht in de afgelopen maanden naar een passende ondersteunende dienst vanuit bestuur en staf heb ik mij het volgende afgevraagd: in hoeverre excelleert de school als gevolg van een breed opgetuigd bestuurskantoor? En is dat dankzij of ondanks dat bestuur?

Mijn onderzoek hiernaar ging wellicht niet diepgravend genoeg. Met twintig jaar brede onderwijservaring denk ik echter genoeg kennis te hebben om te kunnen vaststellen dat de omvang van ondersteuning in bestuur en staf niet direct bepalend is voor het succes van de scholen.

Mijn ervaring als directeur/bestuurder van een eenpitter (zonder de laag erboven) heeft mij prachtige voorbeelden getoond van fantastische scholen zonder bemoeienis van een extra laag. Ik heb daarentegen organisaties zien uitdijen en leerkrachten en directies gebukt gaan hieronder.

In de wonderlijke achtbaan van mijn leven heb ik mij met regelmaat afgevraagd of mijn doen er nog toe deed in de omgeving waarin ik verkeerde. Wanneer ik deze vraag ontkennend moest beantwoorden stapte ik op, hoe prachtig de plek ook was. Het is immers niet het vak dat ik ambieer maar de betekenis die ik aan de omgeving kan geven.

Betekenisvolle stoel

Er is voor mij niet veel veranderd in de afgelopen dertig jaar. Van het serveren van een maaltijd naar het mij dienstbaar stellen voor het prachtige onderwijsvak.

Op een betekenisvolle stoel met eindverantwoordelijkheid en verregaande beslissingsbevoegdheid. Beslissingen die ik in veel gevallen bij voorkeur samen met mijn directeuren neem. Als het nodig is tegen de stroom in, door roeien en ruiten. Met spreektijd voor de spreekwoordelijke klasvertegenwoordiger die niet zo rooms is als gewenst maar achter de boodschap exact weet te verwoorden wat er nodig is.

De ambities zijn torenhoog. Van hard en gepassioneerd werken gaat niemand ten onder, en alleen dan bereiken we dat wat we met ons onderwijs dienen te doen: het beste van onszelf geven voor alle kinderen.

Ondanks het onderwijs dat ik heb genoten ben ik gekomen waar ik nu wil zijn. Het geluk dat mij is welgevallen dat ik op de juiste momenten de juiste mensen ben tegengekomen is niet iedereen gegeven. Laten we hen dus een betere voorbereiding geven dan ikzelf heb gehad: het onderwijs waarin je optimaal wordt gezien. De leerling, de leerkracht, de ouder, de directeur.

Dat is de uitdaging van mijn bestuurdersvak. Zo lang ik daarin betekenisvol kan zijn, zit ik goed.

Jeroen Goes is voorzitter van het College van Bestuur Fluvium Spoenk en via zijn bedrijf Boei begeleidt en ondersteunt hij daarnaast scholen.