'Hoogbegaafd? Het luie leven ligt niet aan je voeten'

10 januari 2016

'Het is keihard werken om op jezelf te leren vertrouwen en je alleen te vergelijken met jezelf en niemand anders', aldus kindercoach Marianne Rietveld, die zich specialiseert in hoogbegaafdheid. Zij verdiept zich in kinderen om ze te leren ontdekken wat zij goed kunnen en zichzelf en anderen te prikkelen voorbij hun label te kijken. In dit artikel gaat ze in op de interne worsteling van kinderen die zich niet begrepen voelen. 

Hoogbegaafd?

‘Ik zou willen dat mijn kind zo slim was’,
‘Lijkt me heerlijk, alles gaat vanzelf’
‘Dat zijn toch die kinderen die overal en altijd als eerste klaar zijn en foutloos werk leveren?’
‘Dat zijn toch die saaie kinderen die alleen maar willen lezen en niet buiten willen spelen?'
‘Vertel mij wat , dat is tegenwoordig iedereen…'

Je kent ze vast wel, deze uitspraken van de mensen om je heen. Uitspraken die je enorm kunnen raken in het diepste van je zijn, want toevallig ben jij wel hoogbegaafd!

Hoogbegaafd?

‘Dat betekent niet begrepen worden’
‘Dat betekent dat anderen altijd torenhoge verwachtingen van je hebben’.
‘Dat betekent weinig soulmaatjes hebben’.
‘Dat betekent vechten tegen vooroordelen’.
‘Dat betekent je vaak zo alleen voelen dat je het leven soms niet meer ziet zitten…'

De worsteling van het niet begrepen worden

Bij hoogbegaafdheid ligt het luie leven echt niet aan je voeten. Misschien moet je wel veel harder werken dan een ander om een plekje te bemachtigen in het leven om je heen: op school, thuis, bij de voetbal of tennis...

Maar dat zien mensen vaak niet, de worsteling van het niet begrepen worden. Vergelijk het met de bekende ijsberg: we zien alleen het succes, de ijsberg die boven de zee uitsteekt, maar niet wat er aan het succes vooraf gaat. Dat wat onder water moet gebeuren om de ijsberg te worden: de worsteling, het alleen voelen, de slapeloze nachten.

Jij (de hoogbegaafde) kunt er toch ook niets aan doen dat je al gelijk een oplossing voor een probleem ziet terwijl de rest daar eerst nog eens over wil nadenken en vervolgens bij jouw oplossing uitkomt en er doodleuk gezegd wordt: ‘Na overleg is besloten dat we unaniem gekomen zijn tot deze oplossing.'

Jij kan er toch ook niets aan doen dat je gelijk het antwoord weet van de som die de meester op het bord schrijft, een moeilijke som, waar de hele klas een half uur mee bezig is. Jij kan het toch ook niet helpen dat je vaak ‘voelt’ hoe een ander zich voelt en daar dan aandacht aan besteedt zonder dat erom gevraagd wordt? Jij kan het toch ook niet helpen dat je de mensen die ‘niet echt' zijn gelijk doorhebt?

Je kan wel leren ermee om te gaan. Leren blij te worden van je talenten, hoe je ze kan inzetten zodat je in je kracht komt te staan.

De alleskunner en allesweter 

Waar komen de standaardgedachten over hoogbegaafdheid dan toch vandaan? Een hoog IQ wordt geassocieerd met snelle, slimme hersenen en dat wordt weer gekoppeld aan alles kunnen, alles op kunnen lossen, of alles altijd direct weten zonder er moeite voor te hoeven doen. De alleskunner en allesweter die altijd meer, veel meer werkjes aankan en wil hebben…

Daar ligt het misverstand, daar is het vooroordeel, daar ligt de basis van verkeerde begeleiding van hoogbegaafde kinderen op school.

Als we ervan uitgaan dat hoogbegaafd zijn inderdaad betekent dat je alles al weet wat heb je dan te leren op school? En als je dag in dag uit niets te leren hebt op school hoe saai en vervelend kan school dan worden? Hoe snel verlies je dan de motivatie om je ergens voor in te zetten want je moet weer iets 'oefenen’ terwijl het je het al lang kunt en het je niets oplevert aan nieuwe kennis en vaardigheden?

Stel dat je inmiddels weet dat hoogbegaafdheid niet inhoud dat je alles weet en kan  maar dat hoogbegaafdheid betekent dat je best veel kan en weet maar niet alles. En dat je het fijn vind om op school ook iets nieuws te leren, te ervaren dat inspanning een enorme kick kan geven. Stel hè, dat dat bekend is, dat jouw juf of meester dat al weet over hoogbegaafdheid…hoe kan het dan dat het soms dan toch niet lukt op school?

Luiken dicht: een echte autist, ADHD'er of ODD'er!

Ik heb eerder geschreven over de gevoeligheid van hoogbegaafde kinderen. Dat is zeker een aspect dat meetelt. Als jij je niet gezien weet - voelt dat de juf je eigenlijk maar heel erg vervelend vindt, klasgenootjes je als nerd uitschelden en wel bij je komen als ze je nodig hebben en iets niet snappen - kan het dan zijn dat je heel voorzichtig (soms niet zichtbaar) een heel klein luikje voor jezelf zet. Zodat niemand ziet dat je eigenlijk heel verdrietig bent maar je gewoon ‘stoer’ doorgaat met helpen van je ‘vrienden’. Dan zou het zomaar kunnen zijn dat je dat luikje na een poosje gaat vervangen door een echt rolluik dat automatisch naar beneden gaat als iemand iets kwetsends zegt, zodat niemand maar dan ook niemand ziet hoe jij je werkelijk voelt.

Wat gebeurt er als je alsmaar dat luikje dicht hebt? Niemand ziet meer wie je werkelijk bent, hoe lief, behulpzaam, sociaal en heerlijk nieuwsgierig je naar de wereld om je heen bent. Mensen zien dan een teruggetrokken kind en hebben als snel een mening klaar: autist! Of je gaat je heel druk gedragen, de clown uithangen, daar hebben mensen ook een woord voor: ADHD. Of… als je te lang niet kunt zijn wie je bent gebeuren er soms dingen die jezelf ook niet wilt. Je zegt woorden die je eigenlijk helemaal niet meent, je gaat schoppen en slaan terwijl je eigenlijk wilt zeggen: ik snap het niet, help me dan!

Dat… dat is ook hoogbegaafd zijn. En dat ziet niemand, bijna niemand. Wie helpt jou te kijken naar wat er gebeurd is voordat je dit gedrag liet zien?

Wat helpt in dit geval? Kijk en luister echt naar het kind. Wat maakt dat dit kind niet tot het oplossen van de som komt? Vraag het aan hem, ga bij hem zitten en vraag waarmee je hem kunt helpen, vraag hoever hij met de som komt en waar jij hem verder mag helpen. Zeg hem dat je ziet dat hij worstelt, zijn best doet maar het niet kan…

Hoogbegaafd? Het luie leven ligt niet aan je voeten, laat dat voor eens en altijd uit de wereld geholpen worden. Het is keihard werken om op jezelf te leren vertrouwen en je alleen te vergelijken met jezelf en niemand anders. Als de omgeving dat nu ook eens zou doen, zou dat het leven dan niet een stuk fijner zijn, voor ieder kind, begaafd, hoogbegaafd, dyslectisch… alle kinderen.

Dit artikel is eerder geplaatst in Signaal, het blad van de oudervereniging PHAROS.

Marianne Rietveld specialiseert zich op het gebied van hoogbegaafdheid en talentontwikkeling. Meer informatie over haar is te vinden op haar website de WijsWijzer.