'Voor talent geldt al gauw: Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg'

4 juni 2015

Nederland is goed als het erom gaat zwakke leerlingen naar een gemiddeld niveau te laten groeien, maar voor talent geldt al gauw: 'Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg'. Dat vindt Gertjan Kleinpaste. Je hoort in Nederland niet je kop boven het maaiveld uit te steken. Gertjan zou het daarom een goed idee vinden als scholen zich zouden durven onderscheiden in hun aanbod, om zo een klimaat te kunnen creëren waarin leerlingen het beste uit zichzelf kunnen en willen halen. 'Ik heb regelmatig kritiek op staatssecretaris Sander Dekker en zijn aandacht voor excellentie, maar meer aandacht voor de passie van individuele jongeren juich ik toe.'

Het is vrijdagavond. Tegenover mij in het restaurant van de Rotterdamse schouwburg zit Nicolas Mansfield, General and Artistic Director van de Nederlandse Reisopera, die op zijn 21ste naar Nederland kwam en hier nog altijd woont en werkt. Wij brachten met ons glas droge witte wijn een toost uit op talentontwikkeling in ons land en op meer aandacht voor muziek en cultuur in het Nederlandse funderend onderwijs (=primair en voortgezet onderwijs).

We bestelden allebei een gerecht met asperges. Via Twitter zijn wij met elkaar in contact gekomen. Wat ons bindt (en waarom wij elkaar volgen op Twitter) is cultuur en talentontwikkeling. Nicolas' eerste baan na het conservatorium was tenor in het groot omroepkoor; inmiddels staat hij dus al weer jaren aan het roer van de Nederlandse Reisopera, een gezelschap waarvan ik met ontroering terugdenk aan de geweldige operaproducties die ik van hen gezien heb.

Doel van onze kennismaking en het gesprek was het gezamenlijk nadenken over het thema talentontwikkeling en - nu ik bezig ben om in het najaar een aantal onderwijsavonden met het motto 'Ontmoeten & inspireren' te organiseren - om te bekijken of hij zijn visie over talent en excellentie met het onderwijsveld zou willen delen op zo'n avond.

De missie 'Verrijking als ambitie', die op de website van het operagezelschap van Mansfield prijkt, klinkt veelbelovend. Nicolas is kritisch over het niveau van de Nederlandse conservatoria. Zoals hij ook van mening is dat muziekscholen de ontwikkeling van muzikaal talent niet optimaal dienen. De breedte is er wellicht bij gebaat; de top wordt er niet door gevoed. De situatie in Nederland zorgt ervoor dat Nicolas voor de grote producties solisten uit het buitenland haalt. Het Nederlandse aanbod schiet kwalitatief tekort.

Wat ons bindt is de zorg dat in ons onderwijsbestel een soort van nivellering optreedt, die het lastig maakt voor jongeren om hun passie en hun talent volledig tot wasdom te brengen. Voor cultuur en muziek ligt de oorzaak in het gegeven dat in het primair en voortgezet onderwijs nauwelijks nog ruimte bestaat voor een hoogwaardig aanbod op dit gebied. Muziek is uit het onderwijs geduwd en in muziekscholen terecht gekomen. Dat heeft natuurlijk ook een negatieve invloed op het uiteindelijke niveau dat in het hoger onderwijs nog bereikt kan worden.

Nederland is goed als het erom gaat zwakke leerlingen naar een gemiddeld niveau te laten groeien, maar voor talent geldt al gauw: 'Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg'. Je steekt niet je kop boven het maaiveld uit. Bovendien wil iedere stad, iedere universiteit of iedere hogeschool een breed aanbod. Je moet commerciële economie in Utrecht kunnen kiezen, maar ook in Breda en Rotterdam.
Wat zou het fijn zijn – zo stelden wij samen vast aan ons tafeltje in Rotterdam – als scholen (zowel in het funderend als in het hoger onderwijs) zich zouden willen onderscheiden. Een duidelijk profiel zouden kiezen. Om op dat vlak dan ook echt de top te willen bereiken. Datzelfde geldt ook voor het theateraanbod in ons land. Ons land is te klein om in iedere middelgrote stad een volwaardig theater te hebben staan. Als die theaters dan ook nog sterk overeenkomstig programmeren, hollen zij zelf uiteindelijk het culturele aanbod uit. Zo is ons land ook te klein om in iedere universiteitsstad een zo breed mogelijk aanbod overeind te houden. Specialiseer! Kies! Profileer!

Ik heb regelmatig kritiek op staatssecretaris Sander Dekker en zijn aandacht voor excellentie, maar meer aandacht voor de passie van individuele jongeren en de kans om hun passie en het talent dat daaraan gekoppeld is optimaal te kunnen ontplooien, juich ik toe. Dat vraagt om maatwerk, persoonlijke aandacht en in het prille begin om een vonk die overslaat tussen een bevlogen leraar en een leergierig kind. Aandacht voor groepsnormen, Cito-statistieken en de grafieken uit de leerlingvolgsystemen leidt tot gemiddelden en al te snel tot middelmatigheid. Daarmee doen wij kinderen en jongvolwassenen tekort. Het creëert niet het klimaat om op dat gebied waarvoor je hart sneller klopt de top echt te bereiken.

Gertjan Kleinpaste is voormalig schoolleider en onderwijsbetrokkene. Hij werkt vanuit RedShoe Keynotes en is oprichter van de 'Metaforenfabriek'.
-

Onderwijs van de Toekomst: drie avonden

Vanaf eind september organiseert de community Onderwijs van de Toekomst op een aantal plaatsen in het land eigen onderwijsavonden waar Hester Macrander (theatermaakster) en Gertjan Kleinpaste ontvangen gasten die een bijzondere visie op onderwijs, leren en opvoeden hebben. U kunt met hen op een College Tour-achtige wijze in gesprek. 

Dordrecht, 22 september 2015,
20.00 - 21.30 uur, onderwijsavond  te "Dordrecht Onderwijsstad 2015-2016"
m.m.v. Hester Macrander (theatermaakster) als moderator, Gertjan Kleinpaste, Stijn Rompa (fotograaf) en een "special guest"
Energiehuis, zaal Ketel 1 te Dordrecht

Apeldoorn, 7 oktober 2015,
15.30 - 17.00 uur, onderwijsmiddag Apeldoorn
m.m.v. Sylvester Zwaneveld (cabaretier) als presentator, Gertjan Kleinpaste en Yvonne van Sark (co-auteur van Motivatie binnenstebuiten).
Auditorium, museum CODA te Apeldoorn

Soest, 13 oktober 2015,
20.00 - 21.30 uur, onderwijsavond Soest
m.m.v. Hester Macrander, Gertjan Kleinpaste en twee special guests.
KunstenCentrum Idea te Soest

Entree bij deze bijeenkomsten bedraagt 10 euro. Aanmelden kan via e-mail: [email protected] of door overboeking van bedrag o.v.v. "onderwijsavond + plaatsnaam + aantal personen" op NL07 KNAB 0723 6067 81 t.n.v. AndereBlik.com Dordrecht