Ontdekken waar je goed in bent

8 november 2023

Het leven is mooi als je op je plek bent. Als je werkt doet dat klopt en wat je uitdaagt. 'Ik ben goed in uitleggen en daarom ben ik een tevreden leraar. Ik zou ongelukkig worden als ze mij teamleider maakten. Ik ben niet goed in beslissen.' Een wandeling door een museum en een gesprek met een conciërge leerde Joost Vriens iets over de belangrijkste vraag die je als leraar kunt stellen.

Twee weken terug bracht ik een bezoek aan het museum Naturalis in Leiden. Een van de zalen heet ‘Leven’. Het is een wandeling door de diversiteit van het leven, beginnend bij de diepzee, waar het leven misschien begon, en eindigend op een grote bergtop. Ik was onder de indruk van wat ik daar zag. Van de ontwikkeling van een cel, ergens in een plasje op de aarde, tot de indrukwekkende olifant met zijn flapperende oren.

Ik heb mijn bestaan te danken aan die ontwikkelingen van al die levensvormen. Was die ontwikkeling een soort onderzoek van de natuur waarbij sommige dingen wel succesvol waren en sommige niet? Dit web van de toevallige omstandigheden die deze groei mogelijk gemaakt hebben.

Ik had het gevoel alsof ik in een klaslokaal van het leven rondliep. Ik weet niet zeker of ik de les die gegeven werd oppikte. Het maakte wel iets in me wakker.

Ik liep een basisschool binnen om een nichtje op te halen. Het leven bruist daar, geniet daar, spettert daar in alle geuren en kleuren en vormen. Zo’n krachtige energie. Deze kinderen zijn talenten in de dop. Een soort zaden. Dat kind dat dromerig op een schommel zit, wordt misschien arts, de jongen die rondjes rent langs het hek van de speeltuin wordt misschien loodgieter. Het beeld van een tuinman komt op. Die weet wat de verschillende planten nodig hebben om tot volledige bloei te kunnen komen. Die een plant verzet naar een halfschaduw plek omdat dat beter is voor die plant.

Dat wat onkruid lijkt kan een medicijn blijken te zijn

Dat betekent dat we als onderwijzers goed moeten kijken. Niet meteen de schoffel gebruiken. Weten welke plant veel water nodig heeft en welke minder. Je ongeduld herkennen als een plant iets trager groeit. Wat heeft iemand nodig? Dat we de diversiteit moeten accepteren. Dat wat onkruid lijkt kan een medicijn blijken te zijn.

Niet iedereen is geschikt om op de bergtop te leven. Minister Dijkgraaf heeft daar aandacht voor gevraagd. Ons onderwijssysteem stimuleert om zo hoog mogelijk te eindigen. Havo. Vwo. Universiteit. Terwijl onze samenleving zeer sterk afhankelijk is van vakmensen. Kijk ook eens naar het mbo.

Ik bleef hangen bij dat meisje dat langzaam schommelde, een soort cirkel van stilte in die golf van geluid en beweging met haar dromerige blik.

De dag daarvoor had ik opnieuw geluisterd naar “I have a dream” van Martin Luther King. Het zaadje van die visie, uitgesproken op 28 augustus 1963 en nog steeds veel mensen inspirerend, was misschien al aanwezig toen hij ergens op een school op een schommel zat.

Ik neem me voor om met een meer open blik naar de leerlingen te kijken die mijn pad kruisen. Hoe kan ik begeleider zijn op hun pad van groeien? Sta ik in de weg? Staat het schoolsysteem in de weg? Maar hoe? Als ik dat wist kon ik misschien een betere leraar zijn.

Ik kreeg onmiddellijk antwoord.

De conciërge
Mijn nichtje kwam huilend naar me toe. Ze was haar rugzakje kwijt. We liepen naar de conciërge. Die nam ons mee naar zijn kantoortje, waar het stil was. Hij ging zitten en pakte een vel papier. Hij stelde vragen. Hoe laat ben je de school binnen gekomen. Hij zette streepjes op zijn papier. Stap voor stap reconstrueerde hij de tocht van het meisje tot ze de speelplaats oprende. Hij glimlachte: ‘Blijf maar zitten, ik ben zo terug’. Vijf minuten later kwam hij met de rugzak aan. De conciërge en mijn nichtje straalden.

‘Jij bent hier goed in’, complimenteer ik hem. ‘Ja. Ik kan luisteren en ik denk op een speciale manier. Net als een computer. Als het dit niet is, dan moet het dat zijn. Digitaal. Ik denk in enen en nullen.’ Als ik hem vertel dat ik leraar probeer te zijn, glimlacht hij en hij begint te vertellen:

‘Ik heb mijn levensgeluk te danken aan een leraar wiskunde op de middelbare school. School was een hel voor mij (te veel prikkels) en iedereen pushte mij om te gaan voor vwo. Die wiskundeleraar kwam op een ochtend naar me toe om me een opdracht terug te geven. Ik rilde. Wat heb ik fout gedaan? Hij vroeg me: weet jij waar je goed in bent? Ik schudde mijn hoofd. De leraar glimlachte. Dit, beste Peter, is de belangrijkste vraag in je leven. Toen gaf hij de opdracht terug: ‘Een 10. Hoe heb je dit gedaan?’ Ik legde hem stap voor stap uit hoe ik het gedaan had. Een hoe gemakkelijk het was. De leraar keek me bewonderend aan. Jij kunt in stappen denken. Jij kunt heel goed kijken waar het probleem zit. Onthoud dat. Doe er iets mee.’

De conciërge kijkt me glimlachend aan en zegt: ‘Zo goed, die leraar. Moet jij ook doen. Maar je moet wel doorvragen. Volhouden. De meeste mensen durven niet te zeggen waar ze goed in zijn. Zonder die leraar was ik niet zo gelukkig geweest in mijn werk,’ zegt hij. Hij staat op en verexcuseert zich: ‘Nu moet ik naar de directeur. Die heeft mijn talent ook ontdekt en ik ga hem helpen bij het oplossen van een roosterprobleem.’

Mijn nichtje huppelde van plezier op de terugweg. Ik was ook blij. Als je open en opmerkzaam bent, geeft het leven wat je nodig hebt. Misschien kan ik daar goed in worden.

Online onderwijs-sangha
In de online onderwijs-Sangha staan we stil bij dit soort uitdagingen. Om van elkaar te leren en goed voor onszelf te zorgen. Dan kunnen we ook goed voor de kinderen zorgen.  Meer informatie over ons vind je hier.  Je bent van harte uitgenodigd om deel te nemen. Ruimte geven is het thema van zondagavond  22 oktober. Als je deel wilt nemen, kun je een mail sturen naar Baltus van Laatum, die je dan een link stuurt van onze bijeenkomst.

Joost Vriens was docent Levensbeschouwing en is nu bezig om een bijdrage te leveren aan het verbinden van mindfulness met onderwijs en onderwijsvernieuwing.