Vertrouwen is makkelijk tot het moeilijk wordt

6 februari 2019

Op vrijwel iedere schoolwebsite staat in grote lijnen hetzelfde. De school biedt een veilige plek voor ieder kind, kinderen mogen zichzelf zijn, mogen hun talenten ontwikkelen en worden vertrouwd in hun grote potentieel. Woorden blijven woorden, dan weet je nog steeds niet wat er in de klassen gebeurt. Want vertrouwen is wat Ellen Emonds betreft veel meer handelen dan zeggen. Vertrouwen zit hem in daden, in iets doen of juist iets laten. Maar hoe doe je dat dan, vertrouwen? Ellen geeft er woorden aan in dit artikel, afkomstig uit vakblad Kleuters & ik, van het centrum voor ervaringsgericht onderwijs. 

Onze oudste dochter is kort geleden vier jaar geworden. En voor haar verjaardag kreeg ze een fiets. Een echte. Eentje met trappers. Ze heeft al een snelle loopfiets en daar gaat ze behendig mee om. Ze vroeg al een tijdje om een echte fiets. Toen ze op de ochtend van haar vierde verjaardag haar splinternieuwe, glanzende fiets zag staan, was ze de koning te rijk. Ze wilde er meteen op, dus haar vader en ik liepen met haar mee naar de straat voor ons huis. Mijn partner stond al klaar om ons oudste kind te leren fietsen en wilde al vasthoudend aan het zadel met haar meerennen. Maar nog voor hij haar een zetje had kunnen geven, fietste ze zelf weg. Een beetje slingerend de eerste meters, maar al gauw in een rechte streep naar voren. En wij bleven maar achter en keken haar vol verbazing na. Ze fietst! En onmiddellijk gebeurde er iets in mijn buik. Spanning… Als ze maar niet valt. Trots… moet je kijken wat mijn kind kan! Weemoed… is het al zover?

Als je kind kan fietsen, betekent dat in het klein dat je trots en bang tegelijk bent. Trots omdat het een eerste stap gezet heeft, bang omdat het onherroepelijk een paar keer valt. Maar in het groot gebeurt er veel meer. Als een kind kan fietsen, kun jij het ineens al wandelend niet meer bijhouden. Het gaat letterlijk sneller dan jij. En misschien niet alleen letterlijk. Plotseling begint het grote loslaten. Je kunt je kind nog een helm opzetten en een vlag achterop zijn fiets zetten om het te beschermen, maar in principe zit er maar één ding op: vertrouwen. Vertrouwen dat je kind het kan, dat het goed komt. En dat, zelfs na een keer hard vallen, het nog steeds goed komt.

Vertrouw d’r maar op. Soms makkelijker gezegd dan gedaan…

Mijn zus Marloes was veertien jaar toen ze op een zomerochtend op haar fiets stapte. Ze ging samen met een vriendin zwemmen. Op een gevaarlijk punt van haar route ging het helemaal mis. Ze werd geschept door een auto en raakte zwaargewond. Een dag later is ze gestorven. De wereld was nooit meer hetzelfde. Ik was twaalf jaar en startte drie weken later in de brugklas, vijf kilometer bij ons huis vandaan. Er liepen twee routes naartoe: eentje mét en eentje zónder het oversteken van een drukke weg. Mijn vriendinnen namen de route mét oversteken. Ik mocht van mijn ouders enkel de route zónder oversteken nemen. En dat snapte ik wel. Gelukkig was één vriendinnetje solidair. Met haar fietste ik elke dag bij mijn gebroken ouders weg.

Hoe is het mijn ouders gelukt om mij op een fiets in het verkeer los te laten? Na zo’n ervaring? Ons hele gezin was ontwricht. Mijn oudere broer en zus, mijn ouders en ik, wie waren wij nog nu Marloes er niet meer was? Het zal niet moeilijk zijn je voor te stellen wat een dramatische tijd er volgde. In eerste instantie werd ik overal per auto naartoe vervoerd, maar dat hield natuurlijk nauwelijks stand. Een kind van twaalf heeft meer ruimte nodig. Dus mocht ik op de fiets naar school, maar dan wel via ‘de veilige route’. Ik heb nooit de andere genomen.

Hoe kun je vertrouwen dat het goed komt, als je andere kind verongelukt is? Misschien is het antwoord simpeler dan we denken. Misschien kun je vertrouwen, omdat het omgekeerde alleen maar meer verdriet en zorgen geeft. Wantrouwen, controle, beheersen maken al helemaal niet gelukkig. Vertrouwen is het enige dat overblijft, nadat we durven te erkennen dat het leven geen garanties geeft. Aan niemand.

Lees verder.

Ellen Emonds is docente bij NIVOZ, waar ze onder meer het traject Pedagogische Tact begeleidt. Daarnaast begeleidt ze scholen en individuen samen met haar zus onder hun bedrijfsnaam Tweemonds.