De film die ik móest zien: over de jongen die in de zomervakantie zijn les van het jaar leerde

13 maart 2023

Tijdens een toevallige ontmoeting in een Rotterdams café tipte een bevriend journalist aan NIVOZ-collega Marco Martens de documentaire Shabu. De film van Shamira Raphaëla had al op de nodige filmfestivals gedraaid en is sinds kort via NPO Start te bekijken. De dag erop googelde hij de naam van de documentaire en las hij op de website van Netwerk Filmeducatie: 'Shabu is niet alleen inhoudelijk interessant, maar ook een erg leuke en grappige film. Dat maakt deze film gemakkelijk in te zetten in de les. Daarnaast komen belangrijke thema’s zoals volwassen worden, verantwoordelijkheid nemen voor je daden en je passies volgen aan bod.' Kortom: het kan interessant zijn om er met een pedagogische bril naar te kijken, maar laat je vooral ook als mens inspireren door de innemende tiener Sharonio. Want hoe groot de obstakels ook zijn; aan overtuiging ontbreekt het hem niet. Shabu treedt het leven vrolijk en met open armen tegemoet, in verbinding met zichzelf en zijn omgeving.

Die omgeving is mij niet onbekend: zowel de bevriend journalist als ik wonen in de buurt van de Peperklip. De flat uit 1982, waar de documentaire grotendeels is opgenomen, is een Rotterdams icoon en draagt deze naam omdat deze vanuit de lucht gezien de vorm en een paperclip heeft. Ik fiets er langs als ik mijn kinderen naar school breng, haal er mijn dochter soms op nadat ze bij een vriendinnetje is wezen spelen en mijn huisarts is er gevestigd in de plint. En hoewel het decor van de documentaire grotendeels uit mijn dagelijkse route bestaat, leer ik mijn buurt opnieuw kennen. Er zitten gezichten in de film die me bekend voorkomen en er wordt gewinkeld in winkels waar ik ook kom, maar om Shabu te leren kennen, was het werk van Shamira Raphaëla nodig.

De manier waarop ze het verhaal van Sharonio (die Shabu als artiestennaam draagt) in beeld heeft gebracht, werd in 2022 bekroond met een Gouden Kalf voor 'beste lange documentaire'. Na de uitreiking tekende de VPRO-Gids op: 'Ik wilde breken met de documentairetraditie waarin wij, mensen die het goed hebben, kijken naar de pijn van anderen – waarin we als een soort moderne gladiatoren hoofdpersonen laten worstelen met het leven. Ik wilde een film maken vol liefde, vrolijkheid en zonnigheid.’ Daarin is ze ruimschoots geslaagd: Sharonio beleeft niet de mooiste zomervakantie van zijn leven, maar biedt tegenslagen, trommelend met zijn vingers, het hoofd.

Als we ons ding blijven doen, komt het wel goed.

Die tegenslagen voelen fors, kunnen we stellen. Zonder het volledige verhaal prijs te geven: Shabu heeft huisarrest omdat hij de auto van zijn oma total loss heeft gereden tijdens een joyride. De schade, 1400 euro, moet hij terugbetalen en dat oma niet meer met hem praat valt hem zwaar. Terwijl hij met een koelbox de flat rondgaat om zelfgemaakte ijsjes te verkopen, droomt hij ervan om een feest te organiseren waar een DJ komt draaien en waar hij zelf optreedt als rapper. Met de entree die hij vraagt, hoopt hij zijn oma terug te kunnen betalen. De eerste scenes waarin hij mensen belt om een bijdrage te leveren aan het feest, overtuigen je er nog niet van dat het feest van de grond zal komen.

'Door hoe ik eruit zie schatten mensen me vaak 19, maar ik ben pas 14', zegt Shabu in de film. Op het moment dat zijn  oma hem bij terugkomst uit Suriname in haar armen sluit is hij weer die kleine jongen uit de Peperklip, zoals hij rapt in het nummer Kleine Jongen. Of het feest uiteindelijk plaatsvindt, verklap ik niet, maar de documentaire geeft op ontroerende wijze inzicht in hoe een 'kleine jongen' de regie neemt om al in de zomervakantie zijn les van het jaar te leren. Zoals Shabu's beste vriend Janoah het formuleert: 'Als we ons ding blijven doen, komt het wel goed.'

De volledige documentaire is hier te bekijken. Hieronder beluister je het nummer Kleine Jongen: