‘Meester Wim kende mij, kende ons gezin, wist wat ik kon en wist wat ik nog te ontwikkelen had’

28 juni 2021

Op de slotbijeenkomst van KLASSEN afgelopen mei is Gertine Vorstelman één van de geïnteresseerde deelnemers. Ze schrijft achteraf in haar blog haar overpeinzingen over wat zij kan doen om gelijke kansen mogelijk te maken in het onderwijs. Ze mijmert over meester Wim, die met haar naar de plaatselijke mavo gaat met achterop zijn fiets haar schoolwerk. Ze heeft de eindtoets erbarmelijk gemaakt, maar meester Wim weet zeker dat ze beter kan. Rikie van Blijswijk interviewt Gertine om het verhaal van meester Wim te horen. ‘Omdat ik met mijn rapport jarenlang bleef terugkomen, kon hij mij blijven volgen. Dat bleek een ‘helpende gedachte’: er is iemand die in mijn gelooft en die erop vertrouwt dat ik het kan. Dat is een belangrijke waarde in mijn leven gebleven.’

Terwijl je het blog schrijft, dwaal je in gedachten af naar jouw eigen situatie op de basisschool. Vertel eens meer over deze school?

‘Ik ben 11 jaar en zit op de prinses Beatrixschool, gesticht in 1873. In de volksmond wordt de school de Hoorneschool genoemd, naar het buurtschap. Deze school speelt een grote rol in mijn leven, later ben ik er leraar, Intern Begeleider en directeur en heet hij Jenaplanschool Heerde. De school staat daardoor dicht bij mij en herinner ik mij daardoor nog zoveel. Ik kan de geur van die tijd ophalen en loop in gedachten weer naar de groene oase, het kantoor van mijn meester Wim van groep 7-8. Hij is ook de schooldirecteur. In die tijd ontwikkelt de school zich al voorzichtig richting Jenaplan. Ik zit met twintig kinderen in de groep en meester Wim pendelt tussen groep en kantoor. Maar hij is er in de klas altijd op het goede moment.’

Wat gebeurde er toen je de CITO toets moest maken?

‘In groep 8 krijgen wij ons advies voor het voortgezet onderwijs. De eindcito heb ik verpest; mijn score is intens laag en komt niet overeen met wat ik al die jaren heb laten zien in mijn dagelijkse schoolwerk, mijn inzet en mijn betrokkenheid. Ik was toen, en nu nog steeds, geen held in het presteren onder druk. Ik kreeg een black-out: de vragen uit de toets kwamen mij totaal niet bekend voor. Waarschijnlijk omdat we kennis en vaardigheden nooit uit een methode leerden, maar altijd verbonden aan een thema en in de natuur geleerd. Kennis reproduceren wordt dan moeilijk. Bij de uitslag zag ik meteen het kruisje heel laag op de balk staan. Zo laag dat er geen school bij hoorde en dus stond er geen schoolkeuze bij.

Mijn ouders vertrouwden meester Wim volledig

Ongetwijfeld is er een telefoontje naar mijn ouders gegaan, dat weet ik niet meer, maar meester Wim heeft mijn ouders gerustgesteld en gezegd dat het wel goed kwam. Mijn ouders waren zeer betrokken bij mij en bij de school en vertrouwden meester Wim volledig. Hoe anders is het nu? Tegenwoordig kijken ouders vanaf groep 6 al mee naar de schoolkeuze na groep 8.’

Wie is Meester Wim en wat maakt hem voor jou bijzonder?

‘Meester Wim zei niet ‘goed gewerkt’, meester Wim zei ook niet dat ‘het is zoals het is’ en dat we het hiermee moesten doen. Nee, meester Wim kende mij, kende ons gezin, wist wat ik kon en wist wat ik nog te ontwikkelen had. Hij woonde in de buurt van de school en kende alle kinderen. Hij kwam bij ons thuis en was de spil in ons buurtschap. Hij kende je, wist wie jouw oma en opa waren. Het was een warme relatie; elke ochtend vroeg hij wat er in de ochtend was gebeurd. Daarmee werd hij een belangrijke inspiratiebron voor mij als directeur. Ook ik vond het belangrijk om buiten te staan en te vragen hoe het gaat in het gezin en of degene die ziek is weer opknapte.

Hij vertrouwde op wat ik al die jaren al had laten zien op school. Daar was volgens hem geen Cito voor nodig.  Meester Wim gaf vaak terug wat mijn talenten en passie zijn. Bij de creatieve vakken sprong ik eruit en dat liet hij merken, want bij de weeksluitingen mocht ik laten zien wat ik in mijn mars had. Dat vond hij belangrijker dan het dagelijkse schoolwerk of cijfers.  Hij liet mij merken dat mijn algemene kennis oke was.’

Met meester Wim ga je naar een mavo om te laten zien dat je meer kan dan de CITO aangaf?

‘Hij vroeg mij al mijn schoolspullen te pakken en mijn fiets uit het fietsenhok te halen. Ik verzamelde schriften, tekeningen, mijn creatieve werkstukken, muziekmap en etui. Meester Wim zei dat we samen op de fiets naar de scholengemeenschap in ons dorp zouden gaan en dat hij mij daar graag wilde voorstellen. Daar gingen we… Ineen grote tas zaten schriften met dagelijks schoolwerk, maar ook creatieve producties. Die tas ging achterop onder de snelbinders om daar te laten zien.Waarschijnlijk heeft meester Wim vooraf een afspraak gemaakt met de rector of een mentor van de mavo na schooltijd. Al fietsend zei hij: ‘De mavo is een mooi vertrekpunt en misschien kun je dan daarna verder als je nog steeds wil’. Daar aangekomen, mocht ik mijn werk laten zien en vertellen wie ik was, wat ik leuk vond, waar ik over droomde en wat mijn passies waren. Af en toe vulde meester Wim mij aan. Ik kan mij lang niet alles herinneren van het gesprek,maar woorden als ‘ze kan het’, ‘vertrouwen’, ‘jullie gaan het fijn hebben samen’ zijn mij bijgebleven. Ik was denk ik heel verlegen. Meester Wim was denk ik het meest aan het woord en ik heb vooral mijn werk laten zien. Wel herinner ik mij dat ik mijn meester vaak heb aangekeken om bemoediging te krijgen.’

Ik had laten zien dat ik kon groeien

Het lukte! Je mocht beginnen op de mavo.

‘Op de terugweg vertelde meester Wim dat ik kon gaan starten op de mavo en dat dit een fijne en goede plek voor mij zou zijn. Hij gaf ook aan dat ik baat zou hebben bij kleine stapjes en dat hij wel dacht dat ik daarna naar de havo zou kunnen. Hij gaf het aan als een soort trapje, waar ik trede voor trede op omhoog zou kunnen klimmen. Ontwikkeling staat vooraf natuurlijk nooit vast, maar ik had laten zien dat ik kon groeien en dat de mavo een veilige start zou zijn. Wel zei hij duidelijk te denken dat er meer in zit. ‘Kom in ieder geval elk jaar jouw rapport laten zien,’ zei hij. 

Ik ging in mijn eentje uit de klas naar mavo Heertganck, want daar kon ik doorgroeien naar havo en vwo en op de andere (categoriale) mavo niet. ‘Maak maar snel vrienden,’ zei hij erbij. Mijn ouders waren blij en heel trots en hadden een blindelings vertrouwen in hem.’

Een leraar die in je gelooft is life changing?

‘Omdat ik met mijn rapport jarenlang bleef terugkomen, kon hij mij blijven volgen. Dat werd een ‘helpende gedachte’: er is iemand die in mijn gelooft en die erop vertrouwt dat ik het kan. Dat is een belangrijke waarde in mijn leven gebleven. Vertrouwen kunnen geven aan iemand die iets gaat doen en waarin jij gelooft is iets heel groots. Veel kinderen kunnen dat niet zelf zien en ze hebben geen idee dat dat kan, maar op die manier kun je ze blijvend motiveren. Dat is heel bijzonder. Ik heb er nooit aan getwijfeld dat het niet zou lukken, maar weet niet meer of ik die hele ladder, havo en daarna het vwo, toen al zo scherp zag. Ik denk dat dat pas later kwam.’

Aan meester Wim heb je ook jouw interesse in onderwijs en pedagogiek te danken?

‘Na een prachtig afscheid in groep 8 was ik er klaar voor en ging op pad. Ik startte inderdaad op de mavo en meerdere malen per jaar ging ik met mijn rapport terug naar de basisschool, terug naar meester Wim. Vol enthousiasme luisterde hij naar mijn verhalen en keek hij geboeid naar mijn rapport. Jaar in jaar uit bleef ik terugkomen. Na de mavo stroomde ik door naar de havo en gekscherend zeiden we tegen elkaar dat ik vooral langs moest blijven komen met mijn rapport. Na de havo ging ik verder naar het vwo en doorliep ik het hbo en de universiteit. Meester Wim is nooit uit mijn leven verdwenen. Hij plantte het zaadje voor mijn gedrevenheid in het onderwijs en in de pedagogiek.'

Meester Wim is nooit uit mijn leven verdwenen

Wat heeft dit gedaan voor jouw pedagogische opdracht?

‘Ik ben altijd nieuwsgierig naar en achter het verhaal van een mens. Mijn overtuiging is dat er altijd meer is dan het cijfer en de opbrengst. Dat zie je terug in mijn handelen. Als intern begeleider stelde ik tegenover de onrust van de ouders altijd de kracht en het talent van het kind. Mijn pedagogische opdracht valt samen met mijn biografisch perspectief. En die raakt aan wat mijn vader heeft verteld. Hij kreeg nooit de kans om te laten zien wat hij kon. Hij zat notabene op dezelfde school. Toen hij aan de beurt was om te vertellen wat hij wilde worden, hoefde hij niet naar de tafel van de meester te komen, want, zei deze: ‘Ik weet al dat jij boer wordt’. Mijn vader is blij dat zijn dochter wel de kans kreeg om te laten zien wat zij kon. De verhalen over meester Wim en over mijn vader zijn aan elkaar gelinkt en komen terug in mijn pedagogisch handelen.’

Iemand zién is de sleutel als het gaat om kansengelijkheid

Hoe belangrijk is het om iemand echt te zien?

‘Daarom wil ik elk kind zien en Meester Wim leerde mij echt kijken. Iemand echt zien, iemand zien achter het gedrag of achter de score, dat is misschien wel dé sleutel als het gaat om verwachtingen en kansengelijkheid. De lat die meester Wim voor mij klaar legde was niet te laag, maar ook niet te hoog. De lat was met zorg uitgekozen en er zat een uitdaging in. De volgende lat was namelijk al zichtbaar, die lag een stukje hoger, maar was veilig en sloot aan bij waar ik op dat moment stond en bij dat wat ik nodig had.

Ik denk dat ik dat van hem heb overgenomen en vind dat je moet kijken naar de ‘zone van naaste ontwikkeling’ van elk kind. Zorgen dat je die grens niet overgaat en dat er een goede balans is tussen uitdaging en uit de comfortzone ‘stappen’. Het kind hoeft niet altijd en niet per se uit zijn comfortzone te worden gehaald. Zelf ben ik nog steeds blij dat meester Wim mij niet op het vwo heeft laten beginnen maar wel op de mavo. Dat bood rust en ruimte.’

Hoe is het contact nu?

Meester Wim woont nu in een dorp verderop. Hij komt mijn ouders nog wel eens tegen en ook wij treffen elkaar regelmatig ergens. Met mijn klasgenoten van toen, op een paar na, heb ik nog steeds contact. Wij zijn elkaar niet uit het oog verloren. Dat zegt mijns inziens iets over de sfeer en de veiligheid in de groep. In die groep is een grote diversiteit in beroepen, en zeker bij de helft kom ik nog steeds op verjaardagsbezoek. De school, maar zeker meester Wim, heeft daarin, nog steeds, een groot aandeel.’