Heb je ook een hoopvol perspectief te bieden?

9 januari 2018

Als iemand Wilma van Esch de vraag stelt of ze ook hoopvolle perspectieven te bieden heeft, schrikt ze daar een beetje van. Ze laat mensen toch hopelijk niet zonder perspectief achter na haar verhalen? En dus gaat ze bij zichzelf na waar zij hoop uit haalt. Zo komt ze uit bij twee inspirerende filmpjes over kinderen en een ontroerend verhaal over de liefde en seksualiteit tussen twee oudere mensen. Hoopvolle perspectieven? Meer dan genoeg!

‘Dank je wel voor alle inzichten, we denken écht na over wat je zegt. Maar heb je ook een hoopvol perspectief te bieden?’ Ik schrik een beetje van deze reactie op mijn verhalen. Tjonge, is dat wat ik doe? Wakker schudden, vragen stellen en mensen perspectiefloos achterlaten. Nee toch?

Of ik hoopvolle perspectieven zie? Ja, iedere dag brengt nieuwe perspectieven. In kleine ontmoetingen, voorbeelden en verhalen worden ze telkens weer zichtbaar. Als je ze wilt zien. Ik neem je mee naar gisteren, zomaar een dag. Dit keer niet in de praktijk van onderwijs en opvoeding, maar wandelend op internet.

Allereerst zag ik de documentaire 'The Altruism Revolution' (1). Daar zitten pareltjes van wijsheid in. Geen idee of de onderzoeken wetenschappelijk gezien kloppen, maar de beelden waarin hele jonge kinderen het onderscheid weten te maken tussen goed en kwaad en spontaan behulpzaam zijn, zelfs al zijn ze in eigen spel bezig, dat is prachtig. Ook ons empathisch vermogen wordt onderzocht. Het kunnen invoelen van de pijn van de ander. Het verschil tussen dat inlevingsvermogen wanneer je je wél of niet verbonden voelt met die persoon. Heel boeiend! Eén van de suggesties uit deze documentaire is de keuze voor meditatie met kinderen. Zo rust en tijd nemen heeft effect op het onderwijs, volgens de geïnterviewde leerkrachten. Maar ik zie nog meer in deze documentaire. Ik zie ook het luisteren naar elkaar, echte aandacht geven. Kinderen die met een zwaar of boos gemoed op school komen, worden ontvangen. Ze worden niet veroordeeld op hun uitingen, maar ik zie docenten die contact willen maken, aanvaarden, begrijpen en relativeren.

Via YouTube kwam dit filmpje voorbij 'Be mister Jensen, see the good' (2) over een knulletje wat niet stil kon zitten en voortdurend aan het tappen en tikken was. Van een leerkracht kreeg hij zijn eerste drumstokjes, nu is hij een befaamd drummer. See the good. Kijk over je irritatie heen naar de behoeften en de talenten van de ander. Prachtig!

Op LinkedIn las ik een artikel over een dementerende mevrouw Pekaar en meneer Tip (3). Twee mensen die in alle verwarring van hun dementerende staat hun seksuele gevoelens en mogelijkheden herontdekken. En personeel en familie die geconfronteerd worden met uitingen en gedrag waar ze geen raad mee weten. Liever zien ze meneer en mevrouw achter de bingo kaarten of dromerig met een bakkie koffie naar buiten kijkend. Ik zie een zeer hoopvol perspectief van een team wat zich probeert te verplaatsen in de behoeften van meneer en mevrouw en samen met familie interventies in zet die de liefde mogelijk te maken en het leven van meneer en mevrouw te respecteren.

Bovengenoemde voorbeelden zijn ontstaan op kansrijke momenten, waarbij we de keuze hebben. Waarbij we na kunnen denken over: wat gebeurt hier nou eigenlijk? Als we ons echt verplaatsen in de ander, wat zegt die ander dan, wat heeft die ander nodig? En wat heb ik nodig, wat zijn mijn keuzemogelijkheden? Kan ik over mezelf heen stappen en verder kijken? Durf ik het aan te gaan?

Graag volg ik de oude Grieken in hun zoektocht naar het juiste midden. Het begint met durven onderzoeken van wat je ziet en ervaart. Met goed kijken en luisteren naar elkaar én naar jezelf. In de context waar je werkt en leeft. Met een flinke portie relativeringsvermogen, humor en empathie. Misschien zit het hoopvolle perspectief erin dat je altijd een keuze hebt. En dat je het niet alleen hoeft te doen, al voelt het soms wel zo. En dat je als je wilt iedere dag geïnspireerd kunt worden door mooie verhalen en ervaringen van anderen. Zodat jouw inzichten zich vergroten. Zoiets...

Het komende schooljaar is het NIVOZ-jaarthema "Naar een pedagogiek van de hoop". Met 5 interessante sprekers verkennen we dat begrip, en jij kunt daarbij zijn. Lees hier meer en bestel kaarten!

Wilma van Esch is ecologisch pedagoog. Sinds januari 2017 werkt ze als zzp-er: ze verzorgt lezingen, trainingen en begeleidt innovatieprocessen.