‘Pas als de zon onder is, kan Joshua buiten spelen’, vertelt zijn vader aan de klas

4 september 2020

In de lockdowntijd dacht Remko Fijbes terug aan zijn achtjarige leerling Joshua. Een hevige zonneallergie kluisterde Joshua vaak aan huis, als hij niet in het ziekenhuis lag. Maar voor zijn klasgenoten was hij één van hen: geen stamgroep zonder Joshua-met-de-pet. Star Wars, zijn tekentalent én de groep sleepten Joshua door moeizame jaren. Remko ging afgelopen jaar met pensioen en tekent ‘juweeltjes’ op uit een loopbaan van bijna veertig jaar jenaplanonderwijs.

Dit is een artikel uit het juninummer van jenaplanmagazine Mensenkinderen, thema ‘Een nieuw nu’. Eerder publiceerde hetkind uit dit nummer een interview met Aldo Houterman, over de rol van het lichaam in tijden van afstandsonderwijs, en een schoolportret van De Windroos, dat jenaplan en freinetonderwijs combineert tot een eigenzinnige mix.

“This is your destiny, Luke Skywalker”. Een dreigende, diepe, gedragen stem. Hij komt uit een jongetje van een jaar of acht. Het is een vrijdagmiddag in de stamgroep. De laatste dertig, veertig minuten van de schoolweek. We hebben onze speel- en crea-periode. Deze stem komt van Joshua. Hij is deze middag op bezoek in de groep en iedereen is blij. 

In een van de hoeken van het lokaal zijn allerlei speelattributen van Star Wars opgesteld. Verschillende action figures nemen een strategische positie in. Een speederbike is aanwezig en het voertuig van Jabba the Hutt is er ook. Maar veel aandacht gaat naar de Millennium Falcon, het imponerend snelle schip van de schelm-held Han Solo. Joshua heeft hem met zorg prominent opgesteld op een van de tafeltjes. Naast Han, heeft hij ook de poppetjes van Darth Vader en Luke Skywalker meegenomen. Vooral de jongens in de groep zijn zeer enthousiast. De meisjes maken een mooie tekeningen met opbeurende tekstjes voor hem. 

Joshua heeft een zeer ernstige vorm van zonneallergie. Hij is al weken, maanden niet op school en niet in de stamgroep geweest. Hij is ziek en iedereen maakt zich zorgen. Met een pet met een grote klep over zijn ogen is hij op een ochtend in de groep gekomen en samen met zijn vader hebben ze uitgelegd wat er met hem aan de hand is. We kunnen zijn ogen bijna niet zien. Joshua kan niet tegen de zon, niet tegen het zonlicht. Hij heeft een ernstige vorm van Dermatitis solaris. We zien in de stamgroep een jongen met een huiduitslag, blaasjes, een schilferende huid en daarbij zwellingen. Hij mag niet in het zonlicht en is aan huis gebonden. Het doet pijn en de jeuk is bijna ondraaglijk. 

Iedereen in de groep is diep onder de indruk en sommige kinderen moeten huilen. “Als de zon onder is, kunnen we naar buiten”, legt Joshua’s vader uit. “Als de maan schijnt, gaan we samen spelen en vertellen elkaar verhalen.” Niemand in de groep maakt een vervelende opmerking. Iedereen is betrokken en leeft mee. In de stamgroep maken we pakketjes voor Joshua. Het zijn zelfgemaakte kleurplaten, puzzels en gedichtjes. Samen met mij als stamgroepleider brengen we de pakketjes naar zijn huis. 

‘Als de zon onder is, kunnen we naar buiten’, legt Joshua’s vader uit. ‘Als de maan schijnt, gaan we spelen en vertellen we elkaar verhalen.’

Joshua heeft een grote passie en dat is tekenen. Hij is er erg goed in en voor de schoolkrant maakt hij vaak illustraties. Als wij bij hem thuis komen, zien we Joshua samen met zijn twee jongere broertjes aan tafel zitten tekenen. Ze maken strips. Dat kunnen ze alle drie heel goed.

Het leven van Joshua staat al tijden in het teken van ziekenhuisopnames. Allerlei onderzoeken. Het uitproberen van verschillende medicatie. Kinderen mochten spaarzaam bij hem op bezoek. Als zijn meester, heb ik hem regelmatig in het ziekenhuis bezocht en hem onderwijs op afstand gebracht; zijn taken voor rekenen, taal, spelling en wereldverkenning. Maar vooral hebben we samen – Joshua in zijn huidbeschermende, bacillen-op-afstand-houdende ‘ruimtepak’ – allerlei scenes van Star Wars nagespeeld. Met hem natuurlijk in de rol van Luke Skywalker. De bekende frase ‘This is your destiny’ klonk me dan soms episch, soms ook wrang in de oren. 

In het ziekenhuis en daarbuiten droeg Joshua beschermende kleding. En als hij op bezoek kwam in de stamgroep was dat met zijn onafscheidelijke pet-met-de-klep. De stamgroep vergat hem nooit: Joshua is een van ons en hij hoort bij ons, creatief en vol avonturen. Uiteindelijk kwam alles goed en keerde Joshua terug op school. Later is hij over zijn aandoening heen gegroeid en de zonneallergie is verdwenen. Joshua is nu afgestudeerd kunsthistoricus en een erkend striptekenaar. Ook zijn jongere broertjes Boris en Sam verdienen nu hun sporen in de wereld van de verbeelding in de stripwereld. Er is een andere, nog bekendere zin uit Star Wars, die Joshua mij leerde waarderen – een uitspraak van kracht, van hoop, van vertrouwen, van gemeenschap: ‘May the Force be with you, always’. 

Remko Fijbes zwaaide dit schooljaar af, na bijna veertig jaar trouwe jenaplandienst. In de Mensenkinderen-serie ‘Opslaan als: juweeltjes’ deelt hij momenten uit zijn jaren als stamgroepleider. Foto cover: Joop Luimes. Foto noorderlicht: Larissa Rand. Dit artikel is overgenomen met toestemming van de NJPV.