Duurzaam opvoeden: ‘Mijn peuter kijkt geschokt naar haar bord’

7 september 2016

Zomer. Barbecue bij bekenden. Tjitske Ypma en haar gezin schuiven lekker aan. Totdat haar dochter (3) een kippenpoot opgediend krijgt. Voor het eerst herkent die het vlees als onderdeel van een echt dier. ‘Heeft die kip dan nog maar één poot?’, vraagt ze geschokt. Uhm… Tjitske voelt zich een beetje een barbaar. Het brengt haar tot een mijmering over hoe haar duurzaamheidsdenken verknoopt is geraakt met het pedagogische: ‘Duurzaam opvoeden kost moeite. Nog wel.’

Soms eten wij thuis vlees, biologisch. Meestal iets onherkenbaars als worst of een hamburger. Maar dan zijn we uitgenodigd bij een barbecue en legt de gastheer een kippenpoot op mijn bord. Ik geef hem door aan mijn dochter van drie. Die is geschokt: is dit de poot van een kip? Heeft de kip dan nog maar één poot? Uh, nou nee, de kip is nu dood. Maar kippen leggen toch eieren voor ons? Die eet je toch niet op?

Ze heeft zojuist nog gespeeld op de glijbaan naast het kippenhok. ‘Kipjes zijn lief', concludeert ze stellig en laat de poot liggen. Ik voel me een beetje een barbaar.

Dit doet me herinneren aan de uitspraak: doe alleen dingen die je aan je kinderen kunt uitleggen. En dat is voor ieder mens verschillend. Documentairemaakster Marijn Frank heeft met de film Vleesverlangen dit dilemma mooi in beeld gebracht. Ze laat haar dochter (ook drie) pas vlees eten, nadat Frank zelf een koe heeft durven slachten.

Veel leed dat nodig is voor het maken van onze consumptiegoederen speelt zich in het verborgene, achter de schermen, af. De kleding- en bio-industrie zijn maar twee voorbeelden; wat te denken van de olie-industrie, de bouw,...?

Hoe fijn als het ook anders kan. En dat kan, ontdek ik de laatste jaren. Biologisch en lokaal eten, kalk op de muur, FairTrade-kleren - het is er allemaal. Helaas leven we in een tijd van Albert Heijn, Action en Bol.com, waar duurzame producten niet de boventoon voeren. En ja, ik ben ook maar een mens, dus als er ergens moeite voor gedaan moet worden, wordt de kans wel kleiner dat het gebeurt. Onlangs bestelde ik nog een paar cadeautjes bij een online-gigant: bij aankomst bleken het allemaal prutjes. Terwijl we hier in Zutphen prachtige kinderspeelgoedwinkels hebben! Met mijn efficiënt bestelde meukjes in mijn hand, voel ik me rot. Bekocht. Door mezelf.

Wat zijn de keuzes die ik maak? En wat daarvan kan ik uitleggen? Ik merk: er zijn dingen die ik aan mezelf best kan verantwoorden, maar waarbij ik me vastdraai als ik het mijn zoon en dochter wil uitleggen. Ik had altijd al een interesse in vraagstukken rond energie en klimaat, en het leven dicht bij de grond waar ons voedsel vandaan komt. Maar ongemerkt is dat denken – en vaak ook wel doen - met een abstracte lange termijn als horizon, verknoopt geraakt met die twee heel concrete jonge levens in ons huis.

Hun vragen zijn er nu, en zij willen nu een antwoord. Het duurzame wordt urgent, keuzes moeten nu worden gemaakt. Het is goed om à la Marijn Frank bij veel meer zaken oprecht stil te staan. Om ofwel te accepteren dat jouw keuze een ander (dier) pijn doet óf het niet doen, maar het in elk geval te weten en het uit durven leggen. Aan mijn kinderen.

Tjitske Ypma is journalist. Duurzaamheid en landbouw behoren tot haar specialismen, maar ook onderwijs en opvoeding komen, met haar zoon van 5 en dochter van 3, steeds nadrukkelijker in beeld. www.tjitskeypma.nl