Luisteren naar pubers

2 juli 2020

“Luisteren naar Pubers” is het nieuwe boek van Lieke Kalhorn. Dat leek docent pedagogiek aan de PABO Natasja de Kroon een goed begin van de (lange) zomervakantie die voor de deur staat. Even bezinnen aan de hand van een boek over opvoeding. Precies tien jaar geleden las ze “De sleutel tot je kind” en werd de vakantie gered door de simpele boodschap van Erkennen, troosten en realiteit van Charlotte Visch. Net zo simpel als effectief. Nu, tien jaar verder, bevinden haar kinderen zich volop in de puberteit. Correctie: de tienertijd. En ze realiseert zich dat de laatste maanden een flinke wissel op het hele gezin getrokken hebben.

Het is niet niks als je wordt teruggeworpen op de mensen van wie je eigenlijk afstand wilt (moet) nemen als 13- en 14-jarige. Als alles wat je vertrouwd en dierbaar is wegvalt. Niet naar school. Geen wedstrijden meer. Geen afspraken met vrienden.

Waar we de eerste weken nog best trots waren op de wijze waarop we ons er doorheen sloegen (we kochten een tafeltennistafel, gingen samen Netflixen en hadden het eigenlijk best gezellig) sloeg na een aantal weken de verveling meer en meer toe. Terwijl wij ons een slag in de rondte werkten, zagen we de kinderen lusteloos vanuit bed hun lessen volgen. Meer en meer zag ik mijzelf terugvallen in rollen die ik nooit heb gewild: manager van het schoolwerk, huisvrouw, verzorgster. Doordat niemand het huis uit ging, stapelden kopjes, kleding en handdoeken zich dag na dag op, terwijl ik mij vanaf mijn laptop op mijn lessen stortte. Om vervolgens de dag te eindigen in gemopper op alles en iedereen.

Tips
Dus begon ik hoopvol aan “Luisteren naar pubers”. En vond ik mooie en bruikbare tips in het boek. De vraag wie er een probleem heeft, is een hele belangrijke en kan veel strijd voorkomen. Ook word ik blij van de tip om op een rijtje te zetten wat er wél goed gaat. We lopen zo snel het gevaar ons te verliezen in ergernissen, terwijl er ook zo veel dingen zijn die goed gaan. Herkenbaar en ook helpend vind ik de uitleg over het ego van pubers. Dat ze zich zo snel beledigd en gekwetst voelen omdat ze nog middenin hun identiteitsontwikkeling zitten: ‘Zodra ze een oordeel horen, luisteren ze niet meer’. Het lukt ze nog niet om dit te relativeren. Meestal staan ze wel open voor opmerkingen over hun gedrag, maar als ze zich als persoon gekwetst voelen door jouw oordeel sluiten ze zich af. Door oordelen te vermijden blijf je in gesprek en verbetert je relatie. Je hoeft het gedrag niet goed te keuren, maar het helpt als je hun emoties erkent.

Verzet
In alle drukte van de laatste weken moet ik eerlijk bekennen dat ik voortdurend bezig ben geweest om allerlei problemen op te lossen voor de kinderen. Het wordt tijd dat ik de kinderen weer meer de kans geef hun eigen problemen op te lossen. Verzet is niet meer dan een signaal dat er sprake is van een onvervulde behoefte. Het kan zijn dat je het gedrag niet okee vindt maar de onderliggende behoefte wel. Ook werd ik wel blij van de volgende uitspraak: ‘Als volwassene heb jij de meeste levenservaring en de verantwoordelijkheid om de strijd te stoppen’. Geen trucjes, maar echte communicatie.

Stappen en structuur
Wat ik bij de aankondiging echter over het hoofd had gezien was de subtitel: minder strijd in zes stappen. Zes stappen om in je hoofd te houden. En als het niet werkt steeds een stapje terug. Hoe verder ik in het boek kwam hoe moedelozer ik werd. Omdat ik nou eenmaal niet zo gestructureerd ben. En omdat ik probeer om in de eerste plaats vooral mens te zijn. Om mijn kinderen te laten zien wie ik ben en waar ik voor sta. Een mens met mooie dromen maar ook met hardnekkige gebreken en fouten. Een mens die probeert het zo goed mogelijk te doen, ook in de ogen van mijn kinderen.

In mijn werk maak ik altijd heel nadrukkelijk onderscheid tussen professioneel opvoeden en ouderschap. In mijn ogen is het onmogelijk en zelfs onwenselijk om constant bewust bezig te zijn met opvoeden. Als ouder maak je fouten. Het is mooi als je handvatten hebt om hierop te reflecteren. Voor iedereen die houdt van methodiek is dit een prachtig boek. Aan de hand van de Gordon-methode wordt precies verteld wat je van stap tot stap moet doen. Voor mij zit echtheid vooral in het zoeken naar de juiste woorden, in het zoeken naar wat de ander drijft en het onderzoeken van jezelf. In het kwetsbaar durven te zijn, ook in de lastigste rol die er is, die van opvoeder.

Zoals het ik zie, is het leven met pubers een kwestie van vallen en opstaan. Je hoopt dat je over een paar jaar kunt zeggen dat je het er best goed van af hebt gebracht. Dat je een fijne, open en respectvolle relatie met elkaar hebt. De weg daar naar toe vind ik soms best lastig. Een beetje hulp daarbij is welkom. Voor ieder die wat gestructureerder in elkaar zit dan ik is het ongetwijfeld een geweldig boek. Voor ieder die zich wat meer op gevoel door deze fase beweegt kunnen er mooie handvatten in zitten. Want als je echt luistert, hoor je vaak de mooiste dingen!

Natasja de Kroon is docente Pedagogiek aan de PABO.

Luisteren naar Pubers, Minder strijd in zes stappen - Lieke Kalhorn
ISBN 9789021577234, te verkrijgen o.a. via bol.com