Zo praat je met leerlingen over coronaregels

18 november 2020

‘Mondmaskers zijn nutteloos’ en ‘Voor jongeren zijn die maatregelen toch niet nodig?’. Vaak gaan leraren in de klas het coronadebat uit de weg. Vrezen we oeverloze discussies, voelen we ons onvoldoende gewapend? Leerlingen aanspreken en uitleg geven is nochtans cruciaal voor hun motivatie. 6 tips van filosoof, bioloog en schrijver Ruben Mersch om het debat aan te gaan. Dit is een artikel van Klasse.be, geschreven door Seppe Goossens.

1. Start positief
Ruben Mersch: “Verwijten vormen een bijzonder slechte start voor een gesprek. Je raakt geen stap verder met een beschuldigend vingertje naar het ‘ongehoorzame’ gedrag of de kritiek van sommige jongeren. Waardeer de inspanningen die jongeren al maanden leveren. Erken dat het aartsmoeilijk is om je sociale leven op hun leeftijd zomaar in de koelkast te stoppen.”

“Net als in het klimaatdebat heb ik de indruk dat heel veel jongeren inzien dat we sterke maatregelen moeten nemen voor het gemeenschappelijk belang. Met 1 duidelijk verschil: als we het klimaat niet redden, zal de jongere generatie daarvan de gevolgen ondervinden. Terwijl de coronamaatregelen vooral de oudere generatie beschermen. Dat vraagt een stevige portie altruïsme van jongeren, en die moeten we naar waarde schatten.”

2. Verdeel je klas niet in twee kampen
Ruben Mersch: “Laat je leerlingen positie innemen op een continuüm. Een lijn die loopt van het ene uiterste (‘we leggen alles plat en iedereen blijft binnen tot het virus verdwenen is)’ naar het andere (‘we lossen alles en laten het virus zijn gang gaan, ongeacht het aantal doden’). Leg vooraf uit dat een positie ergens in het midden perfect verdedigbaar is en dat er zoveel meer standpunten zijn dan beide extremen. Een handige instap om meteen genuanceerde meningen aan bod te laten.”

3. Hou het eenvoudig
Ruben Mersch: “Zoek naar zaken waarover je het eens bent. ‘Zijn we allemaal bereid iets te doen om het aantal coronadoden te beperken? Erkennen we dat corona een virus is dat niet vanzelf zal verdwijnen?’ Complottheorieën die het gevaar van corona in twijfel trekken, kan je vaak moeilijk counteren. Wie erin gelooft komt met erg specifieke info en trekt die uit de context. Hou het op zulke momenten simpel, keer terug naar feiten die niemand in twijfel trekt. Verwijs naar de instorting van de gezondheidszorg in Italië. Naar het feit dat je tijdens de eerste golf ook in onze ziekenhuizen over de koppen kon lopen. Jongeren zijn vatbaar voor fake news. Als leraar kan je ze daartegen wapenen.”

4. Waardeer ook idiote argumenten
Ruben Mersch: “‘Wat als we een gigantisch festival organiseren, enkel voor jongeren? Dan kunnen wij feesten en bouwen we gelijk groepsimmuniteit op.’ Breek zulke ideeën niet meteen af, maar moedig je leerlingen aan om door te denken. Hoe bescherm je de mensen die op dat festival werken? Wat met jongeren die toch ernstig ziek worden? Wat zeggen wetenschappers over de haalbaarheid van groepsimmuniteit? Of omgekeerd, als leerlingen pleiten voor de hele planeet in harde lockdown: wie houdt de voedingswinkels open als echt iederéén binnen moeten blijven, wat als de energievoorziening uitvalt of boeren hun oogst moeten laten staan?”

5. Stel vragen, geef geen antwoorden
Ruben Mersch: “In de meeste discussies raad ik leraren aan om in hun rol te blijven en zelf geen argumenten te geven. Zeker als je onzinnige of extreme standpunten hoort. Zelf mee in debat gaan werkt vaak niet omdat de tegenpartij haar standpunt met nog meer vuur zal verdedigen. Vragen stellen dus, maar kan je manke argumenten counteren en de juiste vragen stellen zonder grondige kennis? Bij dit onderwerp is dat allesbehalve eenvoudig. ‘Ik las ergens dat kinderen superverspreiders zijn’: veel makkelijker om zo’n argument in de groep te gooien dan het te ontkrachten. Met voldoende kennis over het virus sta je veel sterker.”

“Bij dit debat ben jij betrokken partij. Zeker als je leerlingen ingaan op de concrete maatregelen op school. In zulke gevallen is jouw mening uiteraard wel een meerwaarde. Dat je twijfelt aan het nut van een mondmasker als je ‘s avonds in je eentje over straat loopt, sterkt net jouw geloofwaardigheid in het gesprek. Tegelijk kan je ook uitleggen hoe regels op school en daarbuiten tot stand komen, en hoe moeilijk het is om die regels op elke situatie af te stemmen.”

6. Leg  uit hoe wetenschap werkt
Ruben Mersch: “‘Eerst waren mondmaskers zinloos, en nu moeten we ze verplicht dragen?’ Voortschrijdend inzicht rond de verspreiding van het virus, groepsimmuniteit en testing: wetenschappers zijn het niet altijd eens zijn en dat werkt verwarring in de hand. Belangrijk voor jongeren om te snappen dat wetenschappelijk onderzoek geen rechte lijn van A naar B is, maar een complexe zoektocht met kronkelwegjes, doodlopende steegjes en onverwachte wendingen.”

“Complotdenkers doen aan cherry-picking. Een kritisch artikel over de financiële belangen achter vaccins wordt plots een argument om aan te tonen dat corona een complot van de farmaindustrie is. Net zoals de olielobby gretig inpikt op een onderzoek dat kritische bedenkingen plaatst bij de recyclage van elektrische wagens. Wie begrijpt hoe wetenschappelijk onderzoek steeds voortbouwt op voorgaande studies, ze in vraag stelt of verfijnt, heeft sneller in de gaten of argumenten misbruikt worden.”

Dit is een artikel van Seppe Goossens, geschreven voor klasse.be.