Een pedagogisch perspectief

10 december 2020

Sinds de pedagogiek zich getransformeerd heeft in wat we de pedagogische wetenschappen noemen, wordt opvoeding, onderwijs en vorming vanuit meerdere perspectieven bestudeerd. De afgelopen jaren kreeg het psychologisch perspectief daarbij gaandeweg een grote betekenis. Het gevolg was dat beleidsmakers pedagogen gedragswetenschappers zijn gaan noemen en opvoeding en onderwijs (vorming verdween naar de zijlijn) in belangrijke mate als vormen van gedragsregulering zijn gaan beschouwen; soms gingen pedagogen dat zelf ook doen ... Maar zet het psychologisch perspectief de pedagoog niet op het verkeerde been? Een artikel van Jan Masschelein en Wouter Pols.

Pedagogische praktijken onder druk; de inzet van het pedagogisch perspectief
De condities waaronder pedagogische praktijken vandaag de dag plaatsvinden zijn de afgelopen decennia grondig veranderd. De man of de vrouw die tegenwoordig werkzaam is in het brede veld van opvoeding, onderwijs en vorming, en daartoe behoren ook het jeugdwerk, de jeugdzorg, de (jong-) volwasseneneducatie en heel wat hulpverleningspraktijken, wordt geconfronteerd met nieuwe uitdagingen. Ze komen voort uit de lokale, nationale, Europese en globale politiek en beleidsvoering, denk maar aan het zogenaamde Bolognaproces het beleid inzake inclusie en levenslang leren, de discussie inzake professionele erkenning van orthopedagogen en klinisch psychologen of verplichte accrediteringsprocessen. Die uitdagingen hangen meer algemeen samen met de veranderende sociaal-economische en sociaal-culturele condities, vaak samengebracht onder de noemer ‘globalisering’ en verbonden met de kwesties van het opkomend nationalisme en het zogenaamd populisme. Maar ze hangen ook samen met de veranderende rol en beschikbaarheid van kennis (internet), met de kwestie van migratie, de rol van de (sociale) media, met de technologische revoluties die alle levensdomeinen raken, met het immaterieel worden van een belangrijk deel van de arbeid, met de klimaatveranderingen en de nieuwe sociale en ecologische bewegingen die ermee verbonden zijn, en zeker ook met wetenschappelijke ontwikkelingen (denk aan de neurowetenschappen of de zogenaamde levens- en leerwetenschappen).

Over die uitdagingen vindt vandaag de dag een uitgebreid debat plaats. Deskundigen en (wetenschappelijke) experts uit verschillende disciplines (van psychologen, sociologen en economen tot neurologen, psychiaters, medici en mediatechnologen) nemen daaraan volop deel. Ze stellen duidingen van de uitdagingen voor, suggereren manieren om er mee om te gaan en geven ook (meer of minder duidelijke en expliciete) richtingen aan waarin antwoorden op de uitdagingen kunnen of (zouden) moeten gezocht worden. Dat alles heeft gevolgen niet alleen voor het beleid met betrekking tot het brede veld van de pedagogische praktijken, maar ook voor de man of de vrouw die daar werken.

Lees verder in deze pdf, geschreven door Jan Masschelein en Wouter Pols

Deze inleiding op het themanummer Pedagogiek is eerder gepubliceerd in PED VOL. 39, NO. 3, 2019 PEDAGOGIEK 270 en is met toestemming overgenomen.