Verwaarloosd leiderschap in onderwijsorganisaties

31 januari 2024

Binnen het onderwijs werk je voortdurend met grote groepen mensen samen. En of je nu schoolleider of leraar bent, je geeft binnen het onderwijs iedere dag leiding. Aan leerlingen of aan collega’s. Maar er is nog een andere, veel belangrijkere overeenkomst tussen beide rollen: om goed leiding te kunnen geven aan leerlingen of aan leraren, moet je eerst goed leidinggeven aan jezelf. En net als bij het leiden van anderen een goede relatie voorwaardelijk is, is bij het leiden van jezelf de relatie met jezelf nogal belangrijk. Teamleider (en aankomend directeur) Henk ter Haar schreef een blog over verwaarloosd leiderschap.

Mijn aanname is dat veel mensen binnen het onderwijs zich dit onvoldoende realiseren. Dat zij liever goed voor een ander zorgen dan voor zichzelf. Ik zie dat als een vorm van verwaarlozing. Verwaarlozen van de relatie met jezelf en daarmee verwaarlozing van jouw rol als leider.

Als je de relatie met jezelf onvoldoende hebt onderzocht en je jezelf dus onvoldoende kent, dan ben je in die zin onvolwassen als professional. Als het dan spannend wordt - en dat wordt het nogal eens in de hectiek van de school -  reageer je vanuit je onderbewuste snel vanuit een onvolwassen kind-rol in plaats van als volwassen professional in het hier en nu.

En zo kun je in de school maar al te vaak collega’s en teams aantreffen die zich persoonlijk tekort gedaan of verwaarloosd voelen, terwijl het er in feite mee begint dat zij slecht voor zichzelf hebben gezorgd. En dus toch nog eens ja hebben gezegd tegen die leerling, collega of leidinggevende terwijl daar helemaal geen ruimte voor was. Of die in de klas stiekem helemaal niet geloven dat zij echt de baas moeten zijn en bepalen hoe het er daar aan toe gaat, waardoor leerlingen een loopje met hen nemen, waardoor zij vervolgens helemaal niet zo goed voor hun leerlingen kunnen zorgen, terwijl dat nu net is wat zij wel het liefst doen. Of… enzovoort.

In de afgelopen jaren heb ik heel veel geleerd over mijzelf. Hoe ik werd wie ik geworden ben. Wat ik onderweg tegenkwam en wat ik ervan leerde. Het bracht me zelfkennis en die zelfkennis bracht me zelfacceptatie en die zelfacceptatie bracht rust.

Die rust zorgde ervoor dat ik beter leiding kon geven aan mezelf. En daarmee aan anderen.

Mocht je je niet gezien, niet gehoord, niet erkend voelen, denk dan bij het inzetten van je ontwikkeltijd en budget eens na over een scholing op het gebied van persoonlijk leiderschap, niet als leraar of als schoolleider, maar als mens. Want je minder verwaarloosd voelen, begint bij het minder verwaarlozen van jezelf.

Dit artikel werd eerder door Henk ter Haar op LinkedIn geplaatst.

Henk ter Haar was tot voor kort Leraar Nederlands en Teamleider havo bij Etty Hillesum Lyceum. In maart start hij als directeur van Accent Nijkerk Praktijkonderwijs.