Wat is beter, belonen of straffen? Geen van beide

10 september 2018

Beloningen en straffen zijn voorwaardelijk, maar onze liefde en positieve waardering voor onze kinderen zou onvoorwaardelijk moeten zijn. Dit artikel uit de New York Times biedt tips om het gesprek een andere wending te geven en je gedrag te veranderen.

‘Ik voel een soort angst als het bedtijd wordt. Daar gaan we weer.’

Het was een vader die dit uitsprak in onze therapieruimte; hij beschreef de capriolen van zijn zoon voor het naar bed gaan. Zodra bedtijd naderde, werd zijn zoon druk, negeerde hij koppig de aanwijzingen van zijn ouders en bij het noemen van het woord ‘pyjama’ ontplofte hij. Zijn ouders voelden zich gefrustreerd en machteloos.

Ze stelden ons een vraag die we vaak horen: moeten we streng zijn, hem een time-out geven en hem zijn schermtijd afpakken omdat hij zich zo gedraagt (straffen)? Of moeten we een systeem optuigen waarin we hem verleiden met stickers en prijzen voor goed gedrag (beloningen)?

Veel ouders groeiden zelf op met straffen, en het is begrijpelijk dat ze daar op terugvallen. Maar straffen leiden vaak tot escalatie van het conflict en maken dat het leren stopt. Ze lokken een vecht- of vluchtreactie uit, wat betekent dat het verfijnde denken in de frontale cortex op zwart gaat en basale verdedigingsmechanismen in werking treden. Straffen maken ons rebels, zorgen ervoor dat we ons schamen of dat we woede voelen, onderdrukken onze gevoelens, en maken dat we gaan zoeken naar manieren om niet gepakt te worden. In dit geval is de weerstand van deze 4-jarige torenhoog.

Dus beloningen zijn de goede keuze, toch?

Ho, niet zo snel: beloningen zijn de stiekeme tweelingbroer van straffen. Het is aantrekkelijk voor gezinnen (logisch), omdat je met beloningen een kind tijdelijk stil kunt krijgen. Maar het effect ervan kan steeds minder worden, of zelfs tegen je gaan werken: “Hoeveel krijg ik er voor?” was de vraag die een cliënt van ons van zijn dochter kreeg toen hij haar vroeg haar kamer op te ruimen.

Verder lezen? Bovenstaande is een naar het Nederlands vertaalde inleiding naar een veel uitgebreider artikel in de New York Times dat je hier kunt lezen.