Bosbespreking

3 november 2017

'We gaan het bos in, naar buiten.' Niet de meest gebruikelijke uitnodiging aan het einde van een lange schooldag tijdens de vergadering. En toch gaan ze, Annonay Andersson en haar collega's van een kleine vo-school. Verslag van een verfrissende uitwisseling.

Dinsdagmiddag, 16.30 uur. De tweede helft van de wekelijkse vergadering breekt aan. Er staat een klassenbespreking van onze examenklas op de rol, waarin de vragen over een klas teambreed besproken worden. De mentor bereidt hiervoor altijd het een ander voor en is tijdens de bespreking vaak veel aan het woord.

Maar hij heeft iets anders in gedachten voor deze keer. ‘Pak je jas, we gaan het bos in, naar buiten.’ Verrast, maar opgetogen lopen we gezamenlijk het bos in waar onze school aan grenst. We gaan in een kring staan en de mentor vervolgt: ‘We gaan een paar keer diep in- en uitademen. Leg je rechterduim op je rechter neusvleugel en adem diep in. Doe dan je rechterringvinger op de linker neusvleugel en adem rustig uit.’ Het klinkt ingewikkeld, maar we kunnen zijn bewegingen zien en makkelijk nadoen. Na een minuut of twee is iedereen ‘uitgeademd’ en kijken we weer verwachtingsvol naar de mentor. ‘Ik wil graag dat jullie gaan bedenken wat onze (examen)klas nodig heeft om uit te ademen. Figuurlijk gezien. Neem iets mee uit het bos wat dat symboliseert, dan gaan we het er zo over hebben.’ Onze nieuwste collega kijkt een beetje fronsend, maar voegt snel toe: ‘Ik ga het proberen!’ In een gemoedelijke sfeer lopen we rustig weer richting school. Iedereen raapt iets op en legt het bij binnenkomst op de tafel voor zich. Er liggen bladeren, eikels, een paddenstoel, takjes en een twee meter lange, rottende tak op de grond.

De examenklas is een bijzondere, want het is de eerste klas óóit die examen gaat doen in onze hele schoolgeschiedenis (hiervoor hadden we een zogenaamde ‘warme’ overdracht richting het mbo). De zenuwen zaten er bij de klas dus al vanaf vorig jaar dik in, maar ook bij ons is hij voelbaar. Ons nieuwe schoolprofiel, Diensten en Producten, leidde tot een vernieuwing in het curriculum, inclusief hernieuwde wijze van toetsen en de leerlingvorderingen bijhouden. Het team heeft dus hard moeten werken om al die wijzigingen goed door te voeren, en dat hebben de leerlingen ook gevoeld.

Begin dit schooljaar is de klas al op ‘eindreis’ geweest: een reis die ze zelf hebben vormgegeven en die het laatste schooljaar inluidt. Tijdens de reis worden biografiegesprekken gevoerd, waardoor de leerlingen en de mentor elkaar op een andere, diepere manier hebben leren kennen. Mede hierdoor is de klas meer één groep geworden en vertrouwen en respecteren ze elkaar nog meer. Maar de zenuwen voor wat komen gaat zijn er nog. En die zenuwen vormen de aanleiding voor deze klassenbespreking.

De mentor neemt weer het woord als we allemaal zitten. ‘Voel je vrij iets te vertellen over wat je hebt meegenomen. Zwijgen mag natuurlijk ook.’ De eerste collega begint voorzichtig: ‘Ik heb een tak meegenomen waar zowel groene blaadjes aan zitten als gele. Dat symboliseert de connectie met heden, verleden en toekomst en het grotere geheel waar de leerlingen zich in bevinden. In de oksels van de gele bladeren zie je al de knopjes waar in het voorjaar de nieuwe bladeren zullen komen. Dus ook als de bladeren straks afvallen, is er leven en activiteit, ook al zie je dat dus niet. Ook al nemen onze leerlingen daarom rust – wat ik ze van harte gun – betekent het niet dat ze stilstaan of er geen ontwikkeling is.’ Onze nieuwste leerkracht sluit aan: ‘Ik zag net een flesje bier in het bos liggen en had het bijna meegenomen. Grapje natuurlijk, maar waar ik daarmee op hint is wel serieus: ik zou willen dat ze zich realiseren dat na inspanning, ontspanning volgt. Ze doen hun best, maar kunnen niet de hele tijd op die curve zitten van hard werken. De schouders mogen daarna omlaag, er mag gezucht worden en het mag dan even klaar zijn.’

De mentor neemt de beurt over en legt uit waarom hij de enorme verdorde tak heeft meengenomen: ‘Het heeft natuurlijk totaal geen nut om zo’n grote tak mee te slepen, je hebt er helemaal niets aan. En dat mag ook! Ik hoop dat de leerlingen ook voelen dat ze onnozele dingen mogen doen, mogen spelen. Dat is zo belangrijk!’ De stille decaan/kookleraar neemt dan het woord: ‘Ik heb een paddenstoel meegenomen. Wat je niet kan zien aan de bovenkant, is dat er onder het dakje een enorm netwerk zit van draadjes en schimmels onder de grond waar ze mee verbonden zijn. Ik denk dat de leerlingen kunnen uitademen als ze zich realiseren waar ze op rusten, welke steun er in hun hele omgeving is.’

Er volgen nog meer verhalen over de bladeren, stukjes mos en kastanjes die allemaal zijn gevonden. Iedereen wil graag vertellen hoe deze klas tot rust kan komen. Als daarna de stilte valt, zegt de mentor lachend: ‘Dit was tot waar ik het had voorbereid, nu heb ik even niks meer.’ Ook al hebben we nog zo’n tien minuten vergadertijd over, we zijn het allemaal eens dat dit het moment is waarop we de bespreking moeten beëindigen. Een ‘letterlijke’ analyse kan niks meer toevoegen aan alle bosbeelden,- geuren, kleuren en gevoelens die nu in ons rondwaren.

Annonay Andersson is redacteur bij hetkind en kinder- en jeugdpsycholoog op een vrijeschool in Zeist.