Na de onderwijscrisis van afgelopen jaar kan het alleen maar beter worden!

17 november 2021

'Het was (mild uitgedrukt) hard aanpoten de afgelopen twee jaar voor iedereen in het onderwijs. Een logisch gevolg is dat er veel mensen vermoeid zijn, maar langzaam lijkt er weer meer energie te komen. Wij zijn erg benieuwd naar die kentering: hoe heb jij, jouw team of jouw schoolleider ervoor gezorgd dat er weer moed, hoop en energie was?' luidde de NIVOZ-oproep op LinkedIn een paar weken geleden. De directeur van OBS De Driehoek reageerde daarop en doet haar verhaal: 'Vertrouwen is het begin van elke verandering. Vertrouwen in elkaar als team en in de leerlingen en hun ouders'.

Judith Verhoeven, directeur, en Daan Derks, leerkracht groep 7/8 van OBS de Driehoek in Aarle-Rixtel, gaan met Rikie van Blijswijk in gesprek over moed, hoop en vooral over energie.

Judith heeft 14 jaar als leraar en intern begeleider gewerkt en is in november 2019 begonnen als directeur op de Driehoek. Daan werkt 12 jaar als leraar op de Driehoek. Hij is begonnen voor groep 4 en staat nu al enkele jaren voor groep 7/8.

Teruglopende energie?
Daan herkent zich niet in de verhalen over teruglopende energie. Integendeel! “Eind vorig schooljaar hebben we (met Daniël en Kim Steevens, zijn collega) een nieuwe manier van werken in de groepen 7/8 onderzocht. In de zomervakantie hebben we die concreet gemaakt zodat we goed voorbereid van start konden gaan. De kinderen reageren van meet af aan enthousiast en daar krijg ik dan weer energie van”, begint hij opgewekt te vertellen.

Het roer moet om en gaat om
Daan en Daniël merkten dat leerlingen uit hun beide groepen 7/8 behoefte hebben aan een andere manier van leren. Ze willen daarom meer cognitieve uitdaging en plezier in leren brengen, want ze zien dat de intrinsieke motivatie daalt. “In onze heterogene groepen hadden we elke dag een zich herhalend stramien: eerst instructie en dan verwerking voor groep 7, daarna voor groep 8 en dat herhaalde zich. De methodes waren leidend en dat maakte dat veel leerstof los van elkaar (be)stond”, licht Daan toe.

Vertrouwen is het sleutelwoord
Samen met collega's Daniël en Kim is hij gestart met co-teaching voor 40 leerlingen in één groep 7-8. Vóór de zomervakantie 2021 is hierover in het team gesproken. Vervolgens is een ouder informatieavond gehouden, waarop kritische vragen werden gesteld, maar na goed onderbouwde reacties reageerden ouders overwegend positief op de plannen. “We kregen het vertrouwen van de ouders om onze plannen te realiseren en dat heeft ons enthousiasme ook weer een boost gegeven”. In de zomervakantie hebben beide leraren ruim een week gewerkt om onze nieuwe werkwijze verder uit te denken, het eerste thema in de steigers te zetten en het klaslokaal te herinrichten. Er is een opening tussen 2 klaslokalen gemaakt, zodat er nu één grote ruimte is ontstaan waarin beide leraren tegelijk lesgeven. Hiervoor worden verschillende modellen gebruikt uit het boek ‘Van leerkracht naar tweekracht’

Minder boeken, maar meer ik
Naast de ingezette co-teaching werken beide leraren sinds september 2021 thematisch, waardoor meer verband is ontstaan tussen de verschillende vakken. Leerkrachten maken bijvoorbeeld zelf taallessen die passend zijn bij het thema. De doelen van de thema’s sluiten aan op de kerndoelen.

Er wordt gewerkt vanuit een rijkere leeromgeving en in de open opdrachten is voor leerlingen meer te ontdekken De leerlingen worden uitgenodigd om op pad te gaan en zelf oplossingen te bedenken. “Op deze manier voelen de kinderen meer autonomie en meer mogelijkheden, die we uiteraard ook bespreekbaar maken met onze leerlingen”, zegt Daan. Het eerste thema - Nederland - is gestart met een Kahoot quiz, waarin de kinderen vervolgens een ter land, ter zee en in de lucht ontwerpopdracht kregen.

Betrokkenheid
“De energie die vrijkwam uit het eerste thema hebben we weer gebruikt voor het samenstellen van het tweede thema: een gezond lichaam. We hebben een introductie bedacht die een appèl doet op de zintuigen van de leerlingen. Door gebruik van foto’s, voorwerpen, geluiden en geuren ontdekken leerlingen welke zintuigen er zijn. Inmiddels zien we een groeiende betrokkenheid, niet alleen bij de leerlingen, maar ook bij ouders. Eén ouder is bijvoorbeeld opticien en gaat een gastles verzorgen. We gaan naar een diëtist, een sportschool, en een groenteteler en zoeken nog een yogadocent. De leerlingen krijgen de opdracht mee om daar een artikel over te schrijven”. Ouders worden frequent geïnformeerd en betrokken door bijvoorbeeld op basis van inschrijving deel te nemen aan de inlooptijd in de klas”.

Grootse plannen
Dit plan is in groep 7/8 ontwikkeld. Het team zet echter schoolbreed in op een meer thematisch curriculum in een rijkere leeromgeving, zodat de betrokkenheid van kinderen hoog blijft. Daan: “Suze Emonds van Tweemonds heeft inspiratie bij ons binnengebracht en een zet gegeven om de wens voor co-teaching in 7/8 te realiseren”.  

“We willen in alle groepen betrokkenheid en welbevinden verhogen. De intern begeleiders en ik zelf hebben een kwantitatieve en kwalitatieve analyse gemaakt en deze besproken met het team. Daarna zijn we met het team gaan dromen en is besproken wat we kinderen op onze school toewensen. Deze wensen zijn omgezet in een concreet plan en dat kunnen we nu realiseren met de NPO gelden”, vult directeur Judith aan.

Geen lesboer, maar leraar
Daan, Daniël en Kim leren veel van hun gezamenlijke reflectiemomenten en kwamen tot de conclusie dat in het eerste thema enkele opdrachten te open waren. De kinderen blijven enthousiast. Ze zeggen benieuwd te zijn naar wat er op de planning staat en zin in school te hebben door meer afwisseling tussen luisteren, doen en creativiteit.

De evaluatie met de kinderen na de lockdowns leerden dat het ene kind ’s morgens gemakkelijk opstart en dat het andere kind meer tijd nodig heeft. Om die reden start de dag in groep 5 t/m 8 voortaan met een inloop. Vanaf 8.15 uur zijn de kinderen welkom, om 8.30 uur moeten ze op school zijn en om 8.45 uur start de leerkracht de lesdag op. Tot die tijd kunnen kinderen werken aan een keuze- of verplichte opdracht van de weektaak, een spel uit de reken- of taalkast, een creaopdracht uit de creakast, lezen of even kletsen met de leerkrachten of medeleerlingen.

Leraren en leerlingen hebben elkaar nodig
De coronatijd met zijn lockdowns heeft voor Daan ook persoonlijk een waardevolle reflectie opgeleverd. “Ik waardeer mijn vak nog meer dan voor de lockdowns. Ik heb de leerlingen gemist en we misten elkaar. Daarvan ben ik mij nu meer bewust”, zegt Daan.

Hij heeft een tip voor vermoeide leraren. “Creëer ruimte, zodat de energie weer terugkomt. Ik voelde mij eerst een lesboer en nu weet ik dat wat ik doe belangrijk is. Hiervoor ben ik leraar geworden”.

Niet zeuren, maar doen
Schoolleider Judith is trots hoe haar team het gedaan heeft en doet. “Je kunt wel zeuren en piepen over achterstanden, maar daar wordt niemand vrolijk van. Nu is het moment om het anders te doen. De NPO gelden bieden daar een kans toe. We doen nu coaching on the job en de leraren krijgen een driedaagse studiereis naar Leuven. Dat vinden we allemaal een cadeautje!”

Deze directeur stuurt met de ‘Slobgelden’ op duurzame ontwikkelingen met de bestaande leraren: er wordt ingezet op een kwaliteitsslag op lange termijn. “Co-teaching draagt bij aan het welbevinden van leraren”, zegt ze nadat ze zelf een dag ingevallen heeft in groep 7/8. Ze heeft ook een tijdelijke extra leraar voor de groep 5/6, die 33 leerlingen telt, kunnen aannemen. “Deze leraren doen hetzelfde als in groep 7/8, maar in een rustiger tempo. De leraren van groep 7/8 kunnen straks de coaches zijn voor hun collega’s om ook op deze manier te gaan werken”.

Welbevinden en motivatie in het team
Begeleider Suze is 1x per maand op school om in elke groep te kijken naar onder andere de betrokkenheid en het welbevinden van kinderen. Dat doet ze vragenderwijs of door te observeren in de groep. Het gesprek met de leraar volgt meteen daarna en na schooltijd zijn de agenda’s vrij gehouden om verder te ontwikkelen. Dat kan in gesprek met elkaar, maar ook door in de klas aan de slag te gaan met het voorbereiden van het nieuwe thema of de materialen in de kasten te updaten. “We proberen leerkrachten ook bij elkaar te laten observeren in de klas.”

“Het team heeft veel zin in Leuven, want het sluit aan op dit traject en het voelt nu al als heel inspirerend. “We gaan daar anderen ontmoeten en dat doet ook veel met het welbevinden en motivatie van het team. We hebben immers in geen twee jaar een teamuitje gedaan.”, aldus Judith. “De zak met geld van Slob helpt ons dus wel degelijk”.

Schoolleider bruist van de energie
“Het kan alleen maar beter en leuker worden na de onderwijscrisis van afgelopen jaar met corona, het lerarentekort en de negatieve berichten in de media over leerachterstanden”. Na de LinkedIn oproep is Judith gaan nadenken wat zij als schoolleider heeft gedaan om het team weer in hun kracht te zetten. Ze heeft het voor zichzelf op een rijtje gezet:

1. Samen met het team stilstaan, reflecteren en dromen over dat wat we onze leerlingen toewensen na acht jaar OBS De Driehoek. Hiervoor hebben we de Why van Sinek gebruikt.
2. Ruimte geven aan initiatieven van leraren; deze kritisch bekijken, maar ook hardop waarderen.
3. Plannen maken en de moed hebben ze te gaan uitvoeren.
4. Zoveel mogelijk afleidende factoren buiten de deur houden. Alleen datgene dat bijdraagt aan de kerntaken komt bij leraren terecht.
5. Heel veel en goed luisteren; aandacht hebben voor elkaar en de juiste vragen stellen.
6. Iedere collega de kans geven om het eigen tempo te volgen.
7. Het beste advies dat ze mee wil geven? Zet jezelf aan tot reflecteren. 

 

Meer informatie over OBS De Driehoek is te vinden op hun website.