'Ze zijn slim, snel en hebben behoefte aan gelijkwaardig contact en vertrouwen'

15 december 2014

Diep ongelukkig omdat ze zich niet begrepen voelen: de tragiek van hoog-intelligente kinderen. In haar kindertherapiepraktijk komt Charlotte Visch ze al vanaf vierjarige leeftijd tegen. In het magazine Gifted@248 licht de therapeute toe wat ze ziet. 'Kinderen communiceren (non-)verbaal wat er aan de hand is. Luister, kijk en zie hen.'

Uit: Gifted magazine: 'Aan de overkant van de rivier'

Gelijkwaardig contact

Hoog-intelligente kinderen zijn slim geboren. Al op jonge leeftijd denken ze na, kunnen reflecteren en lossen problemen op met hun hersenen. ‘Gewoon’ intelligente kinderen storten zich krijsend ter aarde in de supermarkt, omdat ze het snoep niet krijgen. Het argument ‘het geld is op’ kan voldoende zijn om het kind te overtuigen. Een hoog-intelligent kind kan echter aangeven dat er voldoende geld in de portemonnee zit om het snoep toch te kopen, want ‘net had je nog een briefje van € 5,00 en daarvan heb je € 0,60 uitgegeven, dus er is nog € 4,40 over.’ Een hoog-intelligent kind stort zich niet in heftige driftbuien, maar lost het probleem op met redeneren. En ziedaar het grootste obstakel voor deze kinderen: ze missen de ervaring van het verdragen en doorleven van frustratie, machteloosheid en hulpeloosheid. De onmisbare ervaring van ‘het voelt alsof de wereld stilstaat, alsof je doodgaat, de ellende nooit ophoudt en toch overleef je ook deze emotionele ramp’ slaan deze kinderen over.

Een normaal intelligent kind zal frustratie tegenkomen bij het aanzetten van de dvd-speler. Het kind weet niet hoe het apparaat aan moet of het kan niet bij de afstandsbediening. Hoog-intelligente kinderen hebben direct door hoe ze de dvd moeten laten werken en via allerlei stapeltechnieken komen ze zo bij de bovenste plank. Opnieuw vermijden ze de noodzakelijke frustratiemomenten, door het gebruik van hun hersenen.

Woede

Hoog-intelligente kinderen zijn gewend aan hun eigen oplossende vermogen. Daarom is het voor hen hoogst irritant dat je ouders verwachten dat je blind doet wat ze van je verlangen. Woede-uitbarstingen en destructief gedrag kunnen het gevolg zijn. Als dat al niet erg genoeg is, wordt er van het kind verwacht dat het in groep 1 gezellig gaat tellen! Terwijl het kind thuis al tot duizend telt, lukt het niet op school. Dat komt omdat het al snel in de gaten heeft wat de verwachting van de juf is: tellen tot tien en weer terug. Maar dat is te saai! Diep ongelukkig, gefrustreerd, slaat zo’n hoog-intelligent kind een ander kind een bloedneus in de blokkenhoek. Na één week kunnen de ouders op gesprek komen. Er wordt gedreigd met schorsing! Dit kind is immers een gevaar voor andere kinderen. Mensen komen observeren en concluderen: strak houden, structureren en leren buigen voor de autoriteit. Van gelijkwaardig contact tussen twee mensen is (nog) geen sprake. Men probeert het kind te drillen als een beest. Tegen de tijd dat het 6 jaar is, is de depressie een feit.

Vertrouwen

Hoe komt het toch dat volwassenen geen vertrouwen hebben in kinderen? Hoe komt het dat ze kinderen geen zelfbeschikkingsrecht durven te geven? Hoe komt het toch dat volwassenen zichzelf zo geweldig vinden en vergeten zijn dat ze als kind over enorme zelfkennis beschikten: ze kenden zichzelf, ze konden oplossingen bedenken en die uitvoeren. Natuurlijk gaat het wel eens mis. Kinderen hebben nog niet het volledige overzicht van kennis en kunnen nog niet alle gevolgen van hun acties overzien, maar ze komen wel een heel eind!

Kinderen die vertrouwen krijgen en begeleid worden in plaats van gedrild, als gelijkwaardige gesprekspartners worden beschouwd en (h)erkend worden als mensen, weten hoe zij gelukkig kunnen zijn op school.

Kinderen die zelf de emotioneel gelijkwaardige groep mogen uitkiezen van waaruit zij vertrekken, leren beter.

Kinderen die zelf mogen bepalen of ze naar groep 3 gaan of in groep 2 blijven, of tot de kerstvakantie als nomade heen-en-weer gaan, leren beter.

Kinderen die als gast bij andere groepen lessen mogen volgen, leren beter.

Kinderen die geen lesstof aangeboden krijgen, maar geholpen worden initiatief te nemen om zelf de lesstof te kiezen, leren beter.

Kinderen die hun eigen tempo van leren volgen, leren beter.

Kinderen die niet lastiggevallen worden met smoesjes, leren beter. De top 5 van smoezen:

-       Als hij zo doorgaat, hebben we geen lesstof meer in groep 7, dus we bieden verdieping aan. (Onzin! Het is het onvermogen en soms de onwil van de leerkracht en de school, waardoor kinderen gestopt worden.)

-       Als zij zo doorgaat, is ze tien op de middelbare school. (Nou en!?)

-       Als hij wil, mag hij een klas overslaan. (Overslaan! Onzin! De school loopt achter en het kind was al op het volgende niveau. Zelfs ‘versnellen’ is een term aan deze kant van de rivier. Het kind ontwikkelt zich altijd volgens het eigen groeitempo als volwassenen het niet belemmeren.)

-       Als zij nu al naar groep 3 gaat, mist ze de emotionele ontwikkeling die zo belangrijk is. (Onzin: de emotionele ontwikkeling gaat niet sneller door het intellect lam te leggen. Zodra de intellectuele honger gestild is, komt er eindelijk de rust die nodig is om geïnteresseerd te zijn in anderen.)

-       De school is niet bekend met/voorbereid op hoogbegaafde kinderen. En we willen eerst zeker weten dat hij hoogbegaafd is: dus testen graag! (Onzin! Alle kinderen hebben recht op passend onderwijs. De fouten van de school horen niet op het bordje van het kind te liggen.)

Wat te doen

Kinderen communiceren (non-)verbaal wat er aan de hand is. Luister, kijk en zie hen. Behandel een hoog-intelligent kind van 4 jaar als iemand die veel ouder is, bijvoorbeeld als een persoon van 14 jaar. Tel steeds tien jaar erbij op en onderzoek wat er gebeurt als je op dat intellectuele niveau met het kind in gesprek gaat. Geef niet overal antwoord op, maar stimuleer het noteren van de vragen en het vinden van de antwoorden. Spreek in doelen (wat wil je bereiken) en niet in opdrachten (doe dit). Bespreek de werkwijze en dat wat er uiteindelijk als resultaat uit komt. Spreek het kind aan op de inspannings- en resultaatverplichting. Vermijd rechtstreekse complimenten, maar vertel het kind (vanuit bewondering) hoe jij de inspanning en het resultaat ervaart. Help het kind met benoemen van gevoelens, de (letterlijke) plaats die zo’n gevoel in het lichaam heeft en hoe gevoelens te verdragen zijn, omdat ze erbij horen en je ze nodig hebt om een empathisch mens te zijn. Kortom: help je kind emotioneel intelligent te worden, sta aan zijn of haar zijde en durf de school aan te spreken.

Het magazine gifted@248 gaat over (hoog)begaafde kinderen. gifted@248 wil vooral ook die kinderen onder de aandacht brengen die begeleiding nodig hebben bij het in de wereld zetten van hun begaafdheid, intensiteit en creativiteit, zodat ook zij voldoende uitdaging ervaren en onderpresteren vermeden wordt.

Charlotte Visch (1956) is grondlegger van de integratieve kinderpsychotherapie waarbij het kind en de rechten van het kind daadwerkelijk centraal staan.