Basisschool Onze Wereld: 'De kracht van de gemeenschap neemt toe als de diversiteit groter is'
24 september 2016
Basisschool Onze Wereld staat sinds mensenheugenis in de Haagse wijk Transvaal. Daar heeft de school een belangrijke maatschappelijke en verbindende functie. De kinderen hier zijn - meer dan op de meeste andere scholen - voor hun eigen ontwikkeling aangewezen op het onderwijs. Met ruim 800 leerlingen is de ruimte helemaal gevuld. Binnen de populatie is een grote variëteit als het gaat om de geboortegrond van ouders en kinderen. Rikie van Blijswijk spreekt schooldirecteur Ton Hendriks over sociale relaties, opvoeding en de grote diversiteit binnen de school. 'We staan elke dag tussen de mensen in de straat, bij de deur en op het plein. Omdat we al voor de ingang een probleempje kunnen ondervangen, is er veel meer rust.'
Onze Wereld is een grote, kleurrijke, moderne, katholieke basisschool in de Haagse wijk Transvaal. De school kenmerkt zich door respect, veiligheid, betrokkenheid en zorg. In maart 2014 telt de school 33 groepen met 841 kinderen, van 597 families (waaronder de kinderen van de oud-leerlinge, die ooit de naam Onze Wereld bedacht!).Zo’n 130 kinderen zijn anderstalig gestart en bijna 20 kinderen zijn korter dan één jaar in Nederland.
Elkaar kennen
De gezellige directiekamer is vanaf de straat goed zichtbaar. Menigmaal steekt schoolleider Ton Hendriks tijdens zijn hand op naar bekenden, die de school binnenkomen of verlaten en even contact zoeken. Het is symbolisch voor deze school: hier kennen mensen elkaar.
‘De meest wenselijke school voor kinderen van ouders met een andere nationaliteit is een school van de kinderen, die zich onderscheidt door zelfbewustzijn, die hoge verwachtingen heeft van zichzelf en daardoor ook van anderen en die gezag uitstraalt, omdat ze bewust keuzes heeft gemaakt’.([1]pag. 10)
De school staat sinds mensenheugenis in de Haagse wijk Transvaal. De RK Gerardus Majella lagere school voor meisjes werd eind jaren zeventig omgedoopt tot basisschool Onze Wereld. Niet om de katholieke identiteit te camoufleren, maar omdat deze naam recht deed aan de gemeenschap die aan het ontstaan was en aan de steeds veranderende populatie. Nu is het een van de grootste basisscholen van Den Haag.
‘Het is een feest om met nieuwe kinderen in de school te wandelen’, lacht Hendriks. Mutaties komen 150 tot 200 per jaar voor. Afscheid nemen en welkom heten is in Onze Wereld dus weliswaar gemeengoed, maar geenszins routine. ‘Uit het kennismakingsgesprek met ouders weet ik wie het kind is en wat het nodig heeft. Ouders krijgen geen contract voorgelegd of een preek over het nut van een ontbijt. We voeren een open gesprek en stellen over en weer vragen. Inschrijvingen verlopen dus niet digitaal of via een administratief medewerker. Dat vraagt veel tijd en energie, maar we weten daardoor wel wie we in huis hebben’, aldus de schoolleider.
Omdat het onderlinge vertrouwen is gewekt, is de ervaring dat het contact vervolgens gemakkelijk verloopt als het kind eenmaal op school is. ‘Dat onderhouden we wel continue en op verschillende manieren. We staan elke dag tussen de mensen in de straat, bij de deur en op het plein. Omdat we al voor de ingang een probleempje kunnen ondervangen, is er veel meer rust’.
Ouders
‘Ouders zijn onze ambassadeurs, die op verjaardagen, op de markt en in het koffiehuis het over onze school hebben. Ouderavonden worden door bijna 100% van de ouders bezocht en ook op feesten en vieringen en in het maandelijkse WereldNieuws! in het theater, zijn de meeste ouders in de school te vinden’.
'Voor alle kinderen is de ervaring dat ze erbij horen en dat ze verwacht worden essentieel. Verbondenheid is in de school een ontwikkelingsvoorwaarde voor succesvol leren. De kwaliteit van de relatie bepaalt de kwaliteit van de opvoeding én het onderwijsresultaat. De leraren zorgen ervoor dat de leerling de school als de hunne beschouwen.' ([1]pag. 51)
Opvoeding
‘Ouders zijn verantwoordelijk voor de opvoeding. Daar moet je als school afblijven’, vindt Hendriks. ‘In Mediterrane landen hebben kinderen een ander slaapritme. Dat is geen probleem tenzij je ouders vraagt om de Nederlandse gewoontes overnemen. Wij respecteren opvoedingspatronen en opvattingen van ouders totdat veiligheid en welbevinden in het geding zijn. De basis daarvoor is onderling vertrouwen en omgaan met diversiteit. Wij gaan er vanuit dat ouders hun kind het beste kennen en geloven wat een ouder zegt. Dat is ons referentiekader. We respecteren de keuzes van ouders, tenzij het een keuze uit onmacht is. Dan bieden we hulp aan.'
De directeur gaat verder: 'Antwoorden op vragen van ouders over deelname aan de werkweek, zwemlessen of het al of niet douchen leggen we langs de meetlat van de veiligheid. Hoe gevaarlijk is het als een kind na de gymles niet mag douchen? Als wij daarop geen antwoord hebben hoeft het kind niet douchen.'
Diversiteit
Na ruim veertig jaar is Hendriks nog steeds geboeid door de mensen die in de school komen . ‘De diversiteit vind ik mooi, je leert de wereld kennen door de verhalen van de ouders over hun land waar ze ooit zijn geboren.Veel van de gezinnen hebben het financieel en sociaal niet gemakkelijk. Ik wil, samen met mijn collega’s, ouders en ook kinderen, voor hen van betekenis zijn. Kinderen zien dat.In de gang van de school is recent een kunstwerk onthuld van spiegels met tekeningen erop van kinderen. De titel: ‘Dit ben ik, dat zijn wij’. Het bevestigt het samen zijn en samen doen hier in de school.
Ouders weten dat we stilstaan bij hun feesten en vieringen. Het gebeurt weleens dat vanuit een religieuze groep druk wordt uitgeoefend op de school om een bepaald feest wel of juist niet te vieren. Wij weerstaan die druk en accepteren nooit dat ouders en kinderen zich discriminerend en beledigend over anderen of een andere religie uitlaten’.
Hendriks: ‘De kracht van de gemeenschap neemt toe als de diversiteit binnen de gemeenschap groter is. Je ziet té vaak het tegendeel. In een wereldje met nauwelijks diversiteit staat deze ook ten dienste van dezelfde soort mensen. Het is een soort self-fulfilling prophecy: met ongeveer dezelfde CITO score gaat men naar dezelfde vervolgschool en verdient eenzelfde salaris en woont in hetzelfde grote huis. Omdat kinderen juist zo divers en uniek zijn is het ondenkbaar voor mij dat één school slechts 545 of hoger op CITO scoort. Dan heeft die school toch keuzes gemaakt waardoor kinderen afhaken? Wat voor gemeenschap ben je als je leerlingen vooraf afwijst?’
Relatie
De band tussen leerlingen en leraren is hecht, aldus de schoolleider. Hij merkt dat als een meisje hem influistert dat ze hoopt dat haar meester weer beter is na een dag ziek te zijn. Of toen een meester naar Suriname ging en al na drie dagen het bericht stuurt de dat het er leuk was, maar dat hij ook blij is als hij zijn leerlingen snel weer terugziet. Wil je hier slagen als leraar dan moet je goed in je vel zitten en er echt zijn. Dan word je die ‘mees’ die er was toen het nodig was, die betekenis geeft aan de ander.’
Hij vertelt over de leraren die op de school werken: ‘Wij hebben vaak gekozen voor leraren met een andere etnische achtergrond, die voor ouders en collega’s rolmodellen zijn. Toen onze toenmalige leraren Onderwijs in Allochtone Levende Talen (OALT leraren) ontslagen dreigden te worden, hebben wij ze bewust ingezet als ondersteuners. Welk signaal zouden we afgegeven hebben als we deze mensen inderdaad ontslagen zouden hebben? We zijn ervoor gaan staan, zoals Ubuntu zegt: ‘Ik ben, omdat wij zijn’. Het gaat om afhankelijkheid en wederkerigheid. Lid zijn van een gemeenschap verplicht die laatste ook tot bijdragen.'‘We bouwen in het centrum van ons gebouw aan een patio met een Afrikaanse uitstraling. Het middelpunt daarin is een bord waarop de missie en het gedachtengoed van Nelson Mandela te lezen zijn. Die woorden versta ik als een bevestiging van wat er gebeurt hier: actief respect. Dat wordt weer een plek erbij waar ouders informeel naar binnen kunnen stappen om te zitten, lezen, praten, emoties en lief en leed te delen. Die mengelmoes van talen op onze ontmoetingsplekken moet vooral blijven.'
Een ander belangrijk ontmoetingspunt is het dagelijkse halfuurtje koffie drinken van 8.30 en 09.00 op drie verschillende plekken in de school. Hendriks zegt daarover: ‘Menig moeder heeft het lastig met de opvoeding. In Marokko en Turkije zijn de markt en het dorpsplein de ontmoetingsplek. Hier in Transvaal is dat de school en daar maken veel ouders dankbaar gebruik van. Ongedwongen wordt tijd genomen om met elkaar te praten, wetenswaardigheden gedeeld en tips uitgewisseld over opvoeding’.
‘Van ouders horen we graag hoe de opvoedingssituatie thuis is en waar mogelijk trek je daarin samen op, want je hebt elkaar nodig voor de opvoeding en ontwikkeling van het kind. Ouders kunnen niet doen of school niet bestaat. Andersom is ook onmogelijk. Daarin moeten we elkaar wel willen verstaan. Dat is de grondhouding. Weliswaar spreken we geen twintig talen, maar we verstaan elkaar goed.
'Als je hard aan je ontwikkeling werkt, kun je nooit achterblijven. Als je doet wat je kan is dat voldoende. Mensen kunnen zich slechts naar hun vermogen ontwikkelen. De omgeving moet dan wel de best mogelijke omstandigheden voor ontwikkeling bieden. Dat is de kern van de verantwoordelijkheid van de school. Zo niet: dan blijft het kind achter bij zichzelf.'[1]
CITO
Dan moet Hendriks nog iets van het hart. ‘De ouders en de Inspectie van het Onderwijs waarderen onze school. Die waardering komt niet vanuit politici. Die rekenen alleen af op CITO, zonder te weten dat de leerlingen hier binnenkomen zonder ooit een schaar in hun handen gehad te hebben of kleuren te kennen. Inzicht in wat wij toevoegen zie je alleen als je je echt in onze gemeenschap begeeft. Kortzichtig vind ik dat, maar ik laat mij niet van ons pad halen. Over het algemeen halen wij volgens mij het beste uit onze kinderen en dat telt voor mij’.
Samen leven
Na schooltijd staat de directeur op de hoek van de straat en groet de ouders en kinderen op weg naar huis. ‘Meester, moet ik nog geld betalen’? vraagt een ouder. ‘Wat is die kleine alweer groot’, zegt Hendriks tegen een andere ouder. Een kind komt even een knuffel halen.
Op Onze Wereld worden Kleine dingen worden groot gemaakt en grote dingen klein gemaakt. Op de vraag hoe de school de maatschappij binnenhaalt heeft deze school een treffend motto: ‘Sta elke morgen met een glimlach op straat en iedereen glimlacht naar je. Dat is onze vorm van samen leven’.
Wilt u meer informatie?
Onze Wereld
Brandtstraat 87
Den Haag
070 345 9300
www.onzewereld.net
Reacties