'Elf leerlingen zitten defensief met hun armen over elkaar, te wachten'

25 mei 2020

Meer informatie over en kaarten voor de onderwijsavond van 10 november, met als titel Terug naar de bedoeling: een ontmoeting tussen visie, hart en praktijk in de school, vind je hier!

‘Maar dan gaat het toch mis: ik schiet in de emotie, ik erger me en vind dat het “niet snel genoeg gaat”. Dat gaat ten koste van een leerling.’ Irene Mullers werkt op een kleine vrijeschool op vmbo-niveau, met veel kinderen met leerproblemen. Defensief zitten ze in de klas, te wachten op wat komen gaat. Bijna allemaal hebben ze een naar schoolverleden. Het thema van het jaar wordt dus: vertrouwen. Stapje voor stapje gaan ze samen vooruit, tot het even mis dreigt te gaan.

Vorig jaar juni. De start van het nieuwe schooljaar op een kleine vrijeschool op vmboniveau met veel kinderen met leerproblemen. Elf leerlingen zitten defensief met hun armen over elkaar, te wachten. Vier leerlingen zijn nog op kamp.
In het voorstelrondje, samen met de ouders, hoor ik: ‘Ik ga niets doen hoor, en zeker niet voor jou’, ‘Ik heb een hekel aan school’, ‘Mijn moeder heeft deze school uitgekozen, het was niet mijn keuze!’, ‘Ik heb een hekel aan leerkrachten die met hun ogen draaien, dan ben ik weg, hoor, dan is het klaar’, ‘Jij gaat mij echt niet vertellen wat ik hier moet doen, ik ben dom, ik kan toch niets, dus…’.
Ik leunde achterover en bezag de angst, het niet gezien worden van mijn nieuwe klasje.

Later in de week hoorde ik de achterkant van hun verhalen: pesten, jarenlang, vernederd worden door leerlingen en leerkrachten, onveilige klassen, op de gang moeten werken “omdat je het toch niet kan”, een ouder, met wie je nauwelijks contact hebt, die overlijdt, fysiek geweld op school door leerlingen en leerkrachten, gefixeerd worden omdat “je lastig bent”, weglopen van school en zo kan ik nog een tijdje doorgaan: op drie leerlingen na heeft elke leerling een verhaal dat me raakt.
Ik snap waarom je zo zit bij de kennismaking met je nieuwe school.

Maar we gaan op weg, in het volste vertrouwen dat het gaat lukken om iedereen binnenboord te houden. Het is duidelijk: het thema is vertrouwen. Vertrouwen in de leerkracht, vertrouwen in de medeleerlingen, vertrouwen in jezelf. Dus gaat de meest belangrijkste les in: doen wat je zegt en zeggen wat je doet. Langzamerhand begint er iets te groeien in de klas. Ze komen elke dag, allemaal! Stapje voor stapje gaan we vooruit. Als de rekenschriften door de lucht vliegen “omdat we toch te dom zijn”, dan gaan we het bos in. En ga ik op zoek naar wat wel werkt. Via spelletjes, geduld, veel geduld en heel veel creativiteit en uitproberen komen we er wel. En dan de glimlach van die ene leerling die ervaart dat ze wel grote sommen onder elkaar kan uitrekenen met lenen over het tiental. De leerling die zegt: ‘Jij bent heel anders dan alle andere leerkrachten. Jij ziet mij.’ Ze komen met hun vragen, hun onzekerheden bij mij. En er is steeds in mijn achterhoofd een stemmetje dat zegt: ‘Luisteren, luisteren, tijd nemen, niets te snel.’

En dan toch: je denkt dat je nu wel een band met ze hebt. Maar dan gaat het toch mis: ik schiet in de emotie, ik erger me en vind dat het “niet snel genoeg gaat”. Dat gaat ten koste van een leerling. En op het moment dat ik iets verkeerds zeg, hoor en zie ik mezelf staan en denk: ‘Dit is foute boel’.  Een ander leerling springt in: ‘Zo hoor jij niet te reageren, dat weet jij als geen ander, dit is fout!’ Ze springt op en loopt naar mijn leidinggevende. En ik? Vol schaamte, frustratie en verdriet loop ik de klas uit. Ik word opgevangen, mijn klas wordt opgevangen. Met een rood hoofd en vol schaamte ga ik met een collega terug naar de klas. Ik bied excuses aan en benoem wat ik voel. Er komen tranen. Ook bij de leerlingen. ‘Pfft’, zegt er eentje, ‘ik ben blij dat jij ook maar een mens bent.’ En samen lachen we door onze tranen heen. En we gaan weer verder. Er volgen nog twee van zulke leermomenten, voor zowel de leerlingen als mijzelf. En de twijfel bij mij of ik “het” nog wel kan.

Nu, in coronatijd, hebben we les op afstand. Het lesgeven op afstand voelt voor mij als een terugkijkmomentje. Wat ben ik trots op ze! Wat hebben we geknokt en wat hebben we gelachen, gehuild en lol gehad. Ik spreek de leerlingen 45 minuten per persoon en help waar nodig is. Ze hebben zelf leren plannen, maken allemaal hun huiswerk (nou ja ), lijken plezier te hebben in wat ze doen en verlangen ze weer naar school.
Toen een van mijn leerlingen, vlak voor de coronasluiting, een pubercoachkaart trok met de vraag: “Wie heeft de meest positieve invloed op jouw leven?”, was de eerste reactie ‘Jij!”.
Mijn schooljaar is geslaagd  En deze leerlingen? Die komen er wel. Alle leerlingen hebben stuk voor stuk van alles meegemaakt en zijn daardoor getekend, maar ze zijn niet geknakt.
En ik? Ik denk dat ik het nog wel kan.

Irene Mullers is leerkracht en mentor van de 7^e klas op de Vrijeschool Tobiasstroom in Zeist