De beste, de slimste, de domste: 'Competititiewoorden, ik wil ze niet meer...!'

25 juni 2017

Oud-leerkracht en coach Anja Groenewegen komt erachter dat kinderen last hebben van het (vaak onbedoelde) competititie-element dat juffen en meesters op school inzetten om goed gedrag te stimuleren. Haar blog, over de gevolgen van goedbedoelde wedstrijden.

Woorden als: 'de beste, het meest, het minste, je best doen, het groepje dat het eerste', enzovoort, zijn woorden/kreten die ik regelmatig gebruikte toen ik nog in het onderwijs werkte. Competitiewoorden zou ik nu zeggen.

Nu, in mijn kindercoachpraktijk, kom ik namelijk erachter wat die woorden kunnen doen bij kinderen. Welk gedrag ik, zonder dat ik er erg in had, opriep door te roepen: 'Het groepje dat het eerste klaar is krijgt een sticker'. Vaak is dat hetzelfde groepje. In de andere groepjes zit dan een kind wat het moeilijk vindt om opeens te stoppen waar het mee bezig is, een lager werktempo heeft, of het lastig vindt om stil te blijven zitten, of... noem maar op. Het gevolg daarvan kan zijn dat er geïrriteerd gereageerd kan worden naar zo’n ‘verpester voor de groep’. Het kind waar de irritaties tegen gericht zijn kan zich niet concentreren, dus dit kind presteert minder dan dat het zou doen als de sfeer in het groepje goed is. Ingrediënten voor faalangst, maar ook voor gepest worden.

Pffft, als ik erover nadenk wat voor effect zo’n opmerking kan hebben! Gelukkig vergeten kinderen weer snel en ze zijn vaak sociaal dus zal het niet 1,2,3 zo’n vaart lopen. Maar, er zal er maar één tussen gezeten hebben die het zich aantrok. Ik hoop het niet.

In mijn praktijk heb ik een kind, Bas (niet zijn echte naam) die van een dergelijke situatie heel veel last had. De klas ging naar de bibliotheek, dus alle kinderen moesten netjes in de rij lopen. De juf had een ‘prijs’ in het vooruitzicht gesteld: de drie kinderen die het meest hun best gedaan hadden met netjes in de rij lopen, kregen een snoepje van de juf.

Bas deed heel erg zijn best en keek de juf hoopvol aan toen ze de namen van de drie kinderen op ging noemen. Zijn naam werd helaas niet genoemd. Hij begreep er helemaal niets van. Hij had juist zó zijn best gedaan! Hoe kon dat nou? Bas heeft hier heel veel last van gehad. Hij sliep slecht. Was boos en verdrietig tegelijk en zijn motivatie om zijn best te doen werd ook minder. Waarom zou hij? De juf zag het toch niet.

Dit kan dus het effect zijn van een goedbedoeld plan van de juf om de kinderen te motiveren hun best te doen. Het is dus niet handig om zulke ‘prijzen’ te geven voor je best doen. Wie kan in een groep van dertig kinderen zien wie zijn best doet? Je kunt vaak wel zien wie niet, maar verder kun je niet zien wat er in die koppies omgaat.

Voor mij was het een enorme eyeopener.

LEES VERDER.

Anja Groenewegen was lange tijd leerkracht, en heeft nu haar eigen praktijk onder de naam Ontspannen Totaal.