Juf Ans, koningin in de klas

26 oktober 2020

De vraag van de hetkind-redactie om als eerste het nieuwe boek van Mark van der Werf (“meester Mark”) te lezen kwam voor pedagogiekdocent Natasja de Kroon als geroepen. Meer dan ooit heeft ze het nodig om haar onderwijsvuur aan te wakkeren. Dankzij de tweede Coronagolf bestaan haar dagen weer voor een groot deel uit het praten tegen een scherm, haar lijf vastgeplakt aan haar bureaustoel. Ze mist haar studenten en de energie die ze haalt uit de fysieke ontmoetingen, de gesprekken, de vragen, het licht in hun ogen als ze iets zegt wat hen raakt.

Het online lesgeven gaat me steeds beter af. Ontdaan van alle tierlantijnen ben ik terug bij wat mij het beste ligt en waar studenten het meest van houden: verhalen vertellen waarin ik zoek naar de kern van goed onderwijs. Steeds vaker krijg ik verzoeknummers om zaken uit te diepen. Zo kreeg ik deze week een mail van een student. Haar vader had op de radio een interview gehoord met Marcel van Herpen over het mysterie van de goede leraar. Bij thuiskomst hadden ze er over doorgepraat. Haar vraag aan mij: hoe zorg ik dat elk kind in mijn klas zich gezien voelt? Een prachtig onderwerp voor ons eerstvolgende college.

In dit nieuwe boek van ‘Meester’ Mark van der Werf loopt hij een jaar lang mee met de 63-jarige Brabantse mavo-docente juf Ans. Juf Ans had niet misstaan in de podcast over het mysterie van de goede leerkracht. Zij heeft duidelijke ideeën over wat volgens haar goed onderwijs is. Niet te veel fratsen, maar goede instructie en veel herhalen. Ze is duidelijk. Kinderen weten waar ze aan toe zijn en waarderen dit. In haar klas geen rare woorden of gedrag. De regels zijn duidelijk, maar tegelijkertijd biedt ze ruimte. Een slecht cijfer zet ze pas na een paar dagen online zodat kinderen de krijgen om het zelf tegen hun ouders te vertellen. Soms wordt de ruimte ook bepaald door haar gesteldheid. Op een goede dag mag er meer dan op een slechte. Dan laat ze zich uitleggen op welke sites de leerlingen hun kleding bestellen tijdens haar les. Het boek maakt duidelijk zichtbaar dat leraren mensen zijn en onderwijs mensenwerk.

Het meeste plezier haal ik uit de anekdotes waarin het persoonlijke contact met de kinderen centraal staat. Hoe de leerlingen zich verwonderen over het Insta-account van juf Ans (ze is immers al dik in de 60) en haar complimenteren met haar foto’s. Over het hondje met dezelfde naam als haar leerling Tibbe. Ze heeft het hondje uiteindelijk niet gekocht, “maar als jij daar had gestaan had ik een bod gedaan, hoor”. Ik voel zijn glimlach op mijn gezicht. Ook voor mij zit daar de kern, in de wederkerigheid van de relatie. En dat dat niet altijd lukt is een gegeven. Wat de een prettig duidelijk vindt, is voor de ander te streng. Wat de een grappig vindt, ziet de ander als een belediging. Maar dat Ans het doet voor de kinderen, dat is duidelijk. Dapper houdt ze zich staande tijdens de eerste lockdown en besluit ze er zelfs nog een schooljaar aan vast te knopen. Want zo stoppen, dat kan niet. Dat is te kaal.

Juf Ans is een leuk boekje voor een luie zondagmiddag. Iets minder open deuren en clichés hadden niet misstaan, maar het is prima vermaak voor de onderwijsliefhebber. Wat rest is de vraag van mijn student: hoe zorg ik dat ik elk kind zie? Ik vrees dat het antwoord op die vraag haar zal teleurstellen. Hoe hard we ook werken, we zullen altijd kinderen missen. Zoals ook Ans niet alles ziet in haar klas. Neemt niet weg dat we elke dag opnieuw ons best moeten doen om zo veel mogelijk te zien, vooral op de momenten die er toe doen. Want dat is wat mij betreft waar ons werk om draait: kijken, zoeken, aanvoelen en afstemmen. Elke dag en elke klas weer. Juist dat maakt ons werk tot het mooiste en misschien ook wel het lastigste beroep dat er is. Een beroep waarin je er echt moet staan, alles moet geven en waarin je meer dan ook laat zien wie jij bent en wat jij vindt.

Natasja de Kroon is docente Pedagogiek aan de PABO.

Mark van der Werf - Juf Ans - Koningin in de klas, Een schooljaar op stap met Meester Mark, ISBN 9789463192255, te verkrijgen o.a. via bol.com