OSG Bijlmer, 130 culturen binnen 1 school: ‘Bubbels kennen we hier niet’

27 april 2021

De leraar is dé factor van betekenis voor gelijke kansen in het onderwijs, aldus Maryse Knook, directeur-bestuurder Open Schoolgemeenschap Bijlmer, met 1400 leerlingen.En ook de tweejarige brugklas draagt volgens haar bij aan die kansengelijkheid. De leerlingen trekken zich daarbinnen juist langer aan elkaar op. ‘Ze leren door samenwerken, socialisatie en persoonsvorming begrip te krijgen voor elkaar. Nee, bubbels kennen we hier niet. Ze kunnen hun kansen onderzoeken en die ook pakken.’  Knook over burgerschap en over de school als oefenplaats voor de grote wereld erna.

Maryse Knook: ‘Op de OSB zitten 1400 leerlingen. Bij een derde speelt kansenongelijkheid een rol in hun ontwikkeling. Als je daar als school niet in investeert, missen deze leerlingen de ontwikkelkansen die hen als mens rechtdoen. Gelukkig draagt ons onderwijssysteem bij aan kansengelijkheid: wij werken hier met een tweejarige, heterogene brugklas.’ In praktijk betekent het dat de leerlingen uit 130 culturen de eerste twee schooljaren op vijf niveaus - vmbo (basis, kader en theoretisch), havo en vwo - bij elkaar zitten. Het selectiemoment wordt daarmee uitgesteld. ‘Daardoor heb je als leerling langer de tijd om erachter te komen welk niveau jou pást. De meeste leerlingen stromen hoger op dan het basisschooladvies.’

‘Naast dit uitstel speelt voor kansengelijkheid mee dat onze leerlingen zich binnen dit tweejarig systeem aan elkaar optrekken,’ zegt Knook. ‘Ze leren door samenwerken, socialisatie en persoonsvorming begrip te krijgen voor elkaar. Ze maken vrienden op alle niveaus. Nee, bubbels kennen we hier niet. Leerlingen leren elkaar feedback geven, waardoor ze zich veilig voelen in de groep, om zich van daaruit te kunnen ontwikkelen. Daarmee kunnen ze hun kansen onderzoeken, en die ook pakken. Dit alles werkt ook burgerschap in de hand: de school als oefenplaats voor de grote wereld erna.’

(Zelf)reflectie zit in onze genen

Hoe OSB dit voor elkaar krijgt? ‘Naast een stevige interne zorgstructuur, hebben onze mentoren gelukkig heel veel uren en werken we met dertig-minutengesprekken met ouders én leerlingen,’ zegt Knook. ‘Boven dit kijk ik naar de rol van de docent, die is cruciaal in het proces van kansengelijkheid. Binnen ons onderwijssysteem wordt veel van hen gevraagd - differentiëren op alle niveaus, met soms wel vijf lesmethodes. En het unieke is dat onze docenten juist dát willen bieden. Zij willen dat hun leerlingen de ruimte krijgen om de talenten te ontdekken, alsook de tijd om te focussen op hun ontwikkeling.’

Daarmee voorkom je een vroegtijdig ‘stempel’ waar het als mens, zeker in deze buurt, maar moeilijk onderuit komen is. En het vraagt meer dan de onderwijsgevende taak, je bent hier niet enkel vakdocent. Je moet elke leerling in jouw groep zién: zijn/haar zorgen kennen, de achtergrond, ja, ook die van gezinnen met hoogopgeleide ouders. En de leraren moeten elkaar én zichzelf durven zien. (Zelf)reflectie zit in onze genen.’

OSB ligt in een buurt met veel eenoudergezinnen, met een lage economische status en een op de drie leeft in armoede. Veel ouders beheersen de Nederlandse taal niet en kennen het onderwijssysteem evenmin. Zij kunnen het kind niet begeleiden bij het huiswerk, en de digitale middelen ontbreken. Knook: ‘Ook dat werkt kansenongelijkheid in de hand. Om deze leerlingen tegemoet te komen, bieden wij bijna gratis bijlessen en rustige plekken in school, ook tijdens de lockdowns, om huiswerk te kunnen maken. En in de vakanties komen docenten vaak terug om leerlingen bij te scholen.’

Wat Knook van de overheid verlangt is ‘ongelijkheid toepassen om gelijkheid te creëren’. ‘Waarmee ik bedoel: bied sommige leerlingen jaarlijks extra financieel budget, zodat ook zij extra ontwikkelkansen krijgen, bijvoorbeeld ook reizen naar Rome kunnen maken. Want om hoge ouderbijdragen kunnen wij hier niet vragen. En de overheid heeft daarbij een belang: voorkomen dat de ongelijkheid tussen burgers (verder) toeneemt. Dat veroorzaakt een scheve samenleving waarin een groep mensen denkt: ‘Ik doe er niet toe’. Je moet juist hen perspectief bieden. Niet alleen uit humaan oogpunt, je voorkomt er ook uitwassen mee.’

Maryse Knook (54) is sinds februari 2019 directeur-bestuurder bij de Open Schoolgemeenschap Bijlmer. Over de mooie kanten van onderwijs en de reden om hiervoor te kiezen schrijft ze: ‘Mijn eerste stappen op de arbeidsmarkt waren in het jeugdwelzijnswerk. Ik ben me steeds meer gaan interesseren in ontwikkeling van mens en organisatie, maar de verbinding met jongeren heeft me altijd geboeid. Dit is zo'n mooie leeftijdsfase waarin je jezelf in relatie tot de ander en de maatschappij ontdekt. Daaraan een bijdrage leveren, vooral waar het allemaal niet vanzelfsprekend gaat, geeft mij heel veel energie. In deze baan komt alles samen, waar ik voor wil staan: kansen, perspectief, ontmoeting en voorwaarden creëren.’Meer informatie vind je op de LinkedIn van Maryse.

Bron: Dit artikel verscheen afgelopen februari in uitgebreidere versie in het SERMagazine online.