AVG naar de letter van de wet: 'een regeling waar het wantrouwen in het handelen van de professional leidend is'

12 november 2018

'Ik dacht toch echt dat de kinderen aan ‘een school’ werden toevertrouwd', schrijft bestuurder Jeroen Goes als hij hoort dat dat de gegevens van een leerling enkel en alleen aan de eigen leerkracht van het kind mogen worden toevertrouwd. Hij wíl dat ook niet begrijpen, want hoewel hij snapt en begrijpt waarom de algemene verordening persoongegevens (AVG) er is, wil hij niet werken in een sfeer van wantrouwen of angst voor sancties. Wat wel: vertrouwen dat wij volgens de geest van de wet handelen. 

De algemene verordening persoonsgegevens. Veel sexier kan ik het niet maken, ik ben er al enige tijd druk mee. Of eigenlijk, ik heb een bedrijf gevraagd om er namens mij druk mee te zijn. Het is niet genoeg "sexy" voor mij, waarmee ik wil zeggen… man wat is het een ver van mijn bed show. 

Het is slechts zelden dat ik in mijn werktijd een gesprek uit mijn tenen moet laten komen, behalve dan bij de AVG. Ik benijd daarom mijn ingehuurde specialist ook niet. Ze zou maar met mij aan tafel moeten zitten. 

Inmiddels zijn we bijna bij een afronding gekomen van het proces dat op onze 21 scholen moet leiden naar het netjes binnen de strikte wet- en regelgeving wandelen. Strikt. Inderdaad niet mijn sterkste punt. Immers, ik ben meer iemand van het ‘gezonde verstand’ en het ‘vertrouwen in de mensen die er toe doen in het primaire proces’. De AVG is het tegenovergestelde. Het gezonde verstand kan ik beter thuis laten en wantrouwen is het uitgangspunt. 

Natuurlijk vanuit mijn bestuurlijke rol, en een beetje volwassenheid laat ik je weten; het is belangrijk. Bewustzijn wat er van ons en onze leerlingen digitaal wordt bewaard, waar het wordt bewaard, voor hoelang etc etc. Bewustwording.

Ik had gehoopt dat het daarbij was gebleven, maar met een private officer, een functionaris gegevens beheer en de autoriteit gegevensbeheer is het dikke shit. Waarschuwingen en boetes liggen er in het verschiet. Een datalek dient binnen 72 uur te worden doorgegeven. Er komt een heel apparaat in werking bij het lekken van een adres, een persoonlijk dossier of het open op de tafel van de leerkracht liggende klassenmap. 

Enige tijd geleden was ik in Amerika, waar een daar werkende Nederlander mij toevertrouwde: ‘Jeroen, dit land zit volledig op slot, er is niemand meer die in beweging durft te komen, geen risico durft te nemen bang voor het over de lijntjes gaan en voor een rechter te komen’. 

Deze week heb ik bij de afrondende fase mij met hand en tand verzet tegen het dichttimmeren van het handelen van de leerkracht. Mij werd verteld dat de gegevens van een leerling enkel en alleen aan de eigen leerkracht van het kind mocht worden toevertrouwd. Ik dacht toch echt dat de kinderen aan ‘een school’ werden toevertrouwd. Aan het team van leerkrachten die de zorg voor de kinderen op zich nemen op een professionele wijze.

‘Ja maar, wat nu als een leerkracht van groep 8 in het dossier van een leerling in groep 3 gaat zitten kijken?'

Weet je, ik wil het niet begrijpen. Er is geen leerkracht die hobbytechnisch gezien gaat zitten grasduinen in de dossiers van leerlingen zonder enig onderwijskundig doel. Het zijn in de basis professionals die willen weten hoe zij het beste hun gedrag kunnen afstemmen op de leerling. Ook op die leerling die niet in hun klas zit maar waar ze tijdens een pauze wel op het plein een goed gesprek mee voeren, begeleiden in hun spel.

De AVG naar de letter van de wet, is een regeling waar het wantrouwen in het handelen van de professional leidend is. Maar zo’n organisatie wil ik niet zijn. Ik wil niet in een samenleving leven waar we de mensen wantrouwend tegemoet treden. Alles dichttimmeren met regels, het werken onmogelijk maken in protocolen, afvinken en registers waar rollen worden toebedeeld. 

Ik wil in een samenleving leven, laat dat dan mijn eigen kleine samenleving van onze organisatie zijn, waar we de professionals als een professioneel team zien die gezamenlijk de verantwoordelijkheid dragen om het beste voor de kinderen te geven. Zij zijn zich bewust hoe zij met de gegevens omgaan, gebruiken dat wat zij nodig hebben in de begeleiding van de kinderen. 

Ik timmer de systemen niet dicht, maak het de leerkrachten niet moeilijker via protocollen en laat de ouders weten dat dit is waarop wij ons handelen baseren: vertrouwen! 

In een tendens van wantrouwen, angst voor sancties, ga ik voorop in het verhaal: u kunt ons vertrouwen dat wij volgens de geest van de wet handelen. De geest: zorgvuldigheid met gegevens omgaan. En dat is misschien iets minder dan de regels waar de geest allang uit is vertrokken. 

Vertrouwt u uw kind aan ons toe, dan doet u dit aan het team van professionals van de school. Dat is hoe wij werken. 

Jeroen Goes is voorzitter van het College van Bestuur Fluvium Spoenk en via zijn bedrijf Boei begeleidt en ondersteunt hij daarnaast scholen.