Over superhelden en identiteitvorming: 'Ruben, wat is jouw superkracht dan?’

5 november 2014

Ruben (13 jaar) heeft een turbulente basisschoolperiode achter de rug. In groep 3 heeft hij zes verschillende leerkrachten gehad en is-ie behoorlijk gepest. Zijn zelfvertrouwen heeft daardoor een flinke knauw gekregen. In groep 7 is hij van school veranderd. Inmiddels zit hij in het Voortgezet Onderwijs. In een klein gesprekje dat zijn vader met hem voert, wordt duidelijk dat Ruben begint te ontdekken waar zijn kwaliteiten liggen; wat zijn identiteit is; dat hij zelf ook over superkrachten beschikt. Een blog van Sander Galjaard.

Ruben houdt ontzettend veel van Spiderman-films. Hij heeft alle films gezien. Vandaag vroeg hij: ‘Sander, bestaan er ook echte superhelden?’ Daarna ontspon zich een gesprek, dat ik graag met jullie wil delen.

Voordat ik op het gesprek inga, wil ik eerst nog twee dingen kwijt. Het ene gaat over superhelden in het algemeen en het andere over mijn superheld, Ruben.

 

Superhelden zijn er in alle vormen en maten: Superman, Spiderman, de Hulk, X-men, the Incredibles. Ze beschikken allemaal over hun eigen superkracht, een bijzonder eigenschap. Het spreekt elk kind tot de verbeelding. Wie zou geen superheld met speciale krachten willen zijn? Superhelden hebben trouwens wel altijd een masker of vermomming. Maar, daarover later meer.

 

 

Ruben heeft een turbulente basisschoolperiode achter de rug, waarbij hij in groep 3 zes verschillende leerkrachten heeft gehad. In die periode werd hij behoorlijk gepest. Zijn zelfvertrouwen heeft daardoor een flinke knauw gekregen. In groep 7 is hij van school veranderd. Inmiddels zit hij op het Voortgezet Onderwijs. Hij ontdekte bij voetbal zijn talent, namelijk keepen. In de D2 keepte hij in de selectie, maar hij bleef moeite hebben met contact maken met leeftijdsgenoten. Een ander bijzonder talent is contact maken met jongere kinderen.

Voor Ruben is het belangrijk dat hij zijn eigen superkracht ontdekt. Vandaar ook dat ik antwoordde op zijn vraag: ‘Volgens mij ben jij zelf een superheld.’ Ruben keek me met grote ogen vol ongeloof aan. Ik vroeg: ‘Ruben, waarom is Spiderman voor jou een superheld?’
‘Ik vind het prachtig hoe hij mensen redt en de schurken opsluit. Hij kan schieten met spinnenweb.’ Ik merkte dat Ruben tegen Spiderman opkijkt. Hij bewondert hem als het ware, omdat alles lijkt te lukken.

Ik vroeg: ‘Is er iemand die tegen jou opkijkt?’

Toevallig was er een uitspraak tijdens zijn laatste voetbalwedstijd van Rahim, een jonger broertje van een teamgenoot van Ruben. Hij had tegen Ruben gezegd: ‘Ik wil zijn zoals jij.’ Ruben had het compliment met een besmuikte glimlach (als een echte puber) in ontvangst genomen.

‘Wat is jouw superkracht dan?,’ vroeg ik. ‘Waarom zou Rahim tegen jou opkijken en willen zijn zoals jij?’ Ruben kon het antwoord niet direct geven. Ik kon gelukkig wel aspecten noemen, waarom Ruben zo’n voorbeeldfunctie heeft voor kleinere jongens. Ik zie dat namelijk ook in de straat gebeuren.

Ik gaf Ruben terug welke superkrachten ik waarnam en waarom hij dus voor de jongens een superheld is: hij maakt echt contact met ze, noemt ze bij hun naam en vraagt altijd hoe het met hen gaat. Hij voetbalt met hen en geeft hen het oprechte gevoel, dat ze ertoe doen.

Toen ik dit Ruben vertelde, glunderde hij van trots. Hij besefte ook, dat hijzelf een superheld kan zijn, als hij ook zijn kwaliteiten ziet én zijn ware identiteit laat zien. Dat vereist moed en durf. Doet Spiderman dat?

Blijft het punt van het masker. Spiderman blijft altijd achter zijn masker, als hij zijn superkrachten laat zien. Ik had het daar met Ruben over. Hij vond ook, dat je verschuilen achter een masker niet zinvol is. In mijn woorden zei hij: ‘Wees authentiek, laat je ware identiteit zien, zodat je een voorbeeld voor anderen kan zijn.’

En Ruben? Ruben begint zijn stappen te zetten om te ontdekken, wat zijn identiteit is door zijn kwaliteiten in beeld te brengen, zonder masker.

Sander Galjaard heeft een jarenlange onderwijservaring in het basis-en voortgezet onderwijs, in diverse rollen: bestuurder, leidinggevende, trainer/adviseur en consultant. Galjaard is oprichter van het systemische netwerk VerderKijken, een landelijk netwerk voor organisatieadviseurs en leidt samen met Babette Meijer (Universiteit van Utrecht) een systemische werkplaats onderwijs, zie ook systemischwaarnemen.wordpress.com.