Zeven videoportretten: over het werk van Steiner, Montessori, Boeke, Korczak en...

23 januari 2019

In de pedagogische canon biedt NIVOZ een overzicht van belangrijke actuele en historische pedagogische bronnen waarop het onderwijswerk van vandaag de dag mede is gestoeld. In dit artikel vind je zeven videoportretten terug - waarin experts/kenners over het werk van deze mensen (pedagogen, filosofen) vertellen, waarin een brug naar de praktijk wordt gemaakt en de betekenis voor het huidige onderwijs duidelijk wordt. Je kunt achtereenvolgens kijken naar filmpjes over Max van Manen, Rudolf Steiner en Maria Montessori, Kees Boeke, Johan Heinrich Pestalozzi, Hannah Arendt, Janusz Korczak en John Dewey. In de komende weken volgen er nog bijdragen over Célestin Freinet, Marinus Langeveld en Max van Manen.  

Annemieke Zwart is de aangewezen persoon om te vertellen over en betekenis te geven aan het werk van Rudolf Steiner (1861-1925) en Maria Montessori (1870-1952). Ze kent het Montessori- en Vrijeschoolonderwijs van binnenuit. Er zijn heel veel overeenkomsten in de bedoeling, het waartoe van hun onderwijs. En er zitten verschillen in vorm. Sinds 1978 geeft Annemieke nascholing – de laatste jaren met name over anders evalueren en verantwoorden – aan gemixte groepen studenten uit beide conceptscholen.

Pedagogische canon: Steiner (1861-1925) en Montessori (1870-1952) from HETKIND.ORG on Vimeo.

NIVOZ-redacteur Geert Bors is een kenner van het werk van de Nederlands-Canadese emeritus hoogleraar onderwijskunde en pedagogiek, Max van Manen. Hij vertaalde in 2014 zijn boek Pedagogical tact. Knowing what to do, when you don't know what to do - volgens Geert een heel toegankelijke en tegelijk omvattende entree tot diens werk. Van Manen (1942, Hilversum) is opgeleid in de fenomenologische traditie van de Utrechtse School van Langeveld, Buytendijk, Van den Berg e.a., maar is door zijn vroege emigratie (op zijn 25ste) een eigen weg gegaan. Het schrijven van Lived Experience Descriptions is een middel om 'tact en bedachtzaamheid' te ontwikkelen, als leraar en opvoeder. Een manier om pedagogische sensitiviteit te kweken.

Pedagogische canon, #7: Max van Manen, pedagogische tact en sensitiviteit from HETKIND.ORG on Vimeo.

 

Dr. Hans-Jan Kuipers vertelt vanaf de locatie van de de oude Werkplaats over de onderwijspraktijk en de ideeën van Kees Boeke. Dr. Hans-Jan Kuipers studeerde pedagogiek en sociologie aan de Universiteit van Amsterdam en promoveerde in 1992 op een onderzoek naar deze vernieuwingsschool in Bilthoven --> De wereld als werkplaats. Over het leven van Kees Boeke en Beatrice Cadbury.

Pedagogische canon: Kees Boeke (1884-1966) from HETKIND.ORG on Vimeo.

In deze aflevering spreekt Wouter Pols over de pedagogiek en de praktijk van Johann Heinrich Pestalozzi, een praktisch georiënteerd volksopvoeder uit de achttiende eeuw. die sterk is beïnvloed door de ideeën van Jean Jacques Rousseau. Hij wil vooral de de arme plattelandsbevolking kennis en kunde bijbrengen waardoor zij zich zich staande kon houden in de standenmaatschappij. Zijn onderwijsmethode noem hij de pedagogiek van hoofd, hart en handen. De ervaring van het kind staat bij het leren centraal, alsmede het doel en het waartoe van onderwijs. Zijn overtuiging is dat een kind een werk is van zichzelf.

Pedagogische canon: Johann Heinrich Pestalozzi (1746-1827) from HETKIND.ORG on Vimeo.

Joop Berding vertelt over Hannah Arendt, die zichzelf als politiek denker zag maar niettemin een plek verdient in de pedagogische canon. Arendt stelde met name de waartoe-vraag van onderwijs centraal. In haar ogen was het onderwijs op twee manieren doorgeschoten: enerzijds staat het zelfontdekkend leren van kinderen centraal, anderzijds dient het onderwijs een bijdrage te leveren aan een betere samenleving. Arendt bekritiseert beide tendensen. De school is er niet om haar leerlingen de nieuwe samenleving te laten maken; ze is er om kennis te laten maken met de bestaande wereld.'

Pedagogische canon: Hannah Arendt (1906-1975) from HETKIND.ORG on Vimeo.

Joop Berding vertelt ook over Janusz Korczak, een van de belangrijkste pedagogen van de twintigste eeuw. Hij doet dat aan de hand van zijn boek: Hoe houd je van een kind. Korczak was een Joods-Poolse kinderarts, die tussen 1912 en 1942 directeur was van het weeshuis Dom Sierot in Warschau. Korczak kwam op voor de kinderen en hun rechten in een tijd waarin je dat rustig revolutionair kon noemen.

Pedagogische canon: Janusz Korczak (1878-1942) from HETKIND.ORG on Vimeo.

Joop Berding is ook een kenner van het werk van John Dewey, de Noord-Amerikaanse filosoof en pedagoog en diens betekenis voor het onderwijs van deze tijd. Hij doet dat aan de hand van zijn boek Democracy and Education. John Dewey: 'Ervaring is de motor die ons voert naar kennis en ons de wereld in brede zin laat kennen.'

Pedagogische canon: John Dewey (1859-1952) from HETKIND.ORG on Vimeo.

 

Op de website vind je bij de Pedagogische canon meer dan 30 geschreven artikelen. Lees verder.