Ode aan het vmbo

12 mei 2017

Er wordt vaak negatief over het vmbo gesproken en de leerlingen die daar les volgen. Uitspraken als: 'Mijn kind mag naar het VWO!' en 'Mijn kind moet naar het vmbo' zijn hiervoor tekenend, aldus Arno van Uden. Als "oud-vmbo'er" en vmbo-docent doet dit hem pijn. Hier legt hij uit waarom híj van het vmbo houdt en welke leerlingen hij er volwassen heeft zien worden.

Gelukkig verschijnen er ook positieve berichten over het vmbo. Onlangs verscheen het artikel in Trouw 'Ik ga naar het vmbo en daar is niets mis mee' en was daar het filmpje van Meester Bart: De vmbo-leerlingen zijn de motor van onze samenleving . Dat zijn berichten ‘recht uit het hart’ en die maken mij blij.

Toen…

In 1988 ging ik naar de mavo. Ik had daar een fijne tijd. De school paste bij mij in veel opzichten: de docenten, de leerlingenpopulatie en de uitdagingen. Kortom: ik voelde me er thuis. Ik slaagde maar net en behaalde mijn diploma in 1992. Vervolgens belandde ik via een aantal omzwervingen met veel plezier op de Middelbare Bakkerijschool en werkte aansluitend een aantal jaren in verschillende bakkerijen. Gedurende mijn tijd als bakker behaalde ik mijn lerarendiploma en nu verzorg ik inmiddels al twaalf jaar met plezier en passie onderwijs op een vmbo-school aan een fijne groep leerlingen.

In mijn tijd als leerling op het ‘vmbo' (mavo) was er geen sprake van een negatief imago. Je ging naar een voor jou passende school. Zo voelde het voor mij.

Andere toon

Tijdens gesprekken met leerlingen, ouders, docenten en met personen van buiten het onderwijs wordt vaak neerbuigend gesproken over het vmbo. Het zijn dan vaak niet de gekozen woorden/zinnen die ‘verkeerd’ zijn maar de intonatie is dan niet passend: 'de toon maakt de muziek, maar als de toon onzuiver is, is de tekst niet gemeend'.

Opmerkingen die hier kenmerkend voor zijn en mij een ongemakkelijk gevoel bezorgen: 'Onze zoon is te goed voor het vmbo'; 'Onze dochter komt naar het vmbo, voor het andere is ze niet slim genoeg'; 'Ik ben niet goed genoeg voor de havo'; 'De basisschool geeft als advies vmbo, maar wij denken dat ze meer kan'; 'Als hij maar wat beter zijn best had gedaan dan kon hij wel naar de havo, nu zit hij hier.' 

Ik ben van mening dat elk kind potentie heeft. Of zoals Marcel van Herpen het verwoordt:

'Proficiat met je hoge CITO-score! Let op: In het verleden behaalde resultaten geven geen garantie voor de toekomst.'

Tijdens mijn schoolloopbaan als docent en mentor heb ik les mogen geven aan veel leerlingen. Kinderen met een waardevolle toekomst voor de maatschappij. Zoals Meester Bart het benoemd in het filmpje: 'De vmbo-leerlingen zijn de motor van onze samenleving'. Een paar voorbeelden:

Lieke - de creatieve leerling

Na het behalen van haar vmbo-diploma Groen rondde ze haar niveau-4 opleiding Vormgeving, ruimtelijke presentatie en communicatie af. Aansluitend ging ze werken bij een creatief bedrijf. Hier verzorgde ze de aankleding van grote en kleinere evenementen. Bijvoorbeeld voor de nucleaire top in Den Haag in 2014. Op dit moment studeert ze aan de Jan de Bouvrie Academie in Deventer. Dit doet ze met veel plezier en het gaat haar goed.  Op de foto’s zie je een ‘binnen-/buitencomplex’ wat ze ontworpen heeft.

Gidion - de ondernemende bakker

Gidion wist al van jongs af aan wat hij later wilde worden: bakker in zijn eigen bakkerij. Na zijn tweede jaar op onze school vertrok hij naar een andere school een school met een bakkerijafdeling. Hij behaalde zijn diploma en vervolgens zijn niveau 4 diploma leidinggevende ambachtelijke bakkerij. Nu werkt hij (samen met zijn zus, ook een vmbo-leerling) in de bakkerij van zijn ouders en geeft hij leiding. Een bakkerij die hij op termijn overneemt. Inmiddels heeft zijn bakkerij 28 personeelsleden en zeven bakkerswinkels.

Ellen - het grensverleggende dorpsmeisje

Nadat Ellen haar vmbo-diploma Groen had behaald startte ze met de opleiding Dierenverzorging. Dit paste niet bij haar en ze stapte over naar de opleiding Toerisme en Recreatie en haalde hier haar diploma. Op dit moment is ze in de zomer actief op een mooie camping in de Ardeche en in de winter in Oostenrijk binnen de wintersport. Zoals de foto laat zien geeft ze de kinderen een onvergetelijke tijd op de camping. Ook verzorgt ze het horecagedeelte op deze camping.

Lieke - de ondernemende patissier

Lieke haalde nog niet zo lang geleden haar diploma. Zij maakt haar eigen keuzes, toont durf, is ondernemend en maakt prachtige patisserie zoals een taartenbuffet (zie foto) voor een bruiloft. Ondertussen is ze bezig haar eigen bedrijf op te zetten (zie logo). Komend schooljaar zal zij haar niveau 4 patisseriediploma gaan halen.

Hoe nu verder?

De algemene verwachting is dat leerlingen met een flinke dosis intelligentie wel van een uitdaging houden en ‘er wel komen’. Dat de toegang tot de havo of het vwo alleen garant zou staan voor een mooie carrière en een gelukkig leven. Dat dit niet de waarheid is laten de bovenstaande verhalen zien.

Laten we starten met de ‘valse’ toon uit de gesprekken over het vmbo te halen en achter elk kind gaan staan. Vertrouwen hebben in hun toekomst. Trots zijn en geduld hebben. Zoals Jelle Jolles zegt: 'Een traag groeiende boom kan ook de hoogste worden.’

Het kan en mag niet zo zijn dat het geluk van een kind en ouders afhangt van het schooladvies. Het kan en mag niet zo zijn dat een kind zich ‘minder’ voelt door een vmbo-advies. Laten we kinderen zien zoals ze zijn; als een proeverij van verschillende etenswaren met verschillende rijptijden, structuur en ingrediënten en laten we de  smaken weer allemaal proeven en waarderen op hun eigenheid en karakter!

Arno van Uden is leraar op een vmbo-school.