Creative schools en het hart van onderwijs: 'Omdat iedere leerling verschillend is en dus ook zijn leren'

27 april 2015

Sir Ken Robinson verwijst in zijn nieuwste boek Creative Schools: The Grassroots Revolution That's Transforming Education (2015) naar de Boston Arts Academy (BAA). Uit de meer dan 700 aanmeldingen worden middels een auditie 120 leerlingen aangenomen. Deze 13 tot 14- jarigen hebben weinig zelfrespect en schoolse vaardigheden, maar veel artistiek talent. Pas na inschrijving ontwerpen de docenten hun onderwijsaanbod, 'want we werken vanuit het vertrouwen dat iedereen naar College kan.' Een bijdrage van Rikie van Blijswijk die de school de laatste jaren vaak heeft bezocht.

De studiereis naar The Essential Schools brengt deelnemers elk jaar naar BAA. Ze ontmoeten leraren met een diep gevoelde liefde voor deze jonge mensen. Door hun academische lessen en de kunstopleidingen geven ze deze talenten hun gevoel voor eigenwaarde en trots terug. Mede daardoor raken ze ook weer geïnteresseerd in de academische vakken. Hun ouders zijn druk met overleven; soms weten ze niet dat hun kinderen op deze school zitten. 95% van de leerlingen stroomt door naar College.

In het boek The Essential Schools. Scholen die je leren wie je bent, wijd ik een hoofdstuk aan deze school en beschrijft wat ze ziet en voelt tijdens de rondleiding op een gewone lesdag:

In de theater ruimte oefenen zo’n 30 leerlingen in opperste concentratie hun mimiek. Ze staan tegenover elkaar en krijgen de opdracht zo lang mogelijk in de ogen van de ander te kijken. De instructie is kort en bondig en daarna wordt het vooral stil. Alle leerlingen doen met overgave deze moeilijke oefening: stil, ingetogen, gefocust. Na ongeveer 5 minuten vraagt de leraar een paar reacties van de studenten: “Wat zie je in de ander?” “Twinkelende ogen, spanning, nieuwsgierigheid, vastberadenheid”…..wordt gezegd.

De instructie in de balletruimte wordt in hoog tempo gegeven. De leraar stelt hoge eisen. Ze geeft aan waar ze op moeten letten, waar het accent in de beweging moet liggen, waar de kracht ingezet wordt om een pirouette te maken. En daarna is het doen, doen en nog eens doen. De gezichten van de leerlingen drukken vastberadenheid uit: het zal ze lukken! Met haar stem stuwt de leraar ze naar meer en beter doen. Haar persoonlijke gerichte feedback is zo helder en zakelijk geformuleerd dat leerlingen die meteen kunnen gebruiken bij hun volgende ronde oefening. Het effect is onmiddellijk te zien: ze maken de volgende serie pirouettes soepeler.  Meer nog dan door deze prestatie maakt de leraar als mens op mij enorme indruk. Voortdurend in contact met haar leerlingen, verlegt ze hun grenzen en tilt ze hen naar grotere hoogtes dan dat ze zelf voor mogelijk hielden. Het plezier van de groep stijgt evenredig mee. Dit is waarvoor je als student je bed uitkomt: alles uit jezelf halen om dat te doen wat je graag wilt: danser worden. Die ambitie straalt van de leerlingen af.

Het koor van zo’n 50 leerlingen zet een lied in. Ik word weggeblazen door de zuiverheid van de stemmen, het tweestemmige dat ik hoor en de kracht waarmee gezongen wordt. Niet één leerling kijkt op van het bezoek. Alle ogen blijven strak gericht op hun dirigent: een stevige man op een kruk vlakbij de piano. Zijn ogen, mond, oren, handen, zijn hele lijf; met alles wat hij heeft is hij bezig met zijn leerlingen. Hij sluit zijn ogen, luistert intensief, terwijl hij met zijn armen onvermoeibaar de maat aangeeft en ze opzweept om luider en gevoelig te zingen. Midden in een lied legt hij het koor stil en biedt onmiddellijk feedback aan zijn leerlingen. “Beter ademen nu en van tevoren bedenken wanneer je in- of uitademt”. Hij geeft voorbeelden en laat ieder voor zichzelf kort oefenen.

Daar zitten ze dan: de orkestleden. Tussen de 14-16 jaar oud en tot in elke vezel gedreven om te doen wat ze hebben afgesproken met zichzelf: muzikant worden. Dat kan maar op één manier weten ze: oefenen, oefenen en nog eens oefenen. En dat doen ze met zoveel plezier en met waardigheid. Dat woord valt mij in als ik naar het orkest kijk. Ze hebben allemaal een mooi instrument in handen. Dat is hun vriend evenals hun leraar. Bij het nagesprek later op die dag hoor ik dat deze kinderen zeggen. “Ik wil verder komen dan de drugshandel”, “Ik wil iets betekenen voor mijn buurt”, “Ik ben saxofonist en je gaat nog wat horen van mij”.

Met hun leraren en talent vinden deze leerlingen een uitweg; ontstijgen ze hun sociale achtergrond; worden ze iemand en bouwen zelf aan een toekomstrijk perspectief. Of dat op het conservatorium of dansschool is, wat de ambitie van velen is, maar vaker College wordt, maakt eigenlijk niet meer zoveel uit. Ze zijn iemand, ze betekenen iets, ze hebben gevoeld dat je samen iets kunt bereiken. Die ervaring laten ze nooit meer los.

In het deze week verschenen nieuwste boek Creative Schools: The Grassroots Revolution That's Transforming Education, neemt Sir Ken Robinson stelling tegen de standaardisering, die zo bepalend is voor de huidige cultuur in onderwijs. Hij pleit voor gepersonaliseerd onderwijs, “omdat iedere leerling verschillend is en dus ook zijn leren”. Leraren zouden hun lessen meer op die verschillen moeten afstemmen. “Dat kan ook in grotere groepen door creatief om te gaan met de motivatie van elke leerling”, stelt hij.

Sir Ken Robinson doet een beroep op leraren om de verbeelding, de nieuwsgierigheid, van leerlingen als uitgangspunt van onderwijs te nemen. “Door ze te laten samenwerken aan praktische opdrachten, ontstaat een geheel andere dynamiek in de school”, schrijft hij en noemt o.a. de bovengenoemde Boston Arts Academy als inspiratiebron. “Een succesvolle binnenstadsschool, waar de focus ligt op muziek, theater en dans. Het  curriculum is gebouwd rond de interesse van hun leerlingen en dat brengt hen tot hogere prestaties op alle niveaus". Hij vangt het hart van  BAA en waar de leraren voor staan. "Leraren zijn er om hun leerlingen te boeien, te motiveren en te inspireren. ‘Great teachers’ doen dat”.

 

 

 

In dit interview op CBS gaat Sir Ken Robinson dieper op zijn boek in:



Rikie van Blijswijk

Bronnen:

• Blijswijk, R. (2014). The Essential Schools in de VS. Scholen die je leren wie je bent. Almere: De Rijnlandse School.