Stichting Nivoz logo
Sterkt leraren, schoolleiders en betrokkenen bij de uitvoering van hun pedagogische opdracht

Nivoz platform hetkind

Het geeft te denken: een aantal gedachten over onderwijs ten tijde van de ‘coronacrisis’

14 april 2020

'Eindelijk! De doorbraak van online learning!' Of: 'Nu snapt iedereen eindelijk het belang van zelfregulatie'. Het zijn maar een paar voorbeelden van kreten die nu door onderwijsland gaan. Gert Biesta ziet veel snelle meningen voorbijkomen op social media en legt uit waarom denktijd juist nu aan de orde is. 'De vraag die bij mij vooral naar boven is gekomen, is die van de prioriteit. Wat is nu echt belangrijk en wat eigenlijk niet? Wat is wezenlijk en wat is eigenlijk bijzaak?'

Er valt veel te zeggen over de huidige ‘coronacrisis’, ook vanuit het perspectief van onderwijs en opvoeding, maar de eerste vraag is, wie daarop zit te wachten. De communicatie overziend, op sociale media, in de kranten, op radio en tv, valt het op dat bijna iedereen wel een mening heeft over de situatie, en dat velen zich ook geroepen voelen die mening wereldkundig te maken. Het eerste is niet slecht. Dit is een situatie die ‘te denken geeft’,  zoals dat in het Nederlands zo mooi kan worden gezegd – it gives pause for thought, heet het in het Engels – en het is goed dat er stil wordt gestaan bij de vraag, wat deze situatie eigenlijk van ons vraagt. Dat vinden we overigens ook terug in het oorspronkelijke gebruik van het woord ‘crisis’, dat in het Grieks te maken heeft met ‘onderscheid maken’ en ‘tot een oordeel komen’, ofschoon een crisis ook een ‘beslissend keerpunt’ is, inclusief een beslissend keerpunt in een ziekte.

Of dat allemaal ook een-twee-drie gedeeld moet worden, is de vraag. Denken vraagt immers tijd en oordelen vraagt nog meer tijd. De meeste mensen weten dat, maar zelfs dan kan het nog knap lastig zijn om de verleiding van de ‘snelle media’ te weerstaan. Die media maken het natuurlijk ook mogelijk om informatie met elkaar te delen, en het is mooi om te zien hoe leraren elkaar op die manier inspireren en ondersteunen. Wat iets ongemakkelijker voelt, zijn de berichten van mensen die al precies weten wat er moet gebeuren, of die, met een ondertoon van ‘I told you so’, het virus gebruiken om hun gelijk aan te tonen. Dat zou wat mij betreft allemaal wat langzamer en minder luidruchtig mogen – ‘bedachtzaam’ is daar een goed woord voor.

De vraag die bij mij vooral naar boven is gekomen, is die van de prioriteit. Wat is nu echt belangrijk en wat eigenlijk niet? Wat is wezenlijk en wat is eigenlijk bijzaak? Op ‘de dag na de ramp’ – of, zoals ik ergens las: ‘de dag na de begrafenis’ – komen dat soort vragen even in beeld, maar het is moeilijk om ze ‘levend’ te houden en er ‘wakker’ voor te blijven. We weten bijvoorbeeld dat ons onderwijs de kansen ongelijk verdeelt. Dat is overigens maar ten dele het onderwijs aan te merken en zegt vooral iets over een samenleving die er baat bij heeft dat kansen ongelijk verdeeld blijven – kijk maar waar de klappen van deze crisis het hardste aan gaan komen. We weten bijvoorbeeld dat ons onderwijs uit balans is: te veel aandacht voor meetbare opbrengsten en de PISA ‘rat race’ en te weinig tijd en aandacht voor de menselijke dimensie. We weten dat de logica van de markt goed is voor de ‘winnaars’, maar niet voor degenenen die aan het kortste eind trekken. En we weten dat de verzorginsstaat geen kostbare luxe is, maar de bodem creëert waarop goed leven en goed samenleven eigenlijk pas mogelijk is.

De huidige crisis brengt dit allemaal scherp in beeld en geeft in die zin letterlijk ‘te denken’. Of het ons zal lukken iets te doen met dit merkwaardige ‘geschenk’ – het geeft immers te denken – dat zal de tijd leren.

Onderwijspedagoog Gert Biesta is per 1 april 2016 benoemd tot bijzonder hoogleraar ‘Pedagogische dimensies van onderwijs, opleiding en vorming’ aan de Universiteit voor Humanistiek (UvH). De leerstoel is gevestigd door het NIVOZ.  Biesta is sinds januari 2019 tevens hoogleraar ‘Public Education’ bij het ‘Centre for Public Education and Pedagogy’ van Maynooth University in Ierland. Hij is internationaal erkend specialist op het gebied van pedagogiek en was tussen 2015 en 2019 ook geassocieerd lid van de Onderwijsraad in Nederland.

Reacties

5
Login of vul uw e-mailadres in.


Lex Hupe
4 jaar en 7 maanden geleden

"Bedachtzaam" is zo ongeveer de kern van Biesta's aard en betoogtant. Ik ben een tamelijk fervente gebruiker van social media en voel me eniogszins aangesproken. Maar... hoewel 280 tekens erg weinig is, mijn ontboemingen aldaar zijn daarom nog niet meteen vluchtig ;-). De kern van mijn boodschap is vooral: Keep calm! Slow down. Accepteer dat het leven van je leerlingen echt heel drastisch is omgeklapt. Bekommer je daarom eventjes wat minder over de prestaties en wat meer om de relatie. Verwar de prestatie van het omschakelen naar afstandsonderwijs (bravo overigens! Dat zeg ik er altijd bij) niet met "Oké, nu kunnen we weer doorstomen". Het zit wat ingewikkelder in elkaar. Het hele leven staat in de remstand. Vandaag komt bijvoorbeeld de Onderwijsraad weer eens met wat aanbevelingen: een beetje minder zus en een beetje meer zo. Stop daar eens mee en laat de teugels een beetje vieren. Bedenk ook, dat kinderen nu heel andere dingen leren, die weliswaar niet op het schoolprogramma staan maar desalniettemin heel waardevolle levenslessen. Dat kan namelijk ook nog. "Let them get bored" zegt een principal van een basisschool ergens in Engeland. Gelijk heeft ie.

Login of vul uw e-mailadres in.


Kiki Pouwer
4 jaar en 7 maanden geleden

Beste heer Biesta,

Onderstaand verhaal schreef ik voor de Master opleiding Ecologische Pedagogiek aan de HU over dit onderwerk.

Met vriendelijke groet,

Kiki Pouwer (-Groet)

Meestribbelen

Het meemaken van een crisis is op zichzelf al een grootse belevenis. Waarbij groots in deze context niet moet worden gezien als fantastisch maar als alomvattend en meeslepend. De enige crisis die ik me (maar half) kan herinneren was die van de jaren '80. Maar die jaren laten zich in niets vergelijken met de huidige crisis. Het woord heeft een nieuwe dimensie gekregen.
De eerste week was ik bang. Echt enorm bang. Ik sliep slecht en was ervan overtuigd dat het einde der tijden was aangebroken. Mijn gezin werd gek van me. Ik spamde de thuisappgroep met doemscenario's uit China en Italië. Stuurde elk IC bericht door. Bedreigde mijn kinderen opdat ze zich aan de overheidsrichtlijnen hielden. Kortom ik was enorm onheil de wereld in aan het zenden om mijn dierbaren te overtuigen van het kwaad.
Met als logisch gevolg een paniekaanval die ik schuldbewust lag uit te liggen om 3.00u 's nachts.
De volgende ochtend wist ik, dit moet anders. Zo ga ik het niet volhouden. Niet als vrouw, moeder, mens en dan zeker ook niet als pedagoog. Dus het roer ging om. Ik probeerde mijn nieuws junkiegedrag en tijd op twitter in te perken. Begon een dankdagboek a la Oprah en wilde me focussen op de dag vandaag. Dat lukte wonderwel. Geest over lichaam. Ratio over emotie. Ik kalmeerde.

In dit hele proces had ik als pedagoog non stop aangestaan. Onze scholen waren gesloten en binnen no time waren wij van relaxte docenten veranderd in een kudde online op hol geslagen afstandsonderwijzers. Zoom, Classroom, Hangout, Meet enz enz, we deden alles. Veel van alles. We konden alles. We werden geprezen in de media. We gingen helemaal los. Structuur, regelmaat, contact, veel contact! Onze leerlingen zouden helemaal niets te kort komen. Wat zeg ik, ze zouden het niet eens merken dat er een crisis was. Quarantaine? Lockdown? Vele doden? Opa en oma niet meer zien? Wij veranderden deze totaal nieuwe en angstaanjagende ervaringen en gebeurtenissen in lesstof en chatgesprekvoer. Alles werd ingekapseld in doorgaan doorgaan doorgaan.
Maar dat gaat natuurlijk helemaal niet. Want online met elkaar chatten is toch echt anders dan bij de deur staan, een hand geven en elkaar in de ogen kijken; hoe staat jouw pet vandaag? Wat zie ik aan je? Hoe voel ik me in relatie tot jou vandaag kind? Wat kunnen wij samen bereiken deze ochtend? En dus was na een week de spanningsboog in mijn online klas alle kanten op aan het buigen behalve de fijne.
Ik zag als een huis op tegen weer allerlei opdrachten verzinnen, die toch niet of half zouden worden gemaakt. Ik lag wakker van de vluchtelingleerlingen die helemaal waren afgehaakt in het online geweld. Ik moest mijn eigen angst nog een plek geven.
En mijn leerlingen vonden het, nu het nieuwtje eraf was, sowieso wel mooi geweest. 'Was leuk mevrouw, nu ga ik weer helpen op de boerderij ja?' 'Mijn telefoon doet het echt niet meer, sorry!' 'Was dit het, dan fijne dag mevrouw!' En weg. 'Ik heb geen zin in die opdracht, ik ga aan mijn rekenen hoor!'
Mijn klas begon zich langzaam zelf te voegen naar de omstandigheden. Zonder mijn haast, angst of structuur besloten ze unaniem dat ze verder gingen zonder mij in hun dagelijks leven. Niet omdat ze mij niet leuk, lief of aardig vonden, maar omdat ik tot een andere wereld behoor. De wereld van school. En de school is ff dicht. Dus gingen ze hun thuisdingen doen. En ik voelde ze als golven wegglijden over zee.
Heel erg vond ik dat. Mijn leerlingen. Die ik moest begeleiden. Ik moest passend, mooi, uniek, innovatief en vooral heel erg digitaal afstandsonderwijs creëren. En het was verworden tot een kletspraatje in de whatsappgroep in de ochtend en wat lacherige facetime momentjes in de middag. Daartussen lag hun eigen zee van tijd en ruimte waar ik niets meer te zoeken had.
Heel erg, totdat ik het niet meer erg vond. Want ik zag mijn vier (drie en een vriendinnetje) kinderen thuis precies dezelfde beweging maken. Van hard aan bijbaan en stage en studie (nou dat niet allevier :) werkende jong volwassenen waren ze veranderd in een spelletjes spelende, blowende, pizza vretende, dag in nacht veranderende, netflix absorberende kluwen jeugd die zich ondanks afgedwongen quarantaine weigerde te conformeren aan volwassen angst of doemdenken.

Als dit proces zich al in mijn huis voltrekt, een huis met een veilige basis, lieve ouders, huisdieren en gezelligheid en dus alle ruimte voor prachtig thuisonderwijs, dan is het niet meer dan logisch dan dat dit in andere huishoudens ook zo werkt.

Dat kinderen en jongeren hun eigen habitat vormgeven in crisistijd. Waarbij de pedagogen misschien niet het nakijken hebben, maar in ieder geval ook niet leidend zijn.
Dus heb ik eieren voor mijn geld gekozen en ben ik, als online pedagoog tegen wil en dank, maar gaan meestribbelen met mijn leerlingen. We ontmoeten elkaar elke dag. De vorm, de intensiteit en de intentie is helemaal aan hen. Ik volg. Tegen mijn sturende onderwijshart in, maar heel gezond. Want wat zijn die kinderen wijs; zo moet je een crisis verslaan!

Login of vul uw e-mailadres in.



Sigrid
4 jaar en 7 maanden geleden

Tof om te lezen. Herkenbaar! Vanuit mijn professie, maar zéker ook vanuit thuis. Want mán, wat leren we samen veel! En wat zijn de kinderen trots op hun zelf gecreëerde leven en hun prestaties!.

Login of vul uw e-mailadres in.



Annonay Andersson
4 jaar en 7 maanden geleden

Beste Kiki,
Kunnen wij met jou in contact komen om jouw blog op onze website te plaatsen als artikel? Je kunt ons contacten op: [email protected]
Groet, Annonay

Login of vul uw e-mailadres in.



Kiki Pouwer
4 jaar en 7 maanden geleden

Hoi Annonay, via messenger heb ik mijn gegevens aan Joyce doorgegeven. Leuk hoor! Btw wat een waanzinnige naam heb jij! Groetjes Kiki

Login of vul uw e-mailadres in.


Delen:
Op de hoogte blijven?
Schrijf je in voor de nieuwsbrief