Zelfbeschikkingsrecht

15 januari 2018

In januari 2018 sprak emeritus hoogleraar Joep Dohmen op de Onderwijsavond over 'Bildung in het onderwijs'. Bildung en kan al snel aanvoelen als een groot en zwaar begrip, maar Martijn Galjé (docent Pedagogische Tact) bracht het op de avond terug naar de kleine, vormende momenten die hij in zijn eigen opvoedingssituaties tegenkomt. Dit blog las hij voor op de avond. 

Maandagmorgen 7:15 uur. De wekker gaat voor de derde keer. ‘Nu moeten we  er echt uit anders blijven we in slaap vallen,’ zegt mijn vrouw. Ik mompel dat ik geen zin heb. Geen zin om al afscheid te nemen van de vakantiemodus. Nog even in de cocon blijven die we twee weken voor onszelf hebben gesponnen.

Als ik in de slaapkamer van onze zoons kom, hoor ik ze beiden op hun eigen manier mopperen tegen mijn vrouw. Zij is de boodschapper van het onheil: tijd om onze cocon te verlaten. Ik hoor ‘ik wil niet’ in vijftien verschillende bewoordingen.

Onze jongste is sneller overgehaald om toch mee naar beneden te komen dan onze oudste. Zes jaar en niet van plan om zich gewonnen te geven. Hij wil echt niet. Ik merk het aan wat hij zegt, aan wat hij doet en vooral aan zijn gezicht.

‘Ik moet de hele dag werken op school’. Ja, gedverdemme, inderdaad. De hele dag werken. Niks uitslapen, sneeuwpret, gelummel, stoeien, spelen, vervelen of andere zaken. Afgelopen daarmee. Werken.

Ik weet hoe hij ervoor staat. Ik ervaar een soortgelijke weerstand tegen de eisen van deze maandagmorgen. Hij gaat het hele jaar al - tegen onze verwachting in - met plezier, gemak en energie naar de voor hem nieuwe middenbouw. Hij blijkt de ‘groep 3-stijl’ en het werk dat van hem gevraagd wordt toch aardig te verteren.

Deze morgen eist hij echter duidelijk zijn zelfbeschikkingsrecht op. Voor ik het weet sta ik 'm over te halen om mee te draaien in de malle molen van de maandag na de vakantie, omdat ik blijkbaar vind dat we allebei aan het werk moeten. Het is niet aan ons om te blijven liggen met de deken over ons hoofd. Waarom eigenlijk niet? Wat is het ergste wat ons kan overkomen? Straf? Inspectie op ons dak? Ontslag? Eeuwige luiheid? Nooit meer werken? Nooit meer naar school? Wie gaat hier eigenlijk over?

Hoe zit het met mijn opvoeding als ik nu echt naar hem luister? Er bekruipt me een extra ongemakkelijk gevoel als ik denk aan de aanmoedigingen die ik hem vaak in woord en daad voordoe. Durf voor jezelf te denken, volg niet zo maar de regels. Blijf zelf kritisch, laat je horen als je iets echt niet wilt, durf te kiezen. Omdat ik denk dat hij daar veel profijt van zou kunnen hebben in zijn leven.

Ondertussen heb ik hem uitgedaagd om vanaf zijn bed op mijn rug te springen. Die uitdaging wil hij wel aan. Een paar seconden later sloffen we zo samen de trap af. Op naar onze werkzaamheden. De plicht roept en ik heb te weinig toegang tot mijn eigen vrijheid en autonomie. Mooie boel. Brave inborst.