Vijf tips voor als het thuis onderwijzen even niet lukt

15 april 2020

Je kent het vast: de foto’s van anderen waarbij het thuis leren geweldig gaat. Het huis is opgeruimd, de kinderen zitten rechtop sommetjes te maken en de ouders komen toe aan werken en doen lachend het huishouden erbij. Best kans dat deze situaties bestaan, maar heel geloofwaardig vindt Jelle Koopman, trainer en gedragsspecialist, ze niet. De realiteit is soms heel anders. Hij geeft vijf tips om het makkelijker te maken voor jezelf.

Het schoolwerk is na anderhalf uur op, je huis is een rommeltje, er zijn zorgen over de toekomst. Stress en onduidelijkheid kunnen zorgen dat je keuzes maakt die je anders niet zou maken. Omdat je in het begin wat extra schermtijd hebt toegelaten en ze nog met vriendjes mochten afspreken, ontstaan nu elke dag discussies die behoorlijk kunnen oplopen. Het kan voor aardig wat spanning zorgen voor jou en je kind(eren).

Niemand weet nu nog hoelang deze situatie gaat duren. We hebben er allemaal mee te maken en moeten er het beste van maken. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Ten eerste: je bent niet de enige waarbij het lang niet altijd goed gaat. Sterker, ik denk dat iedereen de momenten meemaakt wanneer het weer eens raak is. Ten tweede: we kunnen elkaar helpen. Hopelijk kunnen onderstaande tips je helpen weer back on track te komen.

Relatie
Vergeet niet: je bent vader, moeder of verzorger, geen meester of juf. Dat hoef je ook niet te zijn. In mijn werk zijn ‘gedragsproblemen’ vaak interactieproblemen. Bijzonder (of ‘lastig verstaanbaar’) gedrag heeft vrijwel altijd een reden. Niet zelden zit frustratie of opstandig gedrag niet in het moment zelf, maar heeft het een oorsprong ergens anders. Kinderen en tieners kunnen hun gevoel nog niet altijd verwoorden. Probeer voor jezelf de echte vraag te achterhalen die ze met het gedrag stellen. Begrip, even gehoord worden, een luisterend oor geeft bijna altijd een beter antwoord op die vraag dan advies geven of je gelijk halen. Wanneer je kind gestrest lijkt, zoek dan even een later moment voor ‘het gesprek’.

Afspraken
Het is verstandig in deze nieuwe situatie samen afspraken te maken en je daaraan te houden. Ook als je niet zo duidelijk bent geweest in de eerste weken is het goed om dat te bespreken en ze alsnog te maken. Maak afspraken over schermtijd, pauzes, schoolwerk en wel of niet naar buiten gaan en met wie. Afspraken zijn geen (school)regels. Afspraken maak je samen. Bij ons thuis zijn de afspraken de baas. Voor uitzonderingen wordt een nieuwe (soms tijdelijke) afspraak gemaakt. Dat klinkt wellicht wat streng, maar we vinden het allemaal fijn. Zorg ervoor dat ook je partner ook deelneemt aan de afspraken en iedereen zich eraan houdt. Bij ons thuis hangt een planning op een krijtbord. Eten- en pauzemomenten blijven staan. De rest wordt samen ingevuld.

Kennis
Een reden voor ‘lastig’ gedrag is soms dat je kind het schoolwerk gewoon niet snapt. Kinderen voelen zich soms dom en haken af. Je kunt dan van alles proberen om je kind te motiveren maar een goede uitleg helpt dan het beste. Als je het zelf ook niet snapt, sla het werk gewoon even over of leg even contact met de leerkracht voor advies. Het is een mooie kans om je te verdiepen in het schoolwerk van je kind. Natuurlijk ken je jouw eigen kind het best. Even uit de situatie stappen en bedenken wat eerder heeft geholpen toen het even niet lukte helpt vaak ook. Gewoon even aan je kind zelf vragen wat hij nodig heeft om verder te komen is natuurlijk altijd goed. Weten ze zelf vaak prima te benoemen.

Inzicht
Bij ons thuis gaat het de ene dag beter dan de andere. Wanneer de interactie met mijn kinderen maar moeizaam verloopt heb ik daar altijd een groot aandeel in. Vaak zat ik zelf even niet lekker in m’n vel, voelde ik mijzelf niet fijn of had ik niet goed geslapen. Hierdoor reageerde ik dan kortaf, toonde ik minder interesse of was ik gewoon lomp. Van je kind verwachten dat hij even ander gedrag laat zien als jij daarom vraagt is niet altijd realistisch. In veel gevallen (ongeveer alle) verandert het gedrag van mijn kind wanneer ik mijn eigen gedrag verander. Door ‘sorry’ te zeggen bijvoorbeeld en begrip te tonen. Of door een knuffel te geven of er een grapje van te maken. Of door te vragen wat ze voelde toen ik wat harder dan normaal zei dat ze nu verdorie echt eens aan het werk moest gaan.

Samen
Ik zei het al eerder: doe het samen. Samen met je partner, samen met je kinderen en samen met de leerkracht. Niemand heeft deze situatie eerder meegemaakt dus niemand weet nog hoe het precies werkt. Vraag gerust ouders van klasgenootjes hoe zij het doen. Vraag leerkrachten om extra uitleg of creatieve werkvormen. Vergeet tegelijk niet dat het voor hun ook lastig is en ze ook best een bemoediging of compliment kunnen gebruiken. Doe het samen. Neem ook af en toe de tijd om met je kind te bespreken hoe hun dag ging, wat fijn was of juist niet. Samen kom je de weken door. Je staat er niet alleen voor.

Misschien zijn bovenstaande tips voor jou open deuren, misschien heb je er iets aan. Wanneer het even niet gaat kun je de letters van RAKIS bij langs gaan en vragen:

• Speelt iets in de relaties van mijn kind? Kan ik daar iets aan doen?
• Zijn de afspraken die we hebben gemaakt helder? Werken ze nog of moeten we ze aanpassen?
• Is misschien nieuwe kennis nodig? Heb ik die of kan ik die ergens halen?
• Heb ik voldoende inzicht in mijn eigen gedrag? Heb ik een goede dag? Kan ik zelf iets veranderen?
• Doen we het echt samen thuis? Lukt het mij of heb ik hulp nodig? Waar haal ik die?

Tenslotte, denk goed om jezelf. Als je zelf ontspannen en uitgeslapen bent lukt het vaak net iets beter om je kinderen te kunnen geven wat zij nodig hebben. Veel succes gewenst! Heb je vragen of extra hulp nodig? Laat het mij weten. Wie weet kan ik je verder helpen.

Jelle Koopman is trainer en Gedragsspecialist, MEd