'Ritsend' door de klas: Observeren, contact maken, begeleiden

4 november 2017

Een goede ritser in het verkeer rijdt door tot het einde van de invoegstrook. Tijdens het rijden, observeert de bestuurder de weggebruikers op de andere rijstrook. Aan het eind van de strook maakt hij contact met hen, voegt in, sluit aan. Blogger Nienke de Vries trekt parallellen tussen de ritser in het wegverkeer en de ritser in het onderwijs: de docent. 'Eerst observeert hij de leerlingen en ziet hoe het met ze gaat. Een leerling die tegen een probleem aanloopt wordt opgemerkt, de leraar maakt contact en sluit aan...'

Een goede ritser in het verkeer rijdt door tot het einde van de invoegstrook. Tijdens het rijden, observeert de bestuurder de weggebruikers op de andere rijstrook. Aan het eind van de strook maakt hij contact met hen, voegt in, sluit aan. Als je op deze manier in 'ritst', gaat het bijna vanzelf. De andere weggebruikers worden niet afgeremd, niet opgejaagd en vinden het, als het de ritser lukt om contact te maken, zelfs prettig als je invoegt en jezelf toevoegt.

Helaas gaat het in 'real-life' vaak anders. De ene ritser voegt gelijk in en stemt daarbij niet af. De ander aarzelt, stopt bijna en schiet er tussen zodra het net niet meer kan. Dit zie ik ook vaak in de klas: docenten die leerlingen tegemoet schieten maar niet altijd op het juiste moment.

Leerlingen begeleiden als ze aan het werk zijn is een hele kunst. Vaak zijn het er bijna dertig en zitten er veel verschillende niveaus in een groep. Ik zie dan leraren tijdens hun instructierondje vaak hard werken om iedereen te kunnen helpen. Maar de instructie is niet meer zo effectief. Een leerling geeft dan aan dat hij het niet snapt en de leraar legt nog een keer uit hoe het moet. Of pakt de pen uit de hand van de leerling om te laten zien wat de bedoeling is.

Een goede leraar doet echter hetzelfde als een goede ritser. Eerst observeert hij de leerlingen en ziet hoe het met ze gaat, wat ze aan het doen zijn en of ze begrijpen waar ze mee bezig zijn. Als het goed is merken de leerlingen dit niet. Een leerling die tegen een probleem aanloopt wordt opgemerkt, de leraar sluit aan, maakt contact en vraagt of de leerling wil doorgaan zodat hij kan luisteren en zien waar de leerling stagneert. Dan kan de leraar toevoegen wat nodig is, zonder over te nemen. Dan kan hij aansluiten bij het denkspoor van de leerling en aanvullen waar de leerling nog kennis mist.

Vragen die je als goede ritser in de klas kan stellen, zijn: 'Laat maar horen wat er in je hoofd gebeurt, dan kan ik je volgen'; 'Ga maar verder met waar je mee bezig bent, dan kan ik aansluiten bij wat je nog niet weet' en: 'Als ik nu doorloop, wat ga je dan doen?' Reflectie-vragen die je jezelf kunt stellen zijn: 'Zat ik op ooghoogte bij het begeleiden?'; 'Hoe kan ik de leerling zo begeleiden dat het leren van hem/ haar blijft en ik het niet overneem?' en: 'Van wie is het schrift, de pen en het materiaal. Hoe zorg ik ervoor dat dat van de leerling blijft?'

Gelukkig hoef je in het verkeer niet alleen maar in te ritsen. Mag je ook in volle vaart vooraan rijden richting prachtige bestemmingen, of even langs de kant van de weg gaan staan.