Farida Yahyaoui doet oproep tot moed: “Het is noodzaak om weerstand te bieden”

19 november 2025

Op de onderwijsavond van woensdag 5 november, met als gastspreker Micha de Winter, opent Farida Yahyaoui met een verhaal dat raakt in elke zin. Aan de hand van een treffende metafoor nodigt ze uit om stil te staan bij de waarde van weerstand in de natuur, de samenleving en het onderwijs. Haar woorden vormen een oproep tot moed: ‘Niet uit verzet tégen, maar uit zorg vóór. Vóór onze jongeren, vóór elkaar en vóór de samenleving die we samen zijn.’

Ik wil graag starten met een uitstapje in de natuur. Als er nood of behoefte is aan herstel, reflectie of perspectief, is het een veelgehoord advies: ga even de natuur in. Waarom dus niet starten in de natuur?  

Een boom in de wind. Misschien niet meteen het meest inspirerende beeld, maar wat hier gebeurt en niet meteen zichtbaar is, is wel heel fascinerend. Om dit met jullie te delen neem ik jullie mee naar Arizona. Meer specifiek: ik neem jullie mee naar de jaren ’90 in Arizona toen een groep onderzoekers een gesloten ecosysteem nabootste door een enorme kas te bouwen, genaamd Biosphere 2. In deze enorme kas werd in de ideale omstandigheden voorzien voor bomen: voldoende zuurstof, water en licht en een gezonde, vruchtbare bodem. De bomen groeiden uitzonderlijk snel. Je zou kunnen zeggen dat ze floreerden.   

Na verloop van tijd vielen de bomen echter één voor één om. Niet door een storm, ziekte of verkeerde zorg, maar juist door iets dat ontbrak. De bomen vielen om door het ontbreken van wind. Door het ontbreken van weerstand. Weerstand die nodig is om een sterke, krachtige stam te ontwikkelen die het gewicht van de boom kan dragen. Bomen kunnen niet zonder weerstand.  

Weerstand vormt, voedt en verdiept

En misschien geldt dat ook wel voor ons. Want oefenen wij niet met geduld op het moment dat alles tegenzit? En leren wij niet door te zetten op het moment dat alles en iedereen ons vertelt dat iets niet kan? En is wijsheid niet geworteld in het tegenkomen van je ongelijk en dit onder ogen durven te zien? Weerstand vormt, voedt en verdiept. Weerstand staat meer dan eens aan de basis van leren, groeien en ontwikkelen en dit jaar staat het ook aan de basis van de podiumactiviteiten van NIVOZ. Het jaarthema van waaruit we dit schooljaar vertrekken is namelijk De moed om weerstand te bieden.  

Immers: als het zo waardevol is om weerstand te ervaren, is het minstens zo belangrijk om weerstand te bieden. In de huidige tijdsgeest misschien wel meer dan ooit. Een tijd waarin veel van wat ooit stevig verankerd was in onze democratie en samenleving, wankel blijkt. Feiten zijn een kwestie van voorkeur, angst een hardnekkige raadgever en mensenrechten een wit privilege.  

Ik had begin vorige week heel erg gehoopt dat ik op dit punt zou kunnen zeggen: maar Nederland lijkt een andere afslag te nemen. Helaas. Niets is minder waar. We zijn als land nog verder naar rechts opgeschoven. Een rechts dat steeds extremere stappen zet in de dehumanisering van mensen, het afbreken van de democratische rechtstaat en het reduceren van alle nuance en complexiteit in de wereld tot een kwestie van zwart of wit. Onderwijl schuiven zowel media, als het politieke en het publieke midden mee, want woorden en beelden wennen – hoe hardvochtig en vreselijk ze ook zijn – en ze verdringen onze menselijke neiging tot medemenselijkheid.  

Het is noodzaak om weerstand te bieden willen we onszelf, onze jongeren en toekomstige generaties behoeden voor een werkelijkheid waarvan de grillige contouren zich al goed laten zien

Met alles wat er in de wereld gebeurt is het eigenlijk nauwelijks nog optioneel om weerstand te bieden. Het is noodzaak. Het is noodzaak om weerstand te bieden willen we onszelf, onze jongeren en toekomstige generaties behoeden voor een werkelijkheid waarvan de grillige contouren zich al goed – te goed – laten zien. En dit vraagt om moed. Want hoewel we weerstand in retroperspectief nog weleens willen herkennen als een heroïsche daad, is dat in het moment vaak heel anders. 

Er is dus moed nodig om over grenzen te gaan die tussen mensen zijn getrokken. En tussen wat als menselijk geldt en wat niet. Er is moed nodig om te luisteren naar pijn, ook als het niet de jouwe is. En er is moed nodig om macht te bevragen, ook – of vooral – als je er zelf onderdeel van bent.   

Onderwijs is nooit neutraal: elke les, elk gesprek, elke keuze vertelt iets over wat we belangrijk vinden en wat voor samenleving we willen zijn

En misschien begint die moed wel precies daar waar we samenkomen om te leren, te groeien en te ontwikkelen: in het onderwijs. Want als er een plek is waar het fundament wordt gelegd voor de manier waarop we naar de wereld kijken, hoe we omgaan met verschil, onrecht en verantwoordelijkheid, dan is het daar. Onderwijs is nooit neutraal: elke les, elk gesprek, elke keuze vertelt iets over wat we belangrijk vinden en wat voor samenleving we willen zijn. Het is het onderwijs waar jongeren hun morele kompas ontwikkelen waarmee ze hun plek in de wereld zullen innemen, zowel nu, als in de toekomst. Wat zij in ons zien, bepaalt mede wat zij in zichzelf durven te zien.  

Wat vraagt het dan van ons onderwijs en van onderwijsprofessionals om moed en weerstand te cultiveren? Hoe geven we jongeren niet alleen kennis mee, maar ook het vertrouwen en de overtuiging dat ze systemen kunnen bevragen, onrecht kunnen zien en verantwoordelijkheid kunnen nemen? We starten deze onderwijsavond met onze zoektocht hiernaar en naar de vraag wat het betekent om weerstand te bieden. Niet uit verzet tégen, maar uit zorg vóór. Vóór onze jongeren, vóór elkaar en vóór de samenleving die we samen zijn.  

Lees hier het verslag van de onderwijsavond: Onderwijsavond met gastspreker Micha de Winter: "Het is onze taak kinderen hoop, optimisme en perspectief te bieden"