Nieuwsuur, Alfie en de heersende toetscultuur: 'Het gaat om snel én langzaam denken'
21 november 2013
De reportage van Nieuwsuur - de basisschool teveel een toetsfabriek - trok gisteren een hoop onderwijsbetrokkenen verwachtingsvol naar het tv-toestel. In de aankondiging werd duidelijk dat Alfie Kohn tegenwicht ging bieden aan de heersende afrekencultuur die de onderwijspraktijk stilaan typeert. Nico Dullemans deed dezelfde dag een duit in het zakje door het werk van psycholoog en Nobelprijs-winnaar Daniel Kahneman voor het voetlicht te brengen. 'Het gaat om snel én langzaam denken'.
- Reportages van het bezoek van Alfie Kohn lees je hier en hier.
- De uitzending van Nieuwsuur vindt u hier terug, de tweetlijn onderaan vertelt ook veel.
- Eerder werk van Kahneman op deze site.
- De bijdrage van Dullemans verscheen eerder op Scienceguide.
“Een typisch gymnasiumkind, maar zonder hoge cijfers.” Nico Dullemans, adviseur van de Vereniging Katholiek Onderwijs, schetst de spagaat tussen ervaring en CITO-rapportages die docenten soms ervaren. Hij pleit er voor meer te vertrouwen op het oordeel van de docent als expert. En haalt het onderzoekswerk van Kahneman (over de rol van intuïtie in low-validity environments, onvoorspelbare en onzekere domeinen , zoals onderwijs)
(...) "Inderdaad, de toets is meer dan een graadmeter (hulpmiddel) geworden. Terwijl de Inspectie er nog op wijst dat de toetsuitslag een ‘momentopname’ is, heeft hij in de praktijk al de functie van een finaal oordeel gekregen. Een eenvoudige toetsformule als accurate voorspeller van schoolsucces, die de expert overklast.
Dat de rapporten van de lerares in de populaire beleving niet veel betekenis meer hebben, is vooral mogelijk vanwege de verwetenschappelijking van onze oordelen. Oordelen die objectief moeten zijn, subjectiviteit (de ingeving van de expert) moet worden uitgebannen, want er staat veel op het spel, zoals bij de overstap naar het v.o. bijvoorbeeld het geval is, of bij de handel in aandelen en de keuze van een medische behandeling.
Daniel Kahneman, een Israëlisch psycholoog en winnaar van de Nobelprijs voor de Economie in 2002, merkt op dat er domeinen zijn die nu eenmaal gekenmerkt worden door behoorlijk veel onzekerheid en onvoorspelbaarheid. 1)
Denk bijvoorbeeld aan een wijngaard die wereldwijd bekend staat om zijn smaakvolle, rijpe wijnen, waarvan de prijs overigens sterk afhankelijk kan zijn van het jaar van de oogst. Op welke toekomstige prijs mogen investeerders rekenen? Of neem de rekrutering voor het leger, een voorbeeld uit Kahnemans eigen praktijk. Hoe komen we er achter of iemand de mogelijkheden heeft tot een goed soldaat uit te groeien?
Snel én langzaam denken
Kahnemans antwoord is dat je in low-validity environments (ook onderwijs is zo’n onzekere omgeving) beslissingen moet baseren op de toepassing van onderzoeksformules die eenvoudig zijn samengesteld. Hun voorspellende functie blijkt superieur te zijn aan het werk van experts. Zelfs de allerbeste deskundigen blijken niet goed in staat over complexe informatie een samenvattend oordeel te vellen. Hun complexe redeneringen kunnen in een enkel geval goed uitpakken, maar meer in het algemeen gesteld zijn hun voorspellingen volgens Kahneman minder betrouwbaar.
Zelf bracht hij het onderzoek onder de rekruten terug tot een test van zes relevante aspecten van de prestatie van een gevechtseenheid, waaronder ‘verantwoordelijkheid’, ‘gemeenschapszin’ en ‘mannelijke trots’. Reageerde onze onderwijzeres nog gelaten op de devaluatie van haar schooladviezen, de selectiemensen van het Israëlische leger waren des duivels. ‘Jij maakt robots van ons!’ Waarop Kahneman hun een compromis voorstelde. ‘Nadat jullie mijn interview hebben afgenomen, sluit je je ogen en probeer dan de rekruut als soldaat voor te stellen.Geef hem vervolgens een cijfer op een schaal van 1 tot 5.’
Tot zijn grote verrassing bleek het intuïtieve oordeel van de interviewers van behoorlijke kwaliteit, hun voorspellingen waren zelfs net zo goed als de gestandaardiseerde voorspellingen. Deze ervaring bracht Kahneman tot de volgende les. Intuïtie heeft een toegevoegde waarde, gebruik haar, maar houd de juiste volgorde aan: eerst een eenvoudig gestandaardiseerd onderzoek. Het gaat om snel én langzaam denken. “
Nico Dullemans is adviseur van de Vereniging Katholiek Onderwijs
1) Thinking, Fast and Slow, Daniel Kahneman, 2011, pp. 222-233.
Enkele Tweets
annelieskarelse @taalmakelaar1hDat dacht ik ook“@Kind_Onderwijs: Kritisch en creatief denken kan samen gaan met taal & rekenen @SanderDekker #omdenken #nieuwsuur”
peter te riele @peterteriele1h Basisonderwijs teveel een toetsfabriek? #Nieuwsuur ging eens rondvragen. http://nieuwsuur.nl/onderwerp/577294-het-basisonderwijs-te-veel-een-toetsfabriek.html
Anne Hofstede @annehofstede10h Toch trots dat onze Alfie het gebracht heeft tot 'discussie' met staatssecretaris van onderwijs. En Twitter is het met hem eens! #nieuwsuur
Bianca M Meijer @bconsultbianca11h #Nieuwsuur over scholen als toetsfabriek, wie durft het aan, minder toetsen? Zoek 3 pilotscholen. Aanmelden: [email protected]
Ellen Emonds @ellenemonds11h Het gaat niet over scholen die afgerekend worden, het gaat over kinderen die afgerekend worden! #nieuwsuur #cito
Henk vd Hoef / O21 @HenkvdHoef11h Sir Ken Robinson: "We hebben de neiging het meetbare belangrijk te maken, in plaats van het belangrijke meetbaar." #cito #nieuwsuur
Ellen Emonds @ellenemonds11h 'Een school zonder toetsen is als een ziekenhuis zonder thermometers.' Jaja... #nieuwsuur #sanderdekker
Ronald Buitelaar @RonaldBuitelaar11h Op 3 december staat de centrale eindtoets voor het primair onderwijs weer op de agenda van de Eerste Kamer. #nieuwsuur
KnapVilla/Hanneke @knapvilla11h Vreselijk zo'n datamuur #nieuwsuur
Ronald Buitelaar @RonaldBuitelaar11h Tell them Alfie!#nieuwsuur
Reacties