‘Pas als leerlingen iets willen, kan ik iets voor hen betekenen’

25 juli 2018

De dagen voor de herkansingen van de eindexamens blijken dagen te worden waarop de motivatie en de nieuwsgierigheid van leerlingen meer dan ooit naar voren komen. Het valt docent Nederlands Mike Louwman op, en terwijl hij ervan geniet, maakt het hem ook duidelijk dat dit is wat hij zoekt, niet alleen zo vlak voor de zomervakantie, maar het hele jaar door liefst.

Leren doe je niet allemaal op dezelfde manier en op hetzelfde moment. Acht weken zaten de leerlingen uit 4 havo elke maandag- en donderdagochtend in lokaal 202 om Nederlands te leren. Ik zat erbij, maar eigenlijk zaten zij erbij. Zij moesten daar zijn van mij, dus het moest van mij komen. Maar dat wilde ik niet. We zien wel wat het wordt vandaag; dat heb ik vast eens gezegd. Of: bepaal zelf wat je wil doen. Ik wilde niet steeds aan hen verantwoorden waarom ze op dat moment in lokaal 202 Nederlands moesten leren. Behalve onnatuurlijk is het zinloos om te doen wat ik wil. Daar heeft niemand iets aan. Pas als leerlingen iets willen, kan ik iets voor hen betekenen.

Vandaag was zo’n dag waarop leerlingen iets wilden. Een heerlijke dag. Hij begon om half negen. Met een meisje uit de vijfde klas neem ik twee eindexamenteksten door. Dat wil ze graag omdat ze onzeker is over de herkansing. Ze heeft nul fout. De onzekerheid is definitief verdwenen als ze mij haarfijn uitlegt waarom ik er met mijn enige correctie pijnlijk naast zit. Terwijl zij met een opgeklaard gemoed de tafel leegmaakt, voegt de rest van de mentorklas zich bij haar. ‘Wat gaan we doen in Utrecht?’ vraagt één van de leerlingen terwijl hij binnenkomt. Op verzoek van hem en een paar anderen neem ik de hele dag door. Ik vergeet te vragen of iedereen zich kan vinden in het programma maar misschien voel ik dat het een dag is waarop leerlingen dat wel laten blijken.

Dan loop ik een rondje door het lokaal. Mentorleerlingen leggen aan mij hun herkansingsplannen voor. Hun vragen variëren van ‘kan dit?’ tot ‘kan ik dit?’ Eindelijk komen we toe aan onderwerpen als hun motivatie en kwaliteiten, verboden woorden maar gelukkig niet verboden onderwerpen. Het worden gerichte vraag-antwoordgesprekken. Ik doe mijn best om elke leerling op weg te helpen, soms door een vraag te beantwoorden, soms door er één te stellen. Soms weet ik niet wat ik moet doen. We moeten dit vaker doen: leerlingen vragen, ik draai. Ik vind steeds meer mijn draai. Het rondje krijgt een heel andere vorm door de vragen die elkaar vanuit verschillende plaatsen in het lokaal opvolgen. Het wordt uiteindelijk meer een ingewikkelde letter uit een onbekend alfabet. Ik ben de regie (eindelijk) helemaal kwijt.

Als de groep naar buiten loopt, blijven twee jongens zitten. Ze zitten naast elkaar. Ze willen nog iets bespreken. Volgens het rooster is het tijd, maar waarvoor eigenlijk? Ik heb tijd. Totdat er aan de poort gerammeld wordt. Klas 2v3 wacht op de beloofde traktatie en klas 3v2, 3v3 en 4h3 willen de toetsen inzien. Sommigen overwegen een herkansing. Ik kieper mijn tas leeg op een paar aan elkaar geschoven tafels. De tweedeklassers pakken een spekje, geven een hand en gaan er weer vandoor. De meeste derde- en vierdeklassers volgen hun voorbeeld. Degenen die overblijven vissen uit de stapel de papieren die ze nodig hebben en kiezen een plek in het lokaal. Het beeld van door het lokaal verspreide ijver is hartverwarmend: leerlingen lezen geconcentreerd, denken na over antwoorden, over verschillen, over de puntentelling. Onduidelijkheden of vragen zie ik rimpel voor rimpel ontstaan. ‘Meneer’, vraagt een jongen uit de derde klas, ‘waarom moesten we dit eigenlijk leren?’

Twee uur vliegen voorbij. Er gebeurt veel: gemopper om te weinig toegekende punten, gezucht om gemaakte slordigheidsfoutjes, ontdekkingen over de theorie of de bedoeling erachter en vragen, veel vragen over hoe iets zit, werkt of moet. Leerlingen proberen de stof te doorgronden en ik kom in beeld als ze dat niet voor elkaar krijgen. Zij maken de dienst uit. Ik volg. Er gebeurt niets wat ik wil. En dat is precies wat ik wil.

En dat het altijd zo gaat. Niet alleen op de dag voor de herkansingen, een week voor de zomervakantie.

Mike Louwman is docent Nederlands en mentor van een 5vwo-klas op RSG Pantarijn in Wageningen.