‘Dat is een Chinees, dat zie je zo’

10 november 2016

‘Kan je door naar iemand te kijken zien welke taal ze spreken?’, gaat Grace verder. ‘Jaa!’ roept de meerderheid van de klas. Op maandag 31 oktober bezocht een Nederlandse onderwijsdelegatie basisschool The Neighbourhood School in New York City, een openbare school met heterogene groepen die leerlingen wil uitdagen tot kritisch denken, tolerantie en respect. Ze mochten in alle lessen kijken. Eén les liet hetkind-redacteur Annonay Andersson niet meer los en daarom deelt ze het hier.

‘Dat is een Chinees, dat zie je zo’. De jongen uit groep 4/5 wijst naar een schilderij van een vrouw. ‘Hoe weet je dat dan?’ ‘Nou gewoon, die ogen enzo.’ ‘Laten we eens kijken van wie het portret is.’

Het blijkt inderdaad om een Chinese vrouw te gaan. Het steekt Grace, leraar op de basisschool The Neighbourhood school in New York. Grace is zelf van Taiwanese afkomst en weet dat alle mensen van Aziatische afkomst gauw als ‘een Chinees’ bestempeld worden. Die stereotypen gelden voor andere groepen natuurlijk ook. Ze kan het niet loslaten en wil er iets mee in haar klas, die tenslotte ook bestaat uit kinderen van allerlei afkomsten en huidskleuren. Gelukkig heeft haar vriendin net een nieuwe ‘test’ ontwikkeld die nu goed van pas komt.

Twee dagen later, maandagmiddag 31 oktober 2016.
Grace: ‘We gaan vandaag een quiz doen, de vragen projecteer ik op de muur. Kijk eens naar deze gezichten. Kunnen jullie raden uit welk land deze vrouw komt? Je kan kiezen uit Japan, China of Korea.’ De kinderen ‘beoordelen’ de reeks van de gezichten en bespreken het daarna met een klasgenoot. Grace laat de antwoorden daarna zien en gaat daarna met de kinderen in een kring zitten. ‘Konden jullie het verschil zien tussen de verschillende gezichten?’ ‘Ja, sommigen hebben plattere wangen.’ ‘Oké, wijs eens op je gezicht aan waar het dan platter is?’ De kinderen roepen een aantal overeenkomsten en verschillen, maar ze komen er niet helemaal uit.

‘Kan je door naar iemand te kijken zien welke taal ze spreken?’, gaat Grace verder. ‘Jaa!’ roept de meerderheid van de klas. ‘Kan je aan mij zien welke talen ik spreek?’ Engels en Chinees roepen er een paar. ‘Maar kan je dat zíen of wist je het al?’ Nee, dat hadden ze inderdaad al gehoord. ‘En onze bezoekers achterin de klas, kan je aan hen zien welke taal ze spreken?’ Alle ogen kijken indringend naar de mensen achterin de klas. ‘Engels?’ opperen een paar kinderen ‘Hebben jullie dat net gehoord of zie je het aan ze?’ Dat weten ze eigenlijk niet precies.

Grace vertelt. ‘Ik ben in Taiwan geboren en ik spreek Cantonees. Maar ook Japans, omdat ik daar gestudeerd heb. En jullie horen mij nu Engels praten, maar ik kan ook Spaans en een klein beetje Frans.’ De groep kijkt met nieuwsgierigheid naar haar. Ze praat verder: ‘It’s not nice to guess someone’s culture. It can be inpolite to guess what languages people speak.’ Het is geen plechtige toon. De sfeer is open en de kinderen luisteren aandachtig, maar praten ook vrijelijk met elkaar en tegen de juf.

Als de les is afgelopen, komt Grace bij het Nederlandse bezoek zitten. 'Vonden jullie het een controversiële les?' vraagt ze lachend. 'Het onderwerp ligt zo na aan mijn hart, ik vond het belangrijk er iets mee te doen.' Haar lessen bestaan vooral uit vragen, licht ze toe. 'Het gaat er niet om dat ik kinderen opleg wát te denken, maar vooral hóe na te denken. Ze zullen nu niet ineens compleet kijken naar verschillende etnische groepen, maar ik hoop dat ze zelf ook vragen stellen in plaats van snelle conclusies te trekken.' Grace is optimistisch, maar weet dat het niet gaat om één les, maar een leven lang leren. 'Ik ben niet in de illusie dat dit thema nu 'gedekt' is en sommige kinderen zullen er misschien weinig of niets mee doen, maar ik blijf belangrijke thema's aansnijden, het denkproces de hele tijd uitdagend.' Grace heeft een zaadje geplant, en zal het plantje water blijven geven.

Annonay Andersson is redacteur bij hetkind en kinder- en jeugdpsycholoog. Ze bezocht in de week van 31 oktober tot 4 november vijf scholen die behoren tot coalitie van Essentials Schools in New York en Boston.