Achterstand, verloren jaar of...?

25 januari 2021

‘Ik weet wel wat ik voor mijn kinderen zou willen. Ik zou gaan voor welbevinden en minder haast en druk. Voor niet praten over een verloren jaar of achterstand, maar over vertraging, omdat het blijkbaar een ander jaar is dan andere jaren. Ik ga voor kijken naar wat kinderen nodig hebben en niet naar wat volwassenen of statistieken nodig hebben. Ik ga voor ongeschonden ‘uit de strijd komen’ en dan maar een jaar later de weg naar je bestemming hervatten.’ Karin Donkers is schoolleider en leraar en verbaast zich over hoe de gesprekken alsmaar gaan over onderwijsachterstanden en niet over welbevinden.

Ik zit aan tafel en praat met mijn zoon over onderwijs. Niet zo gek, want sinds drie jaar hebben we een docent VO in de familie. Ik zeg ‘we praten over onderwijs’, maar eigenlijk hebben we het er maar zijdelings over. We hebben het meer over de haast en de druk die er momenteel plaatsvindt. De gevoelde noodzaak om alles gewoon door te laten gaan alsof er geen pandemie is en niet al maanden onderwijs op afstand. We zouden kinderen op achterstand zetten en dit zou een verloren jaar zijn. Hier en daar wordt er zelfs gesproken over “de Coronageneratie”. De eindexamens en eindtoetsen moeten het liefst in ongewijzigde vorm doorgaan, anders verliezen we het zicht op leerachterstanden. Geen woord over zicht houden op kinderen, op pubers, die onder vreemde omstandigheden moeten presteren. Het kunnen benchmarken met andere jaren is blijkbaar belangrijker dan aanpassingen die ertoe zouden leiden dat leerlingen zich prettiger voelen. Alles gericht op het eindresultaat. Scholen die leerlingen steeds meer uren laten draaien zonder zich af te vragen of dit ‘goed’ is voor kinderen en pubers. De resultaten moeten omhoog, dat is het doel. Achterstanden voorkomen en de waarde van het diploma continueren alsof we een gewoon schooljaar aan het draaien zijn. 

Ik merk dat het me boos maakt en dat ik elke keer het gevoel heb dat hier veel mensen te kort worden gedaan. Is een jaar in een leven van een mens dat anders verloopt dan verwacht een weggegooid jaar of een jaar van achterstand? Of wordt het niet tijd dat we er op een andere manier naar gaan kijken? Ikzelf ben op mijn zestiende bijna een jaar thuis geweest en niet naar school. Sterker nog, ik volgde helemaal geen onderwijs, in tegenstelling tot wat er nu gebeurt. Geen thuisonderwijs, geen onderwijs op afstand en geen ondersteuning van mijn ouders op het gebied van leren. Niet omdat zij dat niet zouden willen of kunnen, maar omdat ik dat niet kon.

Thuis, en waarom dan? Dat antwoord heb ik nooit gekregen. Ik was moe, onzeker, misschien wel depressief en ondanks dat mijn ouders er alles aan deden om de oorzaak te achterhalen, was deze niet te vinden. Rust, veel slapen, voor dood hout op de bank liggen en al helemaal niet aan school denken. Om na een aantal maanden weer stapje voor stapje te wennen aan het schoolse leven vol verplichtingen, uitdagingen en routines. Een verloren jaar? Nee, een jaar waarin het blijkbaar zo heeft moeten gaan. Een jaar waardoor ik een jaar later mijn doel zou bereiken, mijn eindexamen zou halen, aan mijn vervolgopleiding zou beginnen. 

Ook mijn zoon overkwam dit, door ziekte, waardoor hij zelfs twee jaar later op zijn bestemming aankwam, wat dat dan ook moge zijn. Had hij nu een achterstand, waren het voor hem verloren jaren?  Nee, het waren jaren waar we geen directe invloed op hadden, maar dat hebben veel kinderen van nu ook niet. Jaren die we, net als het afgelopen jaar, eigenlijk liever niet hadden willen meemaken. Maar dat dus, de maakbaarheid van het leven, het recht op geluk en alles volgens een voorop gezette route laten verlopen. Niet dus, wordt steeds duidelijker.

Ziekte, zeer, trauma, een pandemie of wat dan ook zetten ons op achterstand? Ten opzichte van wat, van wie? En is de oplossing dan om nog harder te gaan trekken, meer van hetzelfde te gaan aanbieden en de kennis er in te pompen om maar niet op achterstand te raken? Of gaan we oog hebben voor wat kinderen nodig hebben i.p.v. welke resultaten ‘wij’ nodig hebben om maar de ‘norm’ te halen? Is dat bijspijkerles, extra uren naast het huidige rooster of misschien wel een uurtje extra sport, creatief of (als het weer mag) lekker wat extra de tijd om op verhaal te komen samen.

Ik weet wel wat ik voor mijn kinderen zou willen. Ik zou gaan voor welbevinden en minder haast en druk. Voor niet praten over een verloren jaar of achterstand, maar over vertraging, omdat het blijkbaar een ander jaar is dan andere jaren. Ik ga voor kijken naar wat kinderen nodig hebben en niet naar wat volwassenen of statistieken nodig hebben. Ik ga voor ongeschonden ‘uit de strijd komen’ en dan maar een jaar later de weg naar je bestemming hervatten. 

Maar ja, wie ben ik...

Een vrouw met een jaar achterstand met een zoon met verloren jaren?

Karin Donkers is sinds mei 2017 schoolleider en kwartiermaker bij een nieuwe Openbare School van Ronduit Onderwijs geworden, de Vroonermeerschool in Alkmaar.

Zij schrijft ook over haar ervaringen op haar eigen blog Kardonsch.