'Ik heb slappe hersenen!' Welkom in het speciaal onderwijs

2 oktober 2017

'Met de bril van het regulier onderwijs blijf je met een waas kijken en lukt het moeilijk om scherp te zien hoe bijzonder dit onderwijs is.' Dorien Boeljon werkt op de Bernardusschool, een school voor zeer moeilijk lerende kinderen in Den Haag. Ze schrijft een serie portretten over de leerlingen in haar groep, P3, een uitstroomgroep. Als de leerlingen 20 jaar zijn, verlaten ze de school om hun plekje in de maatschappij te vinden.  ‘Zij leren mij om een leerkracht te zijn die onderwijs vanuit de leerlingen biedt.' 

Het is donderdagochtend. De leerlingen hebben hun jas opgehangen aan de kapstok en komen de klas in. ’s Morgens start de dag altijd met een gesprekje met de leerlingen. Elke keer kan het weer ergens anders over gaan. Vandaag hebben we het over school. Onze school is een speciale school, een ZML school. Mijn vraag aan de leerlingen: “Waarom is onze school eigenlijk speciaal?” Even is het stil. Dan komt een leerling met een antwoord: “Omdat de kinderen speciaal zijn. We hebben een syndroom of een handicap.” Een volgende leerling reageert: “Ja, ik heb een handicap. Ik heb slappe hersens.” Weer iemand zegt: ”Maar je moet niet denken dat we ziek zijn, want dat zijn we niet!”

Beter kan ik mijn blog niet beginnen: welkom in het speciaal onderwijs!

Het ZML onderwijs heeft een speciaal en klein plekje binnen het onderwijs in Nederland. De doelgroep is niet groot, waardoor nieuwsonderwerpen over het onderwijs eerder over het regulier onderwijs gaan en richten de methodemakers zich hier liever ook op. We leveren te weinig op. Daarnaast merk ik wanneer ik in gesprek ben met collega’s die niet binnen het ZML werken, dat zij met hun regulier onderwijs bril naar mijn leerlingen blijven kijken. Logisch ook, voordat ik anderhalf jaar geleden de overstap maakte van het basisonderwijs naar het speciaal onderwijs had ik ook geen idee. Zonder de ervaring die ik nu inmiddels heb opgedaan, had ik ook geen idee dat het onderwijs zo anders kan zijn. Met de bril van het regulier onderwijs blijf je met een waas kijken en lukt het moeilijk om scherp te zien hoe bijzonder dit onderwijs is. Tijd om het mooie speciaal onderwijs in de spotlights te zetten!

Als ik denk aan het ZML, denk ik aan tijd. Ik heb de tijd met mijn leerlingen: tijd om elkaar te zien, tijd om te leren, tijd om jezelf te zijn, tijd voor emoties, tijd om de relatie aan te gaan. Ik kan mijn onderwijs niet sneller aanbieden dan de leerlingen aankunnen.  Er is geen methode die ik strikt moet volgen, die mij voorschrijft welke les ik vandaag af moet hebben om morgen met de volgende les verder te gaan. Nee, ik kan niet anders dan de leerlingen volgen. Zo moeten bijvoorbeeld emoties eerst gesust worden voordat ik  verder kan met een les. Op een dag rent een leerling opeens de klas uit, slaat de deur met een harde klap dicht en verstopt zich op de wc. Na een paar minuutjes loop ik naar hem toe, er zit een dichte wc deur tussen ons in en ik hoor de leerling huilen. Rustig vraag ik wat er aan de hand is. Ik hoor hem zeggen dat het leven niet eerlijk is, dat hij er ook niets aan kan doen dat hij zo geboren is, want nu vindt hij dingen moeilijk. Ik vraag door naar wat er dan moeilijk is. Na nog een paar snikken komt zijn antwoord: “Ik mag tijdens de lunch maar 1 broodje kaassoufflé bestellen, en ik wil er 2!” Van binnen moet ik stiekem lachen. Mijn rekenles schuift nu maar even op, eerst een les omgaan met frustraties. Wanneer ik de leerling vertel dat zijn klasgenootjes dingen soms ook heel oneerlijk vinden en maar eens moet vragen hoe zij dat oplossen gaat de wc deur die tussen ons in staat van het slot.

De leerlingen leren mij om naar ze te kijken. En daar mag ik de tijd voor nemen. Ik zet mijn ZML bril op en zie wat hun talenten zijn, wat ze nodig hebben in hun ontwikkeling. Hieraan verbind ik het onderwijs. Dit vraagt soms heel veel geduld. Want hoe bied je leesonderwijs aan een leerling die al 2 jaar in kern 1 leest? Belangrijk is om kleine stapjes vooruit te zien en te vieren. En vaak is het genieten! Hoe mooi is het om trotse gezichten te zien wanneer een leerling zelf ziet een stap gemaakt te hebben in zijn ontwikkeling!

Dus inderdaad, de leerlingen zijn speciaal in het speciaal onderwijs! Zij leren mij om een leerkracht te zijn die vanuit de leerlingen onderwijs biedt. In het regulier onderwijs probeerde ik dat vaak ook. Vaak kwamen daar zaken tussen zoals een vol rooster, overleggen, gesprekken. Nu geven de leerlingen mij de tijd om de leerkracht te kunnen zijn die ik wil zijn.

Dorien Boeljon is leerkracht op VSO Bernardusschool in Den Haag