De School is een succes, waarom is de toekomst dan toch onzeker?

3 juni 2019

Hoe kan het dat voor een initiatief dat een fundamenteel probleem oplost de toekomst toch onzeker is? Marjolein Ploegman zette na jaren noeste arbeid een innovatieve school op met meer en flexibelere onderwijstijden. Toch blijkt het landelijke systeem het in standhouden van De School bijna onmogelijk te maken. Het laatste deel van een drieluik.

In het eerste deel van deze serie lieten we zien dat door de eigenzinnige visie die De School heeft op tijd, kinderen gelijkere kassen hebben tot ontwikkeling. 'Toch blijkt het buitengewoon moeilijk, en misschien wel onmogelijk, om De School in stand te houden', aldus Marjolein. 'Dat heeft niet zozeer met het concept te maken, of De School zelf, maar met de omgeving rondom de school.'

Onderwijsvernieuwing
De kwaliteit van onderwijs staat in Nederland al jaren onder druk. Sinds 2003 zet Marjolein zich in om hier iets aan te doen. In haar strijd voor onderwijsvernieuwing zocht ze de grenzen van de wetgeving op en creëerde ze ruimte voor experiment. In het tweede deel van deze serie kun je lezen hoe Marjolein, geconfronteerd door bureaucratie en verschillende tegenslagen, uiteindelijk De School heeft opgezet.

‘De wettelijke en maatschappelijke opdracht die de samenleving aan een school geeft, kan vaak niet worden uitgevoerd door tijd- en geldtekort.’

Uit een onderzoek dat Marjolein verrichtte voor het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap bleek dat veel scholen slecht zich hebben op het aantal uren dat ze beschikbaar hebben per jaar. 'En dat terwijl je niet meer geld en tijd kunt besteden dan je hebt', aldus Marjolein. 'Als je uitgaat van een begroting en de werkelijke uren die je als team kunt maken, kun je als school vruchtbaarder te werk gaan. Ik zie dit als een effectief instrument tegen werkdruk: je kunt gewoon niet meer doen dan de tijd die je hebt.' Met De School laat Marjolein zien dat door radicaal anders om te gaan met de beschikbare tijd, je totaal ander onderwijs kunt verzorgen.

Voldoende tijd blijkt niet genoeg
Ondanks dat De School financieel gezond en succesvol vijttig weken per jaar open is, loopt het tegen verschillende problemen aan. Het wijkt flink af van wat normaal is, waardoor de producten en diensten van reguliere scholen niet passend zijn. Zo zijn sportfaciliteiten voor gymlessen steevast zomers dicht, levert het vervangingsfonds geen leerkrachten in de zomermaanden, zijn arbeidsvoorwaarden niet passend en citotoetsen gebaseerd op een vaste route. Het grotere systeem is niet ingericht op deze innovatieve school, waardoor van alles opnieuw moet worden ontwikkeld.

Het grotere systeem is niet ingericht op deze innovatieve school, waardoor van alles opnieuw moet worden ontwikkeld

Daarom zou Marjolein het liefst een eigen pabo-opleiding ontwikkelen speciaal voor deze vorm van onderwijs. Maar dat kost duizenden uren, waarvan de kosten helaas niet over duizenden scholen kunnen worden uitgesmeerd. Daardoor is het voor De School eigenlijk op lange termijn niet haalbaar om te blijven bestaan. 'Het bekostigen van al die losse ontwikkelingen is enkel mogelijk als je het concept meerdere malen zou dupliceren. Dat zie je bijvoorbeeld bij Montessorischolen: doordat er meerdere scholen zijn, is een speciale Montessori-opleiding en het ontwikkelen van Montessori-lesmateriaal rendabel.'

Shifting the Burden
Volgens Marjolein zijn we geneigd om maatschappelijke vraagstukken verkeerd op te lossen. Zo zijn er bijvoorbeeld ontzettend veel huiswerkklassen, zomerscholen en examentrainingen om iedereen gelijke kansen te geven in het onderwijs. 'Deze tussenoplossingen belemmeren de oplossing van het fundamentele probleem: dat kinderen te weinig tijd hebben. Ze lossen het symptoom op, niet het probleem. Dat zijn geen wezenlijke innovaties!', aldus Marjolein. Maar wanneer een initiatief het fundamentele probleem oplost, zoals De School, betekent het niet dat het daarmee kan blijven bestaan. Een innovatie dat afwijkt van de norm zal blijven wringen met het bestaande systeem. Toch moeten we volgens Marjolein ruimte blijven maken voor experimenten, want alleen op die manier kunnen we het onderwijs écht verbeteren.

Wil je meer weten over Marjolein Ploegman en De School? Bekijk het videoportret:

Video door: Jeppe van Pruissen & Tanja Warning

Ben je benieuwd hoe dit initiatief na een moeizame start in vijftien jaar is uitgebloeid tot een heus succes? Lees dan ook het eerste artikel en bekijk het tweede deel van het videodrieluik.

Bovenstaande tekst is van Tanja Warning, redacteur van MaatschapWij. Video door Jeppe van Pruissen & Tanja Warning. MaatschapWij is een inspiratieplatform voor een socialer en duurzamer Nederland. We zetten change makers, actieve burgers, rebelse ambtenaren en betekenisvolle ondernemers in de spotlights. Om heel Nederland te laten zien dat je nooit te klein bent om impact te hebben. Dat het wél kan. En dat het al gebeurt.