‘Zeker weten wat te doen, in alle situaties, is een illusie’

24 september 2017

Wat zou jij doen met Niels die zijn huiswerk nu alweer niet gemaakt heeft? Wat zou jij doen met klas 2B die niet luistert terwijl ik de les wil beginnen? Wat zou jij doen met Noa die gespiekt heeft? Wat zou jij doen... Deze vraag wordt op school steeds vaker gesteld. Arjan Moree, docent Geschiedenis, merkt dat hij steeds meer moeite krijgt om die vraag te beantwoorden. Omdat het antwoord nooit zo simpel is. Elke situatie is immers weer anders. En wat doet dat met de relatie met je leerlingen?

Dat de vraag gesteld wordt is een goed teken. We zijn op school met elkaar in gesprek over onderwijs, we delen visies en praktische tools voor in de les en dat is een goede zaak. Ik merk aan mezelf alleen dat ik het steeds lastiger vind om direct een antwoord te hebben. Wanneer in de docentenkamer om raad gevraagd wordt, merk je dat er verschillende manieren zijn waarmee met situaties wordt omgegaan. Sommige docenten reageren direct en hebben voor iedere situatie een pasklare oplossing in de aanbieding. Niels heeft zijn huiswerk niet gemaakt, dus volgt er straf. Klas 2B luistert niet, dus stuur je de grootste raddraaiers eruit. Noa spiekte, dus dat is een één voor haar toets. Als dit, dan dat. Altijd.

Afgelopen week was er een kleine vechtpartij in mijn mentorklas. De als dit, dan dat-reactiehad waarschijnlijk op flinke straffen uitgekomen. Kort door de bocht, maar vooral schadelijk voor mijn relatie met de leerlingen. In het gesprek met de jongens bleek dat zij allemaal begrepen dat het om een uit de hand gelopen grapje ging. De drie jongens hebben elkaar op onze school leren kennen en zijn goede vrienden geworden dit jaar, Eén van hen is echter op de basisschool flink gepest en reageerde nu wat heftig op, zoals de jongens het omschreven, eigenlijk best wel vervelende grapjes. Het mondde uit in een kleine vechtpartij, die op het schoolplein snel werd gestopt door onze conciërge. Tijdens het gesprek dat ik met de jongens voerde, rolden de tranen over de wangen en groeide het begrip voor elkaar. De volgende pauze liepen ze weer als drie goede vrienden over het plein. Volgens mij is zoiets veel waardevoller dan welke straf dan ook.

Ik krijg steeds meer moeite met het vinden van een antwoord op de vraag wat ik zou doen als... In het onderwijs zijn er zoveel factoren van invloed op alle dingen die tegelijkertijd gebeuren in een les, dat het geven van een als dit, dan dat-reactie niet past. De drie voorbeelden van Niels, klas 2B en Noa komen uit de afgelopen week, de antwoorden hoorde ik ook. Ik vraag me dan alleen af waarom Niels zijn huiswerk niet maakt, wat het is waarom klas 2B niet wil luisteren en waarom Noa een uitvlucht zoekt in spieken. Zeker weten wat te doen, in alle situaties, is een illusie. Door met leerlingen in gesprek te gaan valt er meer te bereiken dan simpel een one size fits all oplossing te kiezen.

Arjan Moree is docent geschiedenis op PENTA College CSG Scala Rietvelden in Spijkenisse.