Via een omweg uitkomen bij de kern: 'Anders zijn is geen probleem'

29 juni 2020

We vroegen mensen die het NIVOZ volgen op social media naar verhalen uit de klas over discriminatie. Hoe pak je het aan als je het hierover hebt? Eline Kuipers, leerkracht op Jenaplanschool De Pandelaar in Gemert, reageerde met een mooi voorbeeld uit de klas. Van een thema Engels naar geschiedenis, naar Zwarte Piet en uiteindelijk naar verschillen tussen mensen en of je mag zijn wie je bent. Geen pasklaar antwoord, maar zoals dat gaat in de praktijk: veel vragen stellen, bijsturen waar het de grenzen over gaat en vooral kinderen aan het denken zetten.

De laatste weken van het schooljaar zijn altijd al wat onrustig in onze bovenbouw.

In ons bouwoverleg constateerden we dat het al flink wennen zou zijn om met alle kinderen weer op school te zijn en dat het dus fijn zou zijn om een thema te kiezen waar we alle kanten mee op konden.

Het werd het thema Engels.

We zorgden voor een uitdagende start van het thema met een Engels ‘ren-je-rot-spel’ en inventariseerden wat de kinderen graag wilden leren.

Daar merkten we al dat de vragen niet zo los kwamen. Het verliep wat stroef en dus groeide mijn twijfel of het wel het juiste thema was op dit moment voor onze groep.

Onze begrijpend lezen tekst van die week ging over waarom er in Engeland links wordt gereden. We lazen in die tekst onder andere over de rol van Napoleon hierin. En toen proefde ik wél heel veel betrokkenheid. Er waren kinderen die er veel over konden vertellen en anderen die volop vragen stelden. Geschiedenis, dat leefde wel.

In het weekend daaropvolgend zag ik de beelden van de standbeelden die omver getrokken werden. Ook het beeld van Columbus werd onder luid gejoel naar de vlakte gehaald. Dat zette me aan het denken.

De beelden heb ik in onze stamgroep laten zien. We kregen een boeiend gesprek over wie Columbus was, waarom juist zijn beeld werd neergehaald en wat er nu allemaal in de wereld speelt.

Er ontstonden meteen al interessante discussies. Lotti bracht in dat ze zich vaak onveilig voelde als ze een groep donkere jongens tegenkwam. We spraken over of we alle mensen wel over één kam konden scheren. Sjoerd vond het onzin dat het woord negerzoenen niet meer mocht, blanke vla staat immers nog wel steeds in de schappen van de supermarkt. We hadden het over rekening houden met elkaars gevoelens. Als mensen bepaalde dingen niet fijn vinden, kunnen we daar dan niet gewoon rekening mee houden?

We gingen terug naar het verleden, de slavernij en vulden de middag met informatie opzoeken over wat de slavernij was. Direct raakten we weer met elkaar in gesprek. De zwarte pieten-discussie kwam op tafel. Enkele kinderen gaven aan het onzin te vinden. Het is immers een feest voor kinderen en er wordt toch niets kwaads mee bedoeld? Een sinterklaasfeest zonder Piet zou nooit zo leuk zijn als dat het nu is. Linda merkte echter op dat het verhaal van Sinterklaas heel erg overeenkomt met alles wat we die middag gezien hadden. Sinterklaas, de blanke man, liet zijn donkere pieten voor hem werken. Zij begreep nu wel waarom zoveel mensen het niet meer passend vinden.

De leestekst deze week werd een tekst van Nieuwsbegrip. Deze begrijpend lezen methode had die tekst al een week eerder uitgegeven. In de media is geschreven over deze tekst, ook daar hebben we over gesproken.

We zijn ingegaan op het verschil tussen racisme en discriminatie, hoe discriminatie in Nederland voorkomt en hoe het in onze groep voorkomt. De kinderen gaven aan makkelijk scheldwoorden te gebruiken als homo en poephoofd, maar dat ze dat eigenlijk helemaal niet zo letterlijk bedoelden, het was gewoon iets wat je zei, net als shit. Ze waren het er allemaal over eens dat iedereen zichzelf moet kunnen zijn en dat anders zijn helemaal geen probleem is. Dat iemand voor de gek houden met zijn huidskleur of geaardheid heel kwetsend kan zijn en dat we daar soms best wat beter over na mogen denken. Ron gaf daarbij nog wel aan het lastig te vinden, wanneer twee personen van hetzelfde geslacht verliefd worden op elkaar. Dat blijft toch wel een beetje raar, vond hij. De vraag die daarop volgde over wat hij zou doen als dit bij een familielid zou zijn, zette hem aan het denken.

Niet veel later gaf de klok aan dat het tijd was om naar huis te gaan.

In onze stamgroep hebben deze gesprekken veel losgemaakt. We zitten zeker niet allemaal op één lijn met elkaar, maar door erover te praten en naar elkaar te luisteren, houden we het onderwerp levend en dat is iets wat in deze tijd zo nodig is.

Eline Kuipers is leerkracht op Jenaplanschool De Pandelaar.