Ingewikkelde gesprekken zijn goed: 'Wat een leerling niet durft te zeggen, kun je ook niet betwisten'

12 november 2020

Ik heb lang getwijfeld of ik dit verhaal moest schrijven. De media staan al vol met alles en iedereen die een mening heeft over de gruwelijke dood van docent Samuel Paty en de Nederlandse docent die moest onderduiken. Kunnen wij als docenten nog wel alles zeggen? Om maar meteen met de deur in huis te vallen: ja, ik kan nog steeds alles bespreken met mijn leerlingen. Vo-docent Maxe de Rijk reflecteert op de gebeurtenissen, hoe dat in haar klas besproken werd en hoe je werkt aan het oefenen in het voeren van goede gesprekken.

Ook bij ons op school zijn we enorm geschrokken van de moord en de bedreigingen. Dit kan en mag nooit gebeuren. Echter, gesprekken zijn er bij ons in overvloed. Niet nu opeens, die waren er al. Mijn leerlingen schrikken van de verhalen die ze nu in de media lezen. Zoals een leerling zei: “Juf, ik vind het echt erg wat er allemaal gebeurd is. Die mensen die moorden en bedreigen, dat zijn juist geen echte moslims. Wij zijn ook moslim, hoezo zeggen mensen dat wij tegen vrijheid van meningsuiting zijn? U kunt toch gewoon met ons praten?”  

Zoals mijn vaste lezers weten, werk ik op een vmbo en praktijkschool in Amsterdam met meer dan 60 nationaliteiten. Een aantal jaar geleden zijn wij bij ons op school begonnen met het vak “Persoonsvorming en Socialisatie”. Bij dit vak staat het gesprek centraal. De leerlingen ontdekken wie ze zijn, waar ze voor staan en leren de samenleving waarin ze leven kennen. We bespreken een grote variëteit aan thema’s, van de liefde tot de Tweede Wereldoorlog, van discriminatie tot complottheorieën.  

Ook tijdens deze gesprekken hoor ik extreme meningen. Extreme meningen zijn namelijk overal en niet nieuw. Kijk maar naar onze politici. Als docent vind ik het heel verrijkend, prettig en uitdagend om moeilijke onderwerpen in de klas te bespreken. Het doet mij pijn als ik de minister hoor zeggen dat dit niet meer kan. Ik leef mee met docenten die het niet meer kunnen doen. Dat lijkt me een vreselijk gevoel. Ik vermoed echter dat dit niet de meerderheid is.

Ingewikkelde gesprekken zijn goed. Juist als de emoties oplopen kan je leerlingen aan het denken zetten, verborgen assumpties blootleggen en verder komen in een gesprek. Wat een leerling niet durft te zeggen, kun je ook niet betwisten.

We moeten echter wel met ze oefenen. Niet alle kinderen voeren thuis aan de keukentafel dagelijks gesprekken over maatschappelijke thema’s. Een goed gesprek voeren is moeilijk. Dat moet je een kind leren. Doe je dit, dan zullen ze zich later minder agressief en haatdragend uiten.

Lees verder.

Maxe de Rijk is politicoloog en docent op het Mundus College in Amsterdam-West. Op haar website schrijft ze over haar onderwijspraktijk.