Schoolportret Prof. Kohnstammschool in Utrecht: grote diversiteit aan leerlingen

7 mei 2017

De Prof. Kohnstammschool in Utrecht biedt fris en vernieuwend onderwijs aan een grote diversiteit leerlingen. Kinderen van hoopopgeleiden, kinderen uit een echte volkswijk en een gemengde wijk komen er elke dag naar school. Een prachtige uitdaging om kinderen en ouders met elkaar te verbinden, en die heeft Marjolein Titshof met beide handen aangegrepen. Ze is sinds één jaar directeur op deze school. Dit schoolportret van Rikie van Blijswijk laat zien hoe ze dat doen daar in het Utrechtse. 'Zo moét het wat mij betreft, want een school ben je met z’n allen!'

We praten met elkaar in haar moderne directiekamer in de Prof. Kohnstammschool, opgericht in 1950, die na een verbouwing een opvallend kleurrijk interieur heeft. Zodra ik de school binnen kom valt de ruimte met veel lichtinval op. Kinderen zijn rustig aan het lezen in de hal. Vandaar kijk je één etage omhoog met vrolijke kleuren en vooral veel kinderwerk. 'Iedereen kan zien aan welk thema we werken. We besteden veel aandacht om de school en de klassen mooi in te richten, zodat het werk van de kinderen goed uitkomt.' Het is een openbare school die ressorteert onder de Stichting Openbaar Onderwijs Utrecht (SPOU).

Marjolein: 'De school ligt in de wijk Oost en heeft een grote aantrekkingskracht op kinderen uit deze en omliggende wijken. Er is diversiteit bij de kinderen die de school bezoeken. Kinderen komen met verschillende bagage de school binnen. Opvallend is ook dat er veel ouders zijn met een andere nationaliteit; soms zijn dat ouders die werkzaam zijn op de universiteit van Utrecht. Eén van de ouders komt dan bijvoorbeeld uit China, Brazilië, Amerika, Turkije of Marokko. Het is mooi om te zien hoe dat allemaal samenkomt in een school. Voor de kinderen, ouders en ons als team maakt dat de school tot een boeiende mix. Het is een mooie afspiegeling van de plek waar de school staat in de stad!'

De Prof. Kohnstammschool is een Vreedzame School. Dat zit in het DNA van de school. 'Wie aan de deur staat, wordt hartelijk ontvangen door een kind, leerkracht of de conciërge. Iedereen zal je hier een hand geven en vriendelijk vragen voor wie je komt,' zegt Marjolein. Dat klopt, want vanmorgen werd ik door een leerling met een ‘Goedemorgen’ verwelkomd en werd de deur voor mij opengehouden. Tijdens de rondleiding door de school voel ik de rust in de groepen en in de school. Leerlingen werken vaak samen en praten op een gewoon volume met elkaar.

Rondleiding door de school

Drie leerlingen, Sophie, Elena en Mathilde uit groep 4, leiden bezoekers rond door de school. Deze activiteit hebben ze zelf geïnitieerd tijdens het thema “Mijn Wereld”. Ook bij de rondleiding voor nieuwe ouders is dit hun vaste taak dit schooljaar. Vandaag ben ik aan de beurt en het is opvallend hoeveel kinderen weten over hun school. Daar wordt gespeeld, daar is de kamer van de interne begeleider, hier vindt de bemiddeling plaats als er een probleem is tussen de kinderen. 'Bemiddeling,' vraag ik? 'Ja, want we zijn een Vreedzame School en de mediatoren uit groep 7 en 8 helpen dan bij een oplossing.' De mediatoren worden hiervoor opgeleid door de specialist Pedagogisch Klimaat. Het is een ere-taak, de kinderen zijn er trots op om tijdens de pauzes te zorgen voor een veilige en plezierige wijze van samen spelen.

Bij alle klassen is een glazen vitrine aan de gangzijde aangebracht, waarin materialen en/of werk van de kinderen over de thema’s staan. Zo weet iedereen welk thema aan de orde is. De gangen in de kleutervleugel worden gebruikt om kleuters optimaal te laten spelen in de gezamenlijke, grote bouwhoek, thema-hoek en water/zandtafel. Die materialen hoeven dan ook niet voor elke groep aangeschaft te worden en kinderen uit verschillende groepen treffen elkaar daar. Dat zorgt voor verbinding en samen delen.

Het gaat om verbondenheid en ontmoeting

Het team besteedt veel aandacht aan het werk en de ontwikkeling van kinderen, maar het accent ligt hier zeker ook enorm op de relatie. 'Het gaat mij ook om de verbinding tussen al deze leerkrachten, kinderen en hun gezinnen,' zegt Marjolein. 'Vroeger was er in mijn eigen schooltijd een clubjescultuur, maar ik wilde en ik hoefde niet te kiezen, zei mijn moeder altijd al. ‘Bij elk clubje voelde je je thuis’. Zo moet het zijn, dat je met elkaar een gemeenschap vormt en elkaar waardeert en respecteert om wie je bent en wat je betekent voor de ander. Alle kinderen zijn mij hier even dierbaar en alle verschillende doelgroepen spreken mij aan. Het gaat erom dat iedereen voelt dat dit “zijn of haar school” is, zowel de kinderen, het team als de ouders. Daarom organiseren we veel momenten waarop ouders in de school welkom zijn. Ze kunnen zien wat hun kinderen geleerd en gemaakt hebben, de kinderen zijn daar trots op, en we komen met elkaar in gesprek. Dat vind ik waardevol.'

'In ons onderwijs staat die ontmoeting tussen kinderen, ouders en school centraal. Ook op andere manieren worden ouders bij de school betrokken. We hebben een heel actieve ouderraad die mooie dingen organiseert voor de school! Zo hebben ze onlangs een ouderavond georganiseerd over Faalangst en Zelfvertrouwen en een sportdag over gehandicaptensport voor alle groepen bij het thema “Ik leef!”. Heel waardevol. Ouders (en ex-ouders) zijn actief bij danslessen voor de kleuters, ze organiseren een muziekfestival voor de kinderen en participeren bij de werkplaatsen. Talenten van ouders worden dus ook ingezet, graag zelfs. In de medezeggenschapsraad denken ouders mee op beleidsniveau en ondersteunen daarmee de school. Al die samenwerking geeft een meerwaarde en versterkt de school.'

De Kohnstammparade

'De school heeft veel geïnvesteerd in de kunst- en cultuureducatie. Er zijn werkplaatsen waaruit de leerlingen 4 keer op een vrijdag uit kunnen kiezen. De vijfde week zijn er ouders bij middels een ‘open les’ en dan houden we de Kohnstammparade. Tijdens deze parade is de school open voor iedereen die wil komen om naar de werkstukken en presentaties van kinderen te kijken en te luisteren. Deze werkplaatsen worden door de specialist Kunst en Cultuureducatie samen met ouders en team vormgegeven. We kunnen ook op veel ouders rekenen als we naar musea of kinderboerderij gaan bv. En dat doen we hier vaak. Er valt veel onderwijs te halen door met de kinderen op pad te gaan, levensecht onderwijs!'

Managementstructuur

'Ik heb geen adjunct-directeur,' antwoordt Marjolein desgevraagd, 'maar heb gekozen voor een aantal specialisten. We hebben specialisten op het gebied van meer- en hoogbegaafdheid, het pedagogische klimaat, ICT, kunst- en cultuur, twee interne begeleiders, twee bouwcoördinatoren en een schoolopleider, die zowel het zittend personeel als de startende leraren begeleidt. Samen vormen we het specialistenteam. We doen hier alles op eigen kracht en versterken daarmee ons fundament. Wie specialist is op een bepaald gebied bouwt daarmee tegelijkertijd een sterk gevoel voor eigenaarschap en autonomie op. Met deze specialisten en het team bouwen we op deze school aan een brede ontwikkeling voor leerlingen. Het is een hardwerkend team dat toegewijd werkt aan vernieuwend en boeiend onderwijs voor de kinderen. Daar geniet ik elke dag van.'

Cyclisch werken

Directeur Marjolein houdt ervan om planmatig en cyclisch te werken. Ze gaat uit van het jaarplan. De geformuleerde doelen wil zij bereiken en vraagt aan de specialisten of ze elkaar nodig hebben en waarvoor. 'We monitoren wat er gebeurt, analyseren of we het goed gedaan hebben en borgen wat goed is. Ik wil het team tijd geven om nieuwe zaken te implementeren en de rust te behouden. Daar wordt iedereen beter van. Dus we houden ons vaker de spiegel voor en geven elkaar veel feedback op de ontwikkelingen.'

De school als community

Terwijl de conciërge ons ongevraagd een welkome tweede kop thee komt brengen, vertelt Marjolein desgevraagd wat haar erfenis zou moeten zijn voor deze school als ze ooit weg zou gaan. ‘Mijn streven is een school, waarin iedereen zich gezien voelt. Een echte community, waarin je met elkaar school bent. Verbondenheid kenmerkt mijn leiderschap. Verder wil ik graag dat elk kind én elke medewerker zich hier optimaal kan ontwikkelen, opdat een ieder autonoom zijn eigen pad kan kiezen. We zijn al heel ver, maar daarom werken we elke dag hard om het nog beter te maken. Daarin staat de brede ontwikkeling, het ontwikkelingsgericht werken en de methodiek Leskracht centraal.'

Leskracht

Deze methodiek voor wereldoriëntatie en taal gaat uit van een nieuwsgierige grondhouding bij leerlingen. Ze hebben autonomie over hun leren daarin, want het begint met de vraag ‘Wat wil je leren’, welke onderzoeksvraag heb jij met jouw groepje bij dit thema?

Vier leerlingen, Wamba, Wilg, Tijs en Roque uit groep 7, hebben een prachtige Powerpoint (zie link)  gemaakt over hun werk met Leskracht, die ze enthousiast aan mij laten zien. Aan de hand hiervan leggen ze ook alle materialen die ze voor mij hebben uitgestald duidelijk uit. Ik kan zien en horen hoe ze betrokken zijn bij de thema’s en met hoeveel plezier ze aan het werk gaan. Ook is merkbaar dat ze gewend zijn om presentaties te houden. Alle vier hebben ze een rol en hebben ze zich daarop uitvoerig voorbereid. Leskracht werkt aan de “21st Century Skills”, het is echt leren van en met elkaar.

Meer tijd voor het werk met Leskracht
In de groep van Erna zit ik naast twee jongens die met elkaar samenwerken over het thema “Ik leef”, in deze groep het Menselijk Lichaam. Ze vinden het moeilijk, want de methode Leskracht doet een groot beroep op begrijpend lezen en andere taalvaardigheden. Daar waar andere groepjes er goed uitkomen, is het voor deze leerlingen moeilijk om bijvoorbeeld bronnen te raadplegen. Met wat hulp komen ze verder en keert de motivatie terug. 'We zijn fantastisch onderweg, maar we willen nog beter!', zegt Marjolein. 'Elk kind is uniek en van ons mag elk kind zijn wie ze zijn. We hebben van elk kind hoge verwachtingen en het is aan ons om eruit te halen wat erin zit. Wel merken we dat we behoefte hebben aan meer tijd om thema’s vorm te geven en meer ontwikkelkansen aan al onze leerlingen te bieden. Het is een grote wens om nog meer natuurlijk te leren en er een driejarige cyclus van te maken bijvoorbeeld. We zijn nu al heel tevreden met de presentaties die door de leerlingen gedaan worden en over de manier waarop ze daarin zelfstandig samen werken. Maar we weten dat wij als team elk jaar beter worden. Die ambitie delen we met elkaar!'

Gegevens van de school:

Basisschool prof Dr Ph Kohnstamm
Marislaan 1, 3582 Utrecht
030 251 2187
Website: www.kohnstammschool.nl